Architectuur - Cultuur van de Kerk

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Architectuur - Cultuur van de Kerk

Leerdoelen

1. Je kan de verschillende onderdelen van een Romaanse en Gotische kerk benoemen;

2. Je kan de kenmerken van de Romaanse bouwstijl beschrijven en herkennen in afbeeldingen;

3. Je kan de kenmerken van de Gotische bouwstijl beschrijven en herkennen in afbeeldingen;

4. Je kan uitleggen waar de skeletbouwconstructie van een Gotische kerk uit bestaat en hoe dit ervoor zorgde dat het goddelijk licht de kerk binnen kon komen;

5. Je kent de kloosterordes en kan beschrijven wat kenmerkend is voor elke kloosterorde: Benedictijner orde, Orde van Cluny, Cisterciënzers, Franciscanen;

6. Je kan uitleggen hoe de steden in de Middeleeuwen veranderden en waardoor dit kwam;

7. Je kan symboliek in de kathedralen herkennen en uitleggen.

Romaans

Gotiek

Welke verschillen zie jij?

Romaans

Gotiek

Oorsprong Romaans

• Romeinse basilica wordt aangepast. Toevoeging dwarsschip: kruisvorm

• ‘Romaans’ komt van ‘Romeins’. Doet Romeins aan vanwege de rondbogen en dikke muren.

• Veel toegepast op kloosterkerken. Kloosterleven is in afzondering -> gesloten karakter van kloosterkerken.
  

Saint-Sernin, Toulouse, Frankrijk, ca. 1080-1120​

Basilica van Constantijn, Trier, Duitsland, 310

Kerk richting oosten: Jeruzalem

Romaans 

• Constructiebouw: gewicht van het dak wordt door dikke, massieve muren gedragen. 

Kenmerken:

• Dikke muren: massief en gesloten
• Kleine ramen: donker
• Rondbogen
• Tongewelf  >>>

• Horizontaal karakter

1000 - 1200 na Chr.

Oorsprong Gotiek

• Door de welvaart en stabiliteit in de hoge middeleeuwen groeit de bevolking. Door erediensten geloof toegankelijker maken.

• Ook door pelgrimstochten zijn grotere (pelgrims)kerken nodig.

• Kerk is 'stukje hemel op aarde': torens reiken naar de hemel, het 'Goddelijk Licht' valt door glas-in-loodramen naar binnen.

Ontstaat in Noord-Frankrijk. 

Abt Suger: ‘We zochten naar architectuur van het licht die de beschouwer van het materiële naar het goddelijke moest verheffen’.

God = licht. Licht is de essentie van schoonheid. 

Gotiek

• Skeletbouwconstructie: skelet draagt het gewicht (niet de muren), gewicht wordt afgeleid door kruisribgewelf, pilaren, luchtbogen en steunberen (en pinakels).

Kenmerken:

• Dunnere muren: open en sierlijk
• Grote glas-in-loodramen, roosvensters
• Spitsbogen
• Kruisribgewelf>>>

• Verticaal karakter

1150 - 1500 na Chr.

Tongewelf                   Kruisgewelf             Kruisribgewelf

        (Rom.)                                                             (Got.)             

 Soorten gewelven

ROMAANS

GOTIEK

DUNNERE MUREN

DIKKE MUREN

SPITSBOGEN

RONDBOGEN

GROTE VENSTERS

KLEINE VENSTERS

KRUISRIBGEWELF

SKELETBOUW

TONGEWELF

HORIZONTAAL GEBOUWD

VERTICAAL GEBOUWD

STEUNBEREN

PINAKEL

LUCHTBOGEN

GESLOTEN, DONKER, MASSIEF

OPEN EN SIERLIJK

Opdracht: onderdelen kerk

Noteer de juiste namen bij de verschillende onderdelen van de kerk.

Gebruik de mindmap over architectuur.

Leerdoelen

1. Je kan de verschillende onderdelen van een Romaanse en Gotische kerk benoemen;

2. Je kan de kenmerken van de Romaanse bouwstijl beschrijven en herkennen in afbeeldingen;

3. Je kan de kenmerken van de Gotische bouwstijl beschrijven en herkennen in afbeeldingen;

4. Je kan uitleggen waar de skeletbouwconstructie van een Gotische kerk uit bestaat en hoe dit ervoor zorgde dat het goddelijk licht de kerk binnen kon komen;

5. Je kent de kloosterordes en kan beschrijven wat kenmerkend is voor elke kloosterorde: Benedictijner orde, Orde van Cluny, Cisterciënzers, Franciscanen;

6. Je kan uitleggen hoe de steden in de Middeleeuwen veranderden en waardoor dit kwam;

7. Je kan symboliek in de kathedralen herkennen en uitleggen.

Kloosters

Ora et Labora: bidden (8x per dag) en werken

Monniken leggen kloostergeloften af

https://schooltv.nl/item/kloostergeloften-regels-van-het-klooster

529 n. Chr: Eerste kloosterorde gesticht door Benedictus van Nursia (Benedictijner Orde)

dagindeling

De dag begon rond 03:00 uur en eindigde rond 21.00 uur. Het grootste deel van de dag was gewijd aan gebed, handarbeid of studie. 

De metten gedurende de nacht, om middernacht.

De lauden rond zonsopgang

De priem rond 6 uur

De terts rond 9 uur

De sext rond 12 uur

De none rond 15 uur

De vespers rond 17 uur

De completen rond 20 uur

Kloosterorden

Regula Benedicti: voorschriften voor het leven in een klooster.

Benedictijner orde (ora et labora, steeds rijker/machtiger)

Orde van Cluny (hervormingsbeweging, regels belangrijk)

Cisterciënzers (soberheid, kruistochten)

Franciscanen (armoede, 'bedelorde')