7.1 Nieuwe ideeën over samenleven (deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Betje van Delft 

Geboren op 1 februari 1942 in Sappemeer.

Op 10 december 1942 gedeporteerd naar en vermoord in Auschwitz

Programma

1. Terugblikvragen (10 min.)
2. Uitleg Rationeel optimisme en Verlichting (15 min.)
3. Opdracht verlichte denkers (rest van de les)

Lesdoelen

Je kunt het ontstaan van verlichte ideeën beschrijven en verklaren

Je kunt verlichte ideeën herkennen en benoemen

Vragen??

Keuzemenu 

Keuze 1: Doe mee met de reguliere les. Volg de instructies van de docent

Keuze 2: Ga zelfstandig aan de slag. Doe het volgende: 

• Lees 7.1 goed door 
• Neem de lessonup 7.1 (deel 1) goed door en maak de vragen 
• Werk de eerste drie leerdoelen van 7.1 uit (zie achterin H7). 

Maak een keuze! Niets doen is geen optie!

Wat is het begrip? (3p)

Wat is het begrip?  

1.  Observeren (8p)
2. experimenteren (6p)
3. Huygens (4p) 
4. Ratio (2p)

• Wetenschappelijke revolutie = door nauwkeurig te observeren en te experimenteren wordt er zo veel nieuwe kennis vergaard dat de kijk op de wereld grondig wordt veranderd.

Rationalisme

Groot vertrouwen in verstand, rede

niet voor het eerst in de geschiedenis

1. 6e eeuw v.Chr. - Griekse filosofen zoeken rationele verklaring
2. 15e eeuw - humanisten gaan weer zelfstandig nadenken
3. 16e en 17e eeuw - Wetenschappelijke Revolutie, voor het eerst een kritische denkhouding én systematisch onderzoek

Conclusie: er is in de natuur veel verklaarbaar adhv natuurwetten

Kernwoorden Verlichting 

1. Gelijkheid: De mens is van nature gelijk geboren en moet ook zo worden behandeld. Tegen slavernij 

2. Vrijheid: De mens is vrij geboren en is soeverein 

3. Kennis: Ieder mens kan rationeel nadenken, maar heeft daarvoor wel kennis nodig. 

Kernwoorden Verlichting (deel 2)

4. Opvoeding is cruciaal. Goede opvoeding zorgt voor goede kennis en houdt onwetendheid buiten de deur 

5. Onderwijs: Elk mens moet goed worden onderwezen. Zorgt voor een rationeel en logisch denkende mens. 

6. Vooruitgangsgeloof:  Iedereen is in staat zich te verbeteren. Iedereen moet de kans krijgen om zich te verbeteren.

Maak duidelijk dat de Verlichting van de achttiende eeuw een logisch gevolg was van de wetenschappelijke revolutie die in de zeventiende eeuw had plaatsgevonden. Gebruik in je antwoord het begrip ratio. (2p)

Opdracht (20 min.)

• Maak groepjes van drie
• Iedereen krijgt een verlicht filosoof
• Zoek uit wie je filosoof is (afkomst, achtergrond, enz..) en leg uit wat zijn verlichte filosofie was (leg echt gestructureerd uit) en waarom hij bij de verlichting past
• Gebruik je boek (HC verlichting) en het internet (wiki bijv.)
• Klaar? Ga aan de slag met de voorbereiding op 7.2:  

Lezen: Par. 7.2 (Blz. 146 t/m 148)

Maken: Par. 7.2, vr. 3 t/m 5 (blz. 149)

De mens heeft natuurlijke rechten. Hij mag bijvoorbeeld niet uitgebuit worden door een ander. Slavernij is slecht

De standenmaatschappij (zie bron 6) is niet op logica gebaseerd. Iemands positie moet niet bepaald worden door geboorte, maar door verdienste.

De kerk misbruikt haar macht en de koning claimt onterecht dat hij zijn macht van God heeft gekregen (Droit divin). Dit is onlogisch en dus onjuist. 

De koning mag zijn macht niet misbruiken, want hij heeft zijn macht gekregen van het volk. Hij moet hen hun wil uitvoeren. 

Rationeel optimisme en verlicht denken wordt toegepast op godsdienst 

Rationeel optimisme en verlicht denken wordt toegepast op politiek 

Rationeel optimisme en verlicht denken wordt toegepast op economie  

Rationeel optimisme en verlicht denken wordt toegepast op sociale verhoudingen 

Het volk heeft de hoogste macht 

Brit 

Gewone burgers zijn te dom

Montesquieu 

Sociaal contract 

Trias Politica 

Machtmisbruik voorkomen 

Locke 

Politiek filosofen 

Pedagoog 

Natuurrecht

Verdrag tussen burgers. 

Macht bij opgeleide mensen

Fransman

Rousseau 

Voltaire 

Het samenstellen van de Encyclopédie door de Franse wetenschappers Denis Diderot en Jean d’Alembert kan als voorbeeld dienen voor twee kenmerkende aspecten, één uit de zeventiende eeuw en één uit de achttiende eeuw.

Noem beide kenmerkende aspecten en leg per aspect uit waarom het samenstellen van de Encyclopédie daarvan een goed voorbeeld is. (3p)