6.2 Voedingsstoffen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H6 Voeding en verzorging

• 6.1 behandelen we niet 
• 6.2 voedingsstoffen (deze les behandelen)
• 6.3 persoonlijke verzorging
• 6.4 schoonmaakmiddelen  

Deze les

• Uitleg voedingsstoffen
• Aan de slag met de opgaven 

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat de volgende voedingsstoffen zijn.

• Koolhydraten
• Vetten en oliën 
• Eiwitten 
• Vezels, vitaminen en mineralen 

Je kunt uitleggen wat de energiewaarde van voedsel is. 

6.2

Brandstoffen in voeding

• Lichaamstemperatuur 37 graden
• Brandstoffen verbranden om je lichaam op temperatuur te houden
• Belangrijkste brandstoffen zijn koolhydraten en vetten
• Bij onvoldoende brandstof kan het lichaam eiwit uit je spieren halen als brandstof

Koolhydraten (suikers)

Sachariden = moeilijke naam voor koolhydraten

Bestaan uit C, H en O atomen. 

• Glucose: 1 sacharide --> monosacharide
• Sacharose: 2 sachariden --> disacharide
• Zetmeel: veel sachariden --> polysacharide

Vetten en oliën

• Voornamelijk opgebouwd uit C- en H atomen en relatief weinig O atomen
• Je hebt verzadigde en onverzadigde vetten 

Vetten en olien

• Oliën zijn vetten die vloeibaar zijn bij kamertemperatuur
  
• Dit zijn dan ook onverzadigde vetten
• Zonnebloemolie, visolie 
• Essentiële vetzuren: deze heeft je lichaam nodig, maar kan het zelf niet aanmaken
• In bijvoorbeeld vlees en zuivel producten zitten verzadigde vetten; te veel is niet gezond

Energiewaarde

• Brandstoffen hebben een bepaalde energiewaarde
  
• Zoveel energie krijg je als je 100 g of 100 mL eet/drinkt 
  
• We drukken dit uit in J of zoals vroeger in cal 
  
• 1 cal = 4,18 J
• dames 14-18 jaar: 2200-2500 kcal
• mannen 14-18 jaar: 2900-3300 kcal 

Eiwitten

• Bouwstoffen van je lichaam! 
  
• Pas als er niets anders is, gaat je lichaam eiwitten verbranden
• Polymeren, opgebouwd uit aminozuren. 
• Aminozuren bestaan uit C- H- O- en N- atomen 

Eiwitten

• Er zijn 20 soorten aminozuren. Daarvan kan je lichaam er 12 zelf maken. De rest komt uit voeding. 
• Je lichaam bouwt eiwitten uit deze aminozuren. 
• Eiwitten vind je vooral in vis, vlees, eieren en zuivelproducten.
• Sommige eiwitten zijn enzymen

Vitamines 

• Van vitamines en mineralen heb je niet zoveel nodig. 
• Heb je ze niet, word je ziek! 
• Vit A goed voor ogen
• Vit B goed voor energie 
• Vit C antioxidant
• Vit K voor bloedstolling

Mineralen

• Zouten die uit aardbodem of zee afkomstig zijn 
• NaCl voor zenuwstelstel en vochtbalans, is keukenzout
• Ca voor je botten, zit in melk
• Fe voor het vervoeren van zuurstof in je bloed, in spinazie

Mineralen

Vezels

• Je neemt ze niet op, maar ze zorgen er voor dat je darmen het eten goed af kunnen breken.
  
• Plantaardige vezels: voornamelijk cellulose.
• Cellulose is een koolhydraat dat veel op zetmeel lijkt.

Aan de slag

• Maak opgave 1 t/m 10 van 6.2.
• Oefen goed met de rekenopgaven!

Einde van de les: leerdoelen

Je kunt uitleggen wat de volgende voedingsstoffen zijn.

• Koolhydraten
• Vetten en oliën 
• Eiwitten 
• Vezels, vitaminen en mineralen 

Je kunt uitleggen wat de energiewaarde van voedsel is. 

Nog een samenvattend filmpje bij de volgende slide: