5.2 Organismen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 5 Ecologie

Basisstof 2

Organismen

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Leerdoelen 2

• Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven
• Je kunt veranderingen van abiotische en biotische factoren en hun onderlinge wisselwerking beschrijven

individu

populatie

ecosysteem

Hoe zat het ook alweer?

Sleep de volgende factoren naar het juiste vak.

Biotische factoren

Abiotische factoren

neerslag

predatie

ziekten

bodem

schaduw

concurrentie

samenwerking

Je kunt

• de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven
• veranderingen van abiotische en biotische factoren en hun onderlinge wisselwerking beschrijven
  

Organisme

• Aangepast aan milieu
• erfelijk bepaald
  
• Tolerantie
•  vermogen om schommelingen in abiotische factor te kunnen verdragen
  
  

Tolerantiegrens

Beperkende factor
Uiterste waarde waarbij een individu kan (over)leven

Belangrijke abiotische factoren

Bodem
Licht
Water
Temperatuur

Bodemgesteldheid

• zand
• klei
• humus
• pH, grondwaterstand, mineralen
  

Wat zijn biotische factoren?

1. invloeden die afkomstig zijn van organismen
2. invloeden die afkomstig zijn van de levenloze natuur

biotische factoren

De levensduur van zaden. Wanneer zaden vetten of oliën bevatten kunnen zaden vele jaren overleven. Deze eigenschap van de plant heeft een positieve invloed op de bezettingsgraad. Zaden kunnen na jaren, wanneer de omstandigheden gunstig zijn, alsnog kiemen en zo hun plek in het ecosysteem innemen. Koolzaad is hier een goed voorbeeld van.

Maar dit kan ook een kwetsbaarheid zijn. Zo hebben de zaden van de zeer zeldzame knotszegge, Carex buxbaumii, een zeer beperkte levensduur. Hierdoor is deze zegge-soort  sterk gebonden aan zijn niche.  Een klein afgebakend stuk in factoren of voorwaarden waarin deze zegge-soort kan floreren. 

biotische factoren

Op deze manier komen in de natuur ook relaties tussen organismen voor die essentieel zijn voor de ontkieming van zaden en de groei van de kiemplant. Denk in dit verband aan de invloed van schimmels en insecten.

Kijk eens wat je kunt vinden over een mierenbroodje.

Stinkende Gouwe (Chelidonium majus) , ook wel wrattenkruid genoemd.

abiotische factor Licht

• Lichtintensiteit
• Daglengte
• In water alleen in bovenste lagen
  

abiotische factor Water

• Wortelstelsel
• Bouw blad
  

abiotische factor Temperatuur

• Enzymactiviteit
• Koudbloedig (poikilotherm)
• Warmbloedig (homoiotherm)
  

Tolerantiegebied

Optimumkromme
Minimumwaarde
Optimumwaarde
Maximumwaarde

Verspreidingsgebied

Areaal: daar waar de soort op aarde voorkomt.

Bepaald door de tolerantiegrens voor abiotische factoren (=beperkende factor)

Welke soort heeft het grootste tolerantie?

1. Soort a
2. Soort b
3. Soort a en b, want er is overlap

Biotisch

Abiotisch

Wind

Lucht

Zuurstof

Water

Grond

Roofvijanden

Soort

genoten

Plant

Bacterie

Voedsel

Is het tolerantiegebied van een organisme een biotische factor of een abiotische factor?

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Welke soort heeft de grootste tolerantiegebied voor temperatuur?

1. A
2. B
3. C
4. D

In diagram 1 staat de tolerantie weergegeven van een bepaalde soort voor de concentratie zouten in de omgeving. Er is geen duidelijk optimum-punt te zien, maar een 'tolerantiegebied'. Wat betekent dat?

1. De soort verdraagt schommelingen in zoutconcentratie goed
2. De soort verdraagt schommelingen in zoutconcentratie slecht
3. Het gaat om een soort wat helemaal niet kan overleven in een zoute omgeving
4. Indien de zoutconcentraties nog hoger zijn zal er een optimum ontstaan bij de soort

Maak de opdrachten 8, 9 en 10

Klaar? Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf

Huiswerk

Leren en maken 5.2