5.1 je omgeving waarnemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

bs 1.3 metamorfose

Welkom

• Ga rustig zitten volgens de plattegrond
• Op je tafel: laptop, etui en biologie schrift 
• Laptops blijven dicht
• Wanneer de les start ben je stil
• Aantekeningen in je schrift

5.1 je omgeving waarnemen

Leerdoelen

• Je kunt de werking van zintuigen uitleggen
• Je kunt de verschillende zintuigen en bijhorende prikkel benoemen 

Waar denk je aan bij 'Waarnemen?

Waarnemen

Om je omgeving waar te nemen gebruik je zintuigen.

Zintuig = orgaan dat reageert op invloeden uit je omgeving.

Zintuigen

= Orgaan dat reageert op prikkels

1. Bij welk orgaanstelsel horen de zintuigen? 

2. welke 2 zintuigen bevinden zich in de oren?

Zintuigen

Hebben speciale zintuigcellen die prikkels opvangen.

Zintuigcellen sturen een impuls (elektrisch signaal) naar de hersenen, via de zenuwen.

In je hersenen wordt je bewust van de prikkels.

Zenuwstelsel

 

Zenuwen > Verbinden het ruggenmerg en hersenen met de rest van ons lichaam

Waarnemen

Wat gebeurt hier allemaal?

Wanneer WEET je dat de vlieg er zit?

Impulsen

Impulsen zijn elektrische signalen of elektrische stroompjes.

Impulsen reizen van een zintuig naar de hersenen: waarnemen.

En van de hersenen naar de spieren en klieren: reageren 

Prikkels

Een prikkel is een bepaalde invloed uit je omgeving.

Denk daarbij aan

Zintuigen

• Speciale cellen in zintuigen vangen prikkels op > zintuigcellen.

Zintuigcellen zijn verbonden met zenuwen. 

Waarom is het belangrijk dat zintuigen verbonden zijn met zenuwen?

Waarnemen

1. Prikkel wordt ontvangen door zintuig 
2. zintuigcellen zetten prikkel om in impuls (elektrisch signaal)
3. Impulsen worden via de zenuwen verstuurt 
4. komen via het ruggenmerg in de hersenen terecht. 
5. Hersenen verwerken impuls en 

      reageren hierop

• Pas wanneer het impuls is de hersenen is verwerkt neem je de prikkel waar. 

Prikkel of impuls

Prikkel

= invloed vanuit omgeving

Impuls 

=elektrisch signaal in zenuwen (zenuwen maken geen impuls) 

Zintuigen in de huid

Warmte- en koude zintuigen > Temperatuur 

Tastzintuigen > structuur van voorwerpen (zacht/ruw/scherp)

Drukzintuigen > mate van druk op de huid

Pijnpunten > uiteinde van bepaalde zenuwen

Zintuigen in de huid

- tastzintuigen: liggen vlak onder de opperhuid en nemen lichte aanraking waar.

- drukzintuigen: liggen dieper in de huid, reageren op druk.

- koudezintuigen: nemen kou waar

- warmtezintuigen

- pijnpunten: vrije uiteinden van
zenuwen. komen op allerlei plaatsen 

in je lichaam voor. 

Pijnpunten

• Pijnpunten nemen pijn waar. Pijnpunten zijn uiteinden van zenuwen. 
• Pijnpunten komen op allerlei plaatsen in je lichaam voor, ook in dieper gelegen organen.

Gebieden in de hersenen

Waarneming

• Prikkel: invloed uit de omgeving. 
• Zintuig: een orgaan dat op prikkels reageert en impulsen maakt.
• Impuls: elektrisch signaal dat van zintuigen via zenuwen naar hersenen gaat.
• Waarneming: als hersenen impulsen verwerken.

Aan de slag

wat	5.1 opdrachten 1 t/m 3, 5 t/m 9
Hoe	zelfstandig, zachtjes overleggen Heb je een vraag? Steek je hand op of vraag je buur
HW	Maandag 11/03
Tijd	Tot het einde van de les
Klaar	Maak een samenvatting HW ander vak

Wat is een zintuig?

1. Een orgaan dat reageert op impulsen
2. Een orgaan dat reageert op prikkels

Wat is het verschil tussen een prikkel en een impuls?

Hoeveel soorten zintuigen bevinden zich in de huid?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Welke kleur heeft deze jurk?

Zintuigen

Ontstaat er in zintuigcellen bij elke prikkel altijd een impuls?

Drempelwaarde

Kleinste prikkelsterkte die een impuls veroorzaakt 

Prikkel sterker dan drempelwaarde = impuls gemaakt door zintuigcellen

drempelwaarde

Prikkel sterker dan drempelwaarde

=

zintuigcellen maken impuls

Impulsfrequentie

Aantal impulsen per seconde 

Hoe sterker de prikkel = Hoe meer impulsen doorgegeven = Hoe groter impulsfrequentie 

zwakke prikkel

sterke prikkel

Adequate prikkel

Type prikkel waar een zintuig extra gevoelig voor is, hiervoor is een lage drempelwaarde.

Gewenning = 

Verhogen van drempelwaarde door langdurige blootstelling aan prikkel

Aan de slag

Basisstof 5.1 

opdrachten: 1 t/m 9

klaar? maak dan de samenhang over SYNESTHESIE

weer klaar? ga naar de flitskaarten en testjezelf!!

Aan de slag

wat	5.1 opdrachten 1 t/m 3, 5 t/m 9
Hoe	zelfstandig, zachtjes overleggen Heb je een vraag? Steek je hand op of vraag je buur
HW	woensdag 26/03
Tijd	Tot het einde van de les
Klaar	Maak een samenvatting HW ander vak

Ligging van de zintuigen

Wat is een zintuig?

1. Een orgaan dat reageert op invloeden uit de omgeving
2. Een orgaanstelsel dat reageert op ??
3. Een stelsel dat reageert op prikkels
4. Geen van de bovenstaande

Het zintuig waarmee je ruikt heet het.....?

Het zintuig waarmee je proeft heet het...….?

1. neus en mond
2. neus en tong
3. reukzintuig en smaakzintuig
4. ruikzintuig en proefzintuig

Dit vangen de zintuigcellen in je zintuigen op

1. Impulsen
2. Zenuwen
3. Prikkels
4. Licht

Je hebt geleerd dat je waarneemt via je zintuigen. Wat is GEEN zintuig?

1. Pijnzintuig
2. Tastzintuig
3. Warmtezintuig
4. Huidzintuig

De functies van zintuigen zijn......

1. Prikkels opvangen
2. Impulsen opvangen
3. Prikkels maken
4. Impulsen maken

Een pijnpunt is een uiteinde van bepaalde zenuw die pijn waarneemt

1. Waar
2. Nietwaar

Waar ontstaan impulsen?

1. in de zintuigcellen
2. in het zintuig
3. in de hersenen
4. in de prikkel

1. Je hersenen verwerken de informatie die je zintuigen
sturen.
2. Sommige lichaamsdelen hebben meer zintuigcellen dan
andere.

1. Beide waar
2. Beide niet waar
3. 1: waar 2: niet waar
4. 1: niet waar 2: waar

Zet in de juiste volgorde

1

2

3

4

5

In de zintuigcellen ontstaan impulsen

De impuls wordt door zenuwen naar de hersenen geleid

De hersenen verwerken de impulsen van alle zintuigen

Je wordt je bewust van wat je waarneemt

Een prikkel komt via het zintuig in de zintuigcel terecht