Les 2

• Economie
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 4

Overheid en bestuur

Hoofdstuk 5 

Kan de overheid dat regelen?

Inhoud van de les

• Theorie vorige les bespreken
• Leerdoelen doornemen
• De theorie doornemen
• Huiswerk opgeven & maken 

Theorie vorige les

Wat is ook al weer....
- Het verschil tussen accijns en subsidie?

- Het verschil tussen de collectieve en particuliere sector?

- De drie lagen van de overheid?

- Het verschil tussen rijksbegroting en miljoenennota?

- De sociale zekerheid?

Leerdoelen deze les

Je leert vandaag:

- Hoe de economie in ons land georganiseerd is

- Welke invloed de overheid op de economie heeft

- Welke instanties advies geven aan de overheid en waar de overheid gebruik van maakt.

Marktwerking

In de particuliere sector heb je altijd te maken met marktwerking. Omdat ze winst willen behalen. Dat betekent dat de bedrijven met elkaar moeten concurreren om klanten te krijgen. 

Concurreren doen ze door middel van prijzen, kwaliteit of service.

Organisatie van de economie

• Hoe de economie van een land georganiseerd is kan heel verschillend zijn:
• Je hebt de planeconomie, de vrijemarkteconomie en de sociale markt economie.

Invloed van de overheid op de economie

Planeconomie

Sociale markteconomie

Vrijemarkt-economie

Overheid:

Manieren om de economie te organiseren:

• Plan economie = Landen waar de overheid bepaald wat er geproduceerd wordt, hoeveel door wie, en voor welke prijs.
  
• Vrijemarkt economie = Economie waarin vraag en aanbod de prijzen bepalen, overheid grijpt niet in met regels of wetgeving.
  
• Sociale markteconomie = Zie vrijemarkt economie, maar overheid grijpt wel in als dat nodig is om de basisbehoeften betaalbaar te houden en iedereen  een redelijk bestaan te garanderen.
  

China-economie.

Door het communisme had China lang een Plan- economie. 

Planeconomie

• Planeconomie: voor bepaald aantal jaar vastleggen wat er geproduceerd moet worden .
• Economisch gezien rampzalig, altijd tekorten.

Vrijemarkteconomie

• Vraag & aanbod bepalen de prijs
• De overheid grijpt niet in met regels/wetten
• V.S. lijkt hier op 

Vrijemarkteconomie is nergens helemaal aanwezig; overal is er wel een overheid die maatregelen neemt.

Sociale markteconomie (Ned.)

  Taken van de overheid

• zorgen voor veiligheid (politie en leger)
• gezondheidszorg (ziekenhuizen)
• sociale zekerheid (uitkeringen)
• zorgen voor volkshuisvesting (wonen)
• zorgen voor onderwijs
• bepaalde voorzieningen (straatverlichting)

Welk begrip zoek ik?
Een verplichte bijdrage die burgers en bedrijven aan de overheid betalen.

1. Belasting
2. BTW
3. Accijn
4. Subsidie

Welk begrip zoek ik?
Een financiële bijdrage van de overheid om mensen en bedrijven te steunen.

1. Belasting
2. BTW
3. Accijn
4. Subsidie

Collectieve goederen:

Kenmerken:

1. Voorzieningen waar iedereen gebruik van mag maken.

2. Ze zijn voor iedereen belangrijk bijv. politie

3. De overheid wil de kwaliteit in eigen hand houden bijv. de rechters

4. Je kunt moeilijk iedere Nederlander apart laten betalen. 

5. Het moet voor iedereen betaalbaar blijven bijv. onderwijs.

Privatiseren

De overheid verkoopt een dienst / activiteit aan een bedrijf in de particuliere sector.

Hoe neemt de overheid beslissingen?

Voordat de overheid bepaalde economische beslissingen neemt vragen ze vaak advies aan de volgende instellingen:

1. CBS = Centraal Bureau voor de Statistiek verzamelt informatie over economische veranderingen.

2. CPB = Centraal Planbureau onderzoekt wat de gevolgen van een economische maatregel kunnen zijn. 

3. SER = Sociaal Economische Raad adviseert de overheid over  bijv. werkgelegenheid, lonen enz. Bestaat uit werkgevers, werknemers en onafhankelijke deskundigen.

Welk begrip zoek ik?
De overheid en de instellingen voor de sociale zekerheid

1. Collectieve sector
2. Particuliere sector
3. Rijksoverheid
4. Lagere overheden

Welk begrip zoek ik?
Provincies, gemeente en waterschappen

1. Collectieve sector
2. Particuliere sector
3. Rijksoverheid
4. Lagere overheden

Welk begrip zoek ik?
Burgers en bedrijven. Bedrijven verkopen goederen of diensten om winst te behalen.

1. Collectieve sector
2. Particuliere sector
3. Rijksoverheid
4. Lagere overheden

Welk begrip zoek ik?
Onze centrale overheid die vanuit Den Haag zaken regelt die voor het hele land van belang zijn.

1. Collectieve sector
2. Particuliere sector
3. Rijksoverheid
4. Lagere overheden

Welk begrip zoek ik?
Deze organisatie verzamelt allerlei informatie over economische veranderingen

1. CBS
2. CPB
3. SER
4. Collectieve goederen

Welk begrip zoek ik?
Voorzieningen die de overheid levert en betaalt en waarvan iedereen gebruik kan maken.

1. Particuliere goederen
2. CPB
3. SER
4. Collectieve goederen

Welk begrip zoek ik?
Adviesinstelling van de overheid die onderzoekt wat de gevolgen van economische maatregelen kunnen zijn.

1. Particuliere goederen
2. CPB
3. SER
4. Collectieve goederen

Afsluiting

Geef van iedere economie de kenmerken:

Planeconomie, Sociale markteconomie & Vrije markteconomie.

Wat is ook al weer privatiseren?

Huiswerk: Lees de theorie van blz. 140 t/m 143 en maak de opdrachten 1 - 3 - 4 - 5 - 8 - 9  - 10 - 11

Hier maak je een foto van en deze lever je in bij mij.