Nederlands - lezen

Nederlands

lezen/luisteren

hoofdgedachte en onderwerp

beeldspraak

Het onderwerp van een tekst omschrijf je in...

1. één of een paar woorden
2. een zin

om het onderwerp van een tekst te bepalen gebruik je ...

1. de strategie oriënterend lezen
2. de strategie intensief lezen (en luisteren).

De hoofdgedachte vertelt in één zin waar de tekst of het fragment over gaat en geeft iets meer informatie dan alleen het onderwerp.

1. juist
2. onjuist

om de hoofdgedachte te bepalen gebruik je ...

1. de strategie oriënterend lezen
2. de strategie intensief lezen (en luisteren).

uitleg 

Neem bijvoorbeeld het onderwerp “frisdrank”. Een tandarts en een café-eigenaar zouden allebei een tekst kunnen schrijven over dit onderwerp. Ze hebben echter verschillende belangen, dus de hoofdgedachte van hun teksten zal waarschijnlijk anders zijn.

verschil onderwerp - hoofdgedachte

Tekst van de tandarts:

Onderwerp: Frisdrank

Hoofdgedachte: Frisdrank is slecht voor je tanden.

Tekst van de café-eigenaar:

Onderwerp: Frisdrank

Hoofdgedachte: Frisdrank is lekker en verfrissend

een tekstgeraamte...

gebruik je om oriënterend te lezen

Waaruit bestaat een tekstgeraamte? Benoem de elementen die jij kent.

Waaruit bestaat het tekstgeraamte?

titel

tussenkopjes

afbeeldingen

tabel en/of grafiek

bron

inleiding

laatste alinea

letterlijk of figuurlijk 

Letterlijk taalgebruik

Er wordt precies bedoeld wat er staat.

Bijvoorbeeld: Als je de ijsjes niet in de vriezer legt, smelten ze.

Hier wordt letterlijk het smelten van het ijs bedoeld, want ijs kan echt smelten.

Figuurlijk taalgebruik

Er wordt iets anders bedoeld dan dat er staat. Figuurlijk taalgebruik wordt ook wel beeldspraak genoemd. Alle spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes vallen dus onder beeldspraak.

Bijvoorbeeld: Mijn vriend is zó lief voor mij, hij laat mijn hart smelten.

Hier wordt smelten figuurlijk bedoeld.

context gebruiken bij beeldspraak

Het woord ‘hart’ kan letterlijk zijn:

“Na het sporten pompt mijn hart sneller”.

Hier gaat het over je hart in je lichaam.

Het woord ‘hart’ kan figuurlijk zijn:

“Er wordt een nieuw café geopend in het hart van de stad”.

Hier gaat het over het midden / het centrum van iets, in dit geval van de stad.

je verbeelding gebruiken 

om de betekenis te raden...

Ik sta aan de voet van de berg.

1. ik sta beneden
2. ik sta boven

De draak heeft zijn eieren gelegd.

1. Problemen gaan er sowieso komen, daar is helaas niets meer aan te doen.
2. Hij heeft zijn geniepige plan gemaakt.

Het leven is net een krentenbol, met af en toe een hard stukje.
Wat kan dit betekenen?

uitleg

De krentenbol staat voor het zoete/mooie leven en het harde stukje voor de tegenslagen die je soms tegenkomt.

einde