1.6 Ademhalen bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Vandaag

Terugblik vorige week

1.6 Ademhaling bij dieren

1.7 Roken en blowen

Terugblik: 1.4 Ademhalen

Gaswisseling

Lucht is via luchtpijp en bronchiën in longen gekomen, in longblaasjes

daar uitwisseling gassen met bloed

samenstelling ingeademde lucht: veel zuurstof

uitgeademde lucht: veel koolstofdioxide

zet de zinnen over de buik uit ademhaling in de juiste volgorde

1

2

3

4

het middenrif ontspant zich

lucht stroomt de longen uit

longen worden kleiner

het middenrif drukt omhoog

zet de zinnen over de borst ademhaling in de juiste volgorde

1

2

3

4

tussen rib spieren trekken zich samen

lucht stroomt de longen in

longen worden groter

borstbeen en ribben bewegen omhoog

Terugblik 1.5 Schone luchtwegen

- Je kunt uitleggen wat je zelf kunt doen om je luchtwegen gezond te houden

- Je kunt uitleggen wat hooikoorts, astma en COPD is

Gezonde long vs. rokerslong

• Meer dan 4.000 chemische stoffen in sigaretten(rook)
• Minstens 250 zijn er schadelijk voor je gezondheid 
• Zeker 70 veroorzaken kanker
• Bijv. teer 

Smog

• Fijnstof
• Niet buiten sporten...
  
• 's ochtends vroeg en 
  's avonds laat het minste
  smog

Frisse lucht

• Te weinig frisse lucht in het lokaal kan leiden tot concentratieverlies, hoofdpijn en vermoeidheid
• Ook kunnen bacteriën zich makkelijker verspreiden
• Goede ventilatie belangrijk!
• CO₂-meter in het lokaal

Hooikoorts

Stuifmeel in aanraking met jouw
slijmvlies

Dit kan tot allergische reactie leiden:
niezen, branderige ogen, jeuk

B6 Ademhaling bij dieren

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij 

• eencelligen
• insecten
• vissen
• vogels

Amoebe

• Eencellig organisme.
• Ademhaling via de celmembraan.
• Uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide door de celmembraan.

Insecten

 Geen longen

Maar hoe halen ze dan adem?

Insecten

• Ademhaling via Stigma's en tracheeën.
• Stigma is de opening in de huid.
• Tracheeën zijn vertakte buisjes in het lichaam.

Tracheeën

Vertakte buisjes

Overal in het lichaam

Insecten

Stigma's: openingen in het lichaam

Door een pompende beweging te maken met het achterlijf

Lucht komt terecht in het tracheeënstelsel

Een wesp maakt vaak bewegingen met zijn achterlijf, waarom maakt hij deze bewegingen.

1. Omdat hij ADHD heeft
2. Omdat hij zo zijn vijanden op afstand houdt
3. Omdat hij jeuk heeft
4. Om adem te halen

Vissen

Vissen

• Ademhaling via de kieuwen.
• Vele kieuwplaatjes voor de gaswisseling.
• Tegenstroomprincipe. 

Bij vissen gaat het water langs de kieuwen . Deze nemen (net als onze longen) zuurstof op en geven koolstofdioxide af.

www.schooltv.nl

Vogels

Vogels

Longen zonder longblaasjes

- de longen bewegen niet

En luchtzakken

- luchtzakken bewegen wel

Longen en luchtzakken

Huiswerk

•  1.6: Ademhaling bij dieren: 1 t/m 3, 5 t/m 8 (blz. 45-47)

1.7 Roken en blowen

- Je kunt de mogelijke gevolgen van verslaving aan roken en blowen opnoemen

Door voorlichting over
roken weet iedereen dat
roken slecht voor je is,
MAAR toch rookt nog 
zo'n 20% van de mensen

Rokers leven korter dan niet-rokers

- Door roken kun je hart- en vaatziekten en longziekten krijgen 

- 2 longziekten: longkanker en COPD (= een ongeneeslijke ontsteking van de luchtwegen)

- Tabaksrook veroorzaakt ontstekingen -->slijmvlies zwelt op--> meer slijm vorming --> luchtpijptakjes raken verstopt

- Roken verhoogt ook de kans op andere ziekten, zoals oogziekten, darmontstekingen, dementie en reuma

- Nicotine is de verslavende stof in sigaretten. Heeft een opwekkend effect en zorgt voor een verhoging van de hartslag en bloeddruk --> hogere kans op hart- en vaatziekten

- Teer beschadigt de binnenkant van de luchtwegen --> trilhaarcellen raken beschadigd waardoor het slijm minder goed kan worden afgevoerd --> "rokershoest" en grotere kans op infectie van de luchtwegen

- Koolstofmonoxide is een reukloos gas. Als het wordt opgenomen in je bloed is er minder "plaats" voor zuurstof --> je cellen kunnen dan te weinig zuurstof krijgen

Passief roken/meeroken

Als iemand in jouw buurt rookt, krijg jij ook de schadelijke stoffen binnen!

Daarom is het verboden in openbare ruimtes te roken

E-sigaret en shishapen

- E-sigaretten (vapes) verdampen een vloeistof die nicotine en een smaakje bevat

- Shishapennen zijn e-sigaretten maar dan meestal zonder nicotine

- Oplaadbare sigaret verhit een tabaksstick

Alle drie bevatten schadelijke stoffen zoals nicotine, metalen en nog veel meer!! Gevolg: schade aan de luchtwegen, hartkloppingen en grotere kans op kanker

Waterpijp/shisha

Mensen denken dat dit niet schadelijk is, omdat de schadelijke stoffen in het water zouden oplossen, maar dit is NIET waar... Het water werkt niet als filter en de schadelijke stoffen komen alsnog in je longen

Bij het roken van een waterpijp komt er 30 leer meer koolstofmonoxide vrij dan bij sigaretten... Mogelijk koolstofmonoxidevergiftiging: hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, vermoeidheid
Bij langere blootstelling kan je bewusteloos raken of zelfs doodgaan...

Roken is dus superslecht voor je!! Maar waarom roken mensen dan eigenlijk?

Roken is verslavend; als je er eenmaal aan begint, is het heel lastig stoppen

- Geestelijk afhankelijk

- Gewenning

- Lichamelijk afhankelijk (= verslaafd)

Vroeger was roken cool, nu verandert dat imago

Cannabis

- Hasj en wiet afkomstig van de hennepplant

- THC (tetrahydrocannabinol) = de werkzame stof

- CBD (cannabidiol)

- Cannabis wordt meestal gerookt, gegeten of ingeademd na verdampen

- Bij het roken van een joint komt er 5 keer meer teer in je longen dan bij een sigaret... Blowen is dus erg slecht voor je!!

Effecten van cannabis

- Afhankelijk van de soort wiet/hasj

- Indica --> stoned (lui, ontspannen)

- Sativa --> high (energiek, vrolijk)

- Lichamelijke effecten: versnelde hartslag, lage bloeddruk, hoofdpijn, duizeligheid, slaperigheid, angst, verminderde concentratie en geheugenproblemen

- Op lange termijn: kans op slapeloosheid, somberheid, concentratieproblemen en psychische stoornissen zoals depressie, angstklachten en schizofrenie

Huiswerk

•  1.6: Ademhaling bij dieren: 1 t/m 3, 5 t/m 8 (blz. 45-47)
• 1.7: Roken en blowen: maken 1 t/m 4