6.2 PET en 6.3 In de fabriek

• W&T
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

In de fabriek

Hoofdstuk 6

Paragraaf 3

HAVO/VWO klas 2

Leerdoelen deze les 

1. Ik kan beschrijven hoe PET gemaakt wordt. 

2. Ik kan beschrijven hoe PET flessen recyclet worden. 

3. Ik kan in eigen woorden het productieproces van een frisdrank uitleggen

4. Ik kan een blokschema van een productieproces tekenen.

5. Ik kan het verschil tussen handmatige-, machinale- en geautomatiseerde productie uitleggen.

6. Ik kan het verschil tussen stuk- en serieproductie benoemen

PET flessen

Polyethyleentereftalaat

Voordelen van een PET fles

• afsluitbaar
• sterk materiaal
• licht
• onbreekbaar
• je kunt het in iedere vorm blazen

Vormblazen

Recyclen of hergebruiken

Bij recyclen wordt de fles vermalen

tot granulaat.

Statiegeldflessen

kun je 

hergebruiken.

Noem een voordeel van een PET fles ten opzichte van een blikje.

Van welke materialen wordt blik gemaakt?

1. staal met een dun laagje tin
2. aluminium
3. aluminium met een dun laagje staal
4. aluminium met een dun laagje tin

In de fabriek

Een productieproces

Een productieproces beschrijft alle bewerkingen die je moet uitvoeren om een bepaald product te maken. 

In een blokschema kun je de stappen lezen welke er in een productieproces uitgevoerd moeten worden.

De productie van frisdrank bestaat voornamelijk uit mengen. Water wordt met suiker gemengd om siroop te maken. Daarin worden weer geur-, kleur- en smaakstoffen gemengd. En later wordt er water met koolzuur bij gemengd.

Suiker dat je in water mengt, moet oplossen. De korrelgrootte van de suiker en de temperatuur van het water zijn daarbij van belang.

Impregneren is ook een vorm van mengen. Het verschil is dat je geen vaste stof in een vloeistof mengt, maar dat je een gas in een vloeistof mengt. Het lastige bij impregneren is dat het bij hoge druk gebeurt, namelijk bij 2 à 3 bar. Dit stelt eisen aan de tanks en het leidingsysteem.

https://www.fws.nl/frisdrank/productieproces

Industriële proces

Naast dat de frisdrank gemaakt moet worden, moet de frisdrank ook in blikjes of flessen verpakt worden. In een Industriële proces is het gehele proces van begin product tot eindproduct.

Een Industriële blokschema heeft 3 fases

1. Input --> wat stop je in het proces

2. Proces- -> alles wat er gebeurt om het product te maken

3. Output --> Het eindproduct. Hoe verlaat het product de fabriek

Het filteren van het bronwater , hoort bij de stap ....

1. Input
2. Proces
3. Output

Het toevoegen van suikers in bronwater om bijvoorbeeld sprite te maken, hoort bij de stap ....

1. Input
2. Proces
3. Output

Verschillende soorten productie

1. Handmatig proces : Een proces waarbij alles met de hand gedaan wordt
   
2. Machinaal proces: Een  proces waarbij machines en apparaten hulp bieden
3. Geautomatiseerd proces: Machines worden aangestuurd door computers. Een procesoperator bestuurd de machines via een computersysteem  

De citroenpers op deze foto hoort bij het volgende proces

1. Machinaal
2. Geautomatiseerd
3. Handmatig

Verschillende soorten productiemethodes

1. Stukproductie: product wordt één voor één gemaakt.

2. Serieproductie: Iedereen doet een andere opdracht van he proces. De ene snijdt, de ander soldeert en de laatst plakt het etiket erop.

3. Massaproductie: Er worden in korte tijd grote hoeveelheden van het product gemaakt (soms wel duizenden per minuut).

Aan de slag!

Maak de rest van 6.2 en van 6.3 t/m 12 zeker. Je mag de rest ook al maken (dan loop je iets voor). 

Een productielijn

Alle stappen in een productieproces noem je een productielijn.

De stappen in de productielijn zitten in een vaste volgorde. 

De productielijnen zijn aangepast aan de soort verpakking. 

Hiernaast is een productielijn voor blikjes frisdrank te zien. 

Wanneer draait een fabriek goed?

1. In de fabriek moeten alle machines goed op elkaar af zijn gestemd. Ze moeten in hetzelfde tempo werken. 
2. De machines worden aangestuurd door een PLC's (Programmable Logic Controller). Deze apparaten hebben een programmeerbare microprocessor, waardoor hij alle processen met elkaar af kan stemmen.
3. Bij een probleem in de productielijn wordt het proces automatisch stopgezet. Zo voorkom je problemen met het product of gevaarlijke situaties voor medewerkers

De onderdelen van een productielijn

1. Alle machines blijven op hun plaats. De blikjes leggen de hele route langs de machines af. Dit gebeurt vaak aan de hand van een lopende band (of te wel transportband)
2. Een transportband is een riem die over twee cilinders loopt. Deze cilinders heten trommels. De trommels worden aangedreven door een motor.
3. Het nadeel van een transportband is, dat hij snel slijt. 

1. Grotere producten gaan over een rollenbaan. Een rollenbaan bestaat uit rails waartussen rollen van staal of kunststof zitten. Een rollenbaan slijt minder snel. Daarnaast kun je hem in allemaal vormen en lengtes laten bouwen
2. Een horizontale of omhoog lopende rollenbaan heeft een motor als aandrijving nodig.  De overbrenging van de motor tot de baan gebeurt met een ketting, aandrijfriem of V-snaar.

Wat is een nadeel van een V-snaar aandrijving?

Scheidingstechnieken

• Filtreren
  
• Indampen
• Extraheren

Filtreren

• Voorbeeld: koffiezetten
• Is gebaseerd op:
• verschil in deeltjesgrootte

Andere voorbeelden?

Leg uit dat een filter met kleine poriën beter werkt in de scheikunde dan een filter met grote poriën.

Waar gebruik je thuis filtreren? Noem meerdere dingen.

Extraheren

Stofeigenschap: Oplosbaarheid

Soorten mengsels: Vaste stoffen 

Na extraheren moet je nog filtreren.

Bij extraheren lossen een deel van de stoffen op in water.
Welk verschil in stofeigenschap wordt er gebruikt bij extraheren?

Indampen

Stofeigenschap: Kookpunt

Soort mengsels: Oplossingen

Indampen

De stof in het indampschaaltje noemen we het RESIDU

Indampen

Als ik zeewater ga indampen wat hou ik dan over?

Koppel de juiste eigenschappen bij de juiste scheidingsmethoden

Extraheren

Filtreren

Indampen

deeltjesgrootte 

kookpunt

oplosbaarheid 

Uitleg

Sleep de blauwe vlakjes (met een plaatje of beschrijving erin) naar de juiste scheidingsmethode. Let op! Sommige kunnen bij meerdere scheidingsmethodes. 

Waterkoker met kalkaanslag

Filtreren

Indampen

Extraheren

Suiker uit water halen

Geur- en smaakstoffen uit de theeblaadjes halen

Productieproces 

In het filmpje hiernaast zie je de productie van karton.

Schrijf mee, welke stappen worden er genomen?

Na het filmpje deelt ieder hem.  

0

Plaats het productieproces van karton in de juiste volgorde.

stap 1 

stap 2

stap 3

stap 4

het papier warm en vochtig maken

het papier drogen met een ribbelwals

het karton op de ribbel lijmen

De boven en onderkant van het karton met lijm insmeren

Plaats het productieproces van karton in de juiste volgorde.

stap 1 

stap 2

stap 3

stap 4

het papier warm en vochtig maken

het papier drogen met een ribbelwals

het karton op de ribbel lijmen

De boven en onderkant van het karton met lijm insmeren

Deel hier je productieproces.

Huiswerk

Maken

6.3 = Opdracht 3, 5 t/m 12, 14, 16 en 17 + de extra opdrachten over scheidingsmethoden (deze staan op SOM!)

Logistiek

Hoofdstuk 6

Paragraaf 5

HAVO/VWO klas 2

Leerdoelen 6.5

1. Ik kan in eigen woorden uitleggen wat logistiek betekend

2. Ik kan uitleggen wat het begrip ‘interne transport’ betekend

3. Ik kan in eigen woorden uitleggen wat distributie betekend

4. Ik kan in eigen woorden uitleggen wat informatiestromen te maken heeft met logistiek

5. Ik kan het verschil tussen grootschalige- en kleinschalige logistiek

Logistiek

Het proces om producten op het juiste moment op de juiste plaats krijgen noemen we logistiek. 

Alle onderdelen moeten binnen een bedrijf op de juiste plaats worden gebracht. Dit noem je interne transsport. Bij interne transport  gebruik je transportmiddelen zoals een heftruck, pallettruck, smalle- gangentruck

Bij het produceren van ingewikkelde producten (auto's) speelt logistiek een belangrijke rol. 

Leg in eigen woorden uit waarom logistiek extra belangrijk is bij het produceren van auto's.

Distributie

• Producten die klaar zijn ->  groothandel. De groothandel slaat de goederen op ->  naar winkels. 

• Soms worden er  meerdere goederen in de groothandel nog samengevoegd tot een eindproduct. Denk bijvoorbeeld aan de Nederlandse gebruiksaanwijzingen in Chinese zaklampjes. 

• Door distributie ontstaat er een goederenstroom. Een goederenstroom is de route die goederen moeten afleggen om de eindbestemming te bereiken. 

?

Het opslaan/vervoeren van goederen

Leg in eigen woorden de goederenstroom van een AliExpress pakketje uit.

Informatiestromen?

Goederenstromen veroorzaken ook informatiestromen. 

Informatie van winkelier ->  groothandel ->  magazijn

Winkelier/ groothandel -> boekhouding (factuur)

Magazijn ->  voorraadadministratie. 

Magazijn/groothandel ->  transport

Voorraadadministratie ->  leverancier

Waar moet de logistiek allemaal rekening mee houden?

Door grootschaligheid is logistiek heel belangrijk geworden. De volgende aspecten zijn belangrijk binnen de logistiek bij grootschaligheid:

1.  Tijd is geld.
   
2. Duurzaamheid (zuinig in energie en grondstoffen)

Op welke manier zou volgens jou de logistiek duurzamer te werk kunnen gaan?

Huiswerk

Maken

6.3 = Opdracht 3, 5 t/m 12, 14, 16 en 17

6.5 = Opdracht 2, 3, 5, 6, 8, 11 en 12. 9 is extra als je dit leuk lijkt.