3.1 Zouten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

3.1 Zouten

Deze les

• Uitleg zouten
• Overzicht bindingstypen
• Maken opdracht: metalen vs zouten
• Maken vragen 9, 13, 14
• Uitleg verhoudingsformules en naamgeving zouten
• Maken vragen 11, 12, 16


• Lezen 3.1 
• Maken vraag 15

Leerdoelen

• Je kunt van een willekeurig ion het atoommodel beschrijven volgens Bohr: welke en hoeveel deeltjes zijn aanwezig en waar bevinden deze zich.
  
• Je kunt de verhoudingsformule opstellen van een zout bestaande uit enkelvoudige ionen.
  
• Je kunt de naam geven van een zout bij een gegeven verhoudingsformule, inclusief eventuele romeinse cijfers.

Zouten

• Combinatie van metaal- en niet-metaalatoom.
• Wordt gevormd doordat metaalatoom elektron(en) weggeeft aan niet-metaalatoom.
  
• Hierdoor worden geladen deeltjes gevormd: ionen.

Ionen

• Neutraal atoom heeft gelijk aantal protonen (+) en elektronen (-).
• Ion heeft afwijkend aantal elektronen, waardoor een geladen deeltje ontstaat.
• Metaalatomen vormen positief geladen ionen, doordat ze elektronen weggeven, bijv. Na⁺ en Ca²⁺.
• Niet-metaalatomen vormen negatieve ionen, bijv. Cl^- en O^2-.
• 
  

Hoeveel protonen heeft een fluoride-ion (F-)?

1. 8
2. 9
3. 10
4. 19

Hoeveel elektronen heeft een titaan(II)ion (Ti2+)?

1. 20
2. 22
3. 24
4. 26

Hoeveel neutronen heeft een kalium-ion (K+, isotoop K-41)?

1. 18
2. 19
3. 20
4. 22

Ionbinding

• Aantrekking tussen + en - ionen noem je de ionbinding.


• In zout zijn ionen gerangschikt in een ionrooster.

Overzicht bindingstypen

Kun je het complete plaatje nu uitleggen?

Opdracht: metalen vs zouten

1. Maak een schets van een metaalrooster en een ionrooster. 
   
2. Leg aan de hand van de roosters uit waarom een metaal buigzaam is, terwijl een zout bros is.
3. Leg uit waarom een zout alleen stroom kan geleiden in vloeibare of opgeloste vorm, terwijl een metaal ook als vaste stof stroom kan geleiden.

Aan de slag

• Lezen 3.1 blz. 63
• Maken 3.1 vragen 9, 13, 14

Verhoudingsformules

• De formule van een zout wordt de verhoudingsformule genoemd (dus geen molecuulformule!).
  
• Deze formule geeft de verhouding weer tussen de ionen.
  
• De lading van de ionen bepaald de verhouding: een zout heeft geen netto lading (evenveel + als - lading).

Voorbeeld 1: keukenzout

• Keukenzout is de triviale naam voor de rationele (=chemische) naam van natriumchloride (Binas 66A).
• Bestaat uit natriumionen en chloride-ionen.
• Na+ en Cl- (Binas 40A)
• Netto lading 0, dus van beide 1 nodig. 
• Verhoudingsformule = NaCl

Voorbeeld 2: koper(I)sulfide

• Koper(I)ionen en sulfide-ionen.
• Cu+ en S2- (Binas 40A)
• Netto lading 0, dus 2 Cu+ nodig en 1 S2-
• Verhoudingsformule = Cu2S

Koperionen kunnen 1+ en 2+ zijn. Het Romeinse cijfer geeft de lading aan, zodat je weet welk ion aanwezig is.

Voorbeeld 1: aluminiumoxide

• Aluminiumionen en oxide-ionen.
• Al3+ en O2- (Binas 40A)
• Netto lading 0, dus 2 Al3+ (6+ totaal) nodig en 3 O2- (6- totaal)
• Verhoudingsformule = Al2O3

Wat is de verhoudingsformule van kaliumfluoride?

1. KF
2. K2F
3. KF2
4. K2F2

Wat is de verhoudingsformule van Magnesiumchloride?

1. MgCl
2. Mg2Cl
3. MgCl2
4. Mg2Cl2

Aan de slag

• Lezen 3.1 blz. 64
• Maken 3.1 vragen 11, 12, 16

Naamgeving zouten

• Eerste ion krijgt naam van atoomsoort.
• Als metaal-ion verschillende ladingen kan hebben, geef je erachter met Romeinse cijfers aan welk ion wordt bedoeld.
• Als het metaal-ion altijd dezelfde lading heeft, gebruik je geen Romeins cijfer.
• Tweede ion krijgt uitgang -ide.
• Bijv. natriumchloride of ijzer(II)chloride

Voorbeeld 1

• Gegeven verhoudingsformule: K2O
• In Binas 40A beide ionen opzoeken: K+ en O2-
• Kaliumion is altijd 1+, dus geen Romeins cijfer nodig.
• De naam is dus kaliumoxide.

Voorbeeld 2

• Gegeven verhoudingsformule: Hg2O
• In Binas 40A beide ionen opzoeken: Hg+ of Hg2+ en O2-
• In de verhoudingsformule staan 2 kwikionen en 1 oxide-ion.
• 1 Oxide-ion = 2-, dus moet er 2+ zijn (netto lading = 0).
• 2 x Hg+ = 2+
• De naam is dus kwik(I)oxide.

Wat is de naam van Na2O

1. Natriumoxide
2. Dinatriumoxide
3. Natriumzuurstof
4. Natrium(II)oxide

Wat is de naam van CuO

1. Koperoxide
2. Koper(I)oxide
3. Koper(II)oxide
4. Koper(III)oxide

Wat is de naam van NO2

1. Stikstofoxide
2. Stikstof(I)oxide
3. Stikstof(II)oxide
4. Stikstofdioxide

Even oefenen

Maken 3.1 vraag 15