evolutie kort

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Basisbegrippen

Organische stof: bevat én C én H én O

Anorganische stof: niet alle drie de elementen

anaeroob: zonder zuurstof

autotroof: kan uit anorganische stoffen zelf organische stoffen maken

heterotroof: moet organische stoffen opnemen om organische stoffen te krijgen

Endosymbiose

theorie

Binaire naamgeving

Ieder organisme wordt weergegeven met twee namen: een Geslachtsnaam (let op hoofdletter) en een soortsnaam.

Daarachter evt de naamgever en rasnaam

Zelfde soort: geslachtsnaam en soortsnaam zijn hetzelfde

Van groot naar klein: Domein, Rijk, Stam, Klasse, Orde, Familie, Geslacht, Soort

Prokaryoten

• Archaea:
  

Hebben geen kern, alleen DNA en ribosomen

in darm methaan productie 

• Bacteriën:

geen kern, noodzakelijk erfelijk materiaal grote cirkel
evt plasmide: extra informatie zoals resistentie

Conjugatie

Biotechnologie

Het gebruik van organismen om producten te maken voor de mens

Evt genetisch veranderen van de organismen: genetische modificatie

Virus: is geen organisme, heeft ander organisme nodig om voort te planten: gaat cellen als fabriek gebruiken

Bacteriofaag is virus van bacterie

Eukaryoten

• Schimmels
• Planten
• Dieren

Indeling: Binas tabel 78!

Schimmels

Ongeslachtelijke voortplanting: eencellige schimmels

Geslachtelijke voortplanting: dan zie je een paddenstoel; Alle cellen in de paddenstoel hebben twee aparte kernen, onderin: versmelting van de kernen en meiose

Indeling planten

Indeling dierenrijk

Op basis van:

• Symmetrie: ontwikkeling van niet symmetrisch via veelzijdig naar tweezijdig symmetrisch
  
• Skelet: ontwikkeling van geen skelet, via uitwendig naar inwendig skelet

Evolutie

Definitie: 

De langzame verandering van soorten of het ontstaan van nieuwe soorten.

Onderdelen evolutietheorie

1. er is genetische variatie
2. één uitingsvorm heeft voordeel boven andere uitingsvormen, deze kan zich beter voortplanten en daardoor genen doorgeven
3. bij geografische- of seksuele scheiding: nieuw soort ontstaat

Argumenten

1. Fossielen

2. Overeenkomsten in bouw

3. Rudimentaire organen

4. Overeenkomst in embryonale ontwikkeling

3 Voorwaarden voor evolutie

1.  Er is variatie

2.  De variatie is erfelijk

3.  Er is (natuurlijke) selectie

2. Wat is natuurlijke selectie?

1. Van wie is de overlevingskans het grootst?
   
2. Welk organisme heeft de meest voordelige eigenschappen?
   
3. Welk organisme kan zich het beste aanpassen?
   

Definitie natuurlijke selectie: De best aangepaste organismen geven hun genen vaker door aan de volgende generatie dan de minder goed aangepaste organismen. Het aandeel van de goed aangepaste individuen van een soort in de volgende generatie is daardoor groter. 

Voorbeeld van natuurlijke selectie

(survival of the fittest) 

van evolutie

Best aangepast aan leefomgeving 

Wie van de giraffe's kan zich het best voortplanten?

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

1.  Isolatie

2. Variatie van een bepaalde erfelijke eigenschap

3. Erfelijke eigenschap is erfelijk

3. Natuurlijke selectie; de best aangepaste organismen kunnen zich het beste voortplanten. 

Hoe ontstaan fossielen

Versteend

Bedekt

Goed bewaard gebleven

Cladogram

Schematische weergave van verwantschap tussen soorten

Bij elke splitsing staat een gemeenschappelijk voorouder, daarna is één kenmerkende eigenschap waarin de twee verschillen

Hardy-Weinberg

Deze wordt vaak toegepast om allelfrequenties te berekenen. Voorwaarde is wel dat er geen selectiedruk is, wat niet heel reeël is, maar wordt dan vaak verondersteld.

Als er wel selectiedruk is, dan veranderen allelfrequenties. Dit noemt men micro-evolutie. Bij macro-evolutie vindt soortsvorming plaats.

Bij co-evolutie beïnvloedt het ene soort het andere soort.

Eilandtheorie Binas 93C

In welk buisje groeien volledig anaerobe bacteriën?

1. Buisje 1
2. Buisje 3
3. Buisje 2
4. Buisje 4

Welk van de organismen hiernaast is autotroof?

1. De radijs
2. Het konijn
3. De uil

Hoe kan je cyanobacteriën onderscheiden van andere bacterien?

1. Ze worden gezien als de eerste levende organismen
2. Ze komen voor in de 'black smokers' op de bodem van de oceanen
3. Ze zijn groen
4. Ze zijn aeroob

Welk van de onderstaande moleculen is anorganisch?

1. Koolstofdioxide
2. Eiwit
3. Glucose
4. Fosfolipide

Examenvraag Hardy Weinberg

Het al of niet gestreept zijn van de vacht bij katten wordt bepaald door de allelen A
(streping) en a (geen streping). De soort streping van de vacht wordt bepaald door de allelen T voor regelmatige streping en t voor onregelmatige streping. De allelen A en T zijn dominant, niet X-chromosomaal en erven onafhankelijk van elkaar over. 

Onderzoek bij zwerfkatten in een voorstad van Londen heeft aangetoond dat de
frequentie van allel a in deze grote populatie katten 40% is. De frequentie van het allel t is 80%. 

Bereken, met behulp van de regel van Hardy-Weinberg, het percentage onregelmatig

gestreepte katten dat in deze voorstad voorkomt. Rond je uitkomst af op een geheel getal.