1.4 De aarde brandt en beeft havo 4

1.4 De aarde brandt en beeft

1 / 52
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolvmbo, mavo, havo, vwoLeerjaar 1-6

This lesson contains 52 slides, with interactive quizzes, text slides and 3 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

1.4 De aarde brandt en beeft

Slide 1 - Slide

Lesdoel(en)
Aan het einde van de les kan je:

 uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen, tsunami's en gebergten ontstaan;

Slide 2 - Slide

Korte herhaling §1.3
  • 3 drijfkrachten achter platentektoniek:
    convectiestromen
    ridge push
    slab-pull


  • 3 plaatbewegingen met elke beweging andere gevolgen 
    (zoals aardbevingen, bergvorming en vulkanen)

Slide 3 - Slide

Aarbevingen op 600km diepte
De oceanische lithosfeer is vast/stijf, waardoor er breuken in kunnen ontstaan. Bij verschuivingen ontstaan aardbevingen.
De oceanische lithosfeer blijft tot diep in de asthenosfeer bestaan en kan dus tot wel 600km diep aardbevingen veroorzaken.

Slide 4 - Slide

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Slide

Ligging van vulkanen

Slide 7 - Slide

Het grote plaatje
Stuk uitleg over:
  • Vulkanisme
  • Aardbevingen
  • Tsunami's 
  • Gebergten 

Slide 8 - Slide

Vulkanisme
  • Vulkanisme meestal bij randen van platen
  • Uitzondering: hotspot vulkanisme  

80% bij convergente plaatgrenzen
15%   bij divergerende plaatgrenzen
5%    bij hotspots

Slide 9 - Slide

Soorten vulkanen
Onderscheid in verschillende soorten vulkanen op basis van vloeibaarheid magma en omstandigheden van uitbarsting:


1) Schildvulkaan
2) Spleetvulkaan
3) Stratovulkaan
4) Caldeira

Slide 10 - Slide

Schildvulkaan
Kenmerken:
- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt (basalt)
- Effusieve uitbarsting
- Vulkaan heeft brede basis en
    flauwe hellingen
- Bij hotspots en divergerende
    plaatgrenzen

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Slide

Spleetvulkaan
Kenmerken:
- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt (basalt)
- Effusieve uitbarsting
- Lava komt uit kilometerslange scheuren naar buiten

Slide 13 - Slide

Stratovulkaan
Kenmerken:
- Lava is taai-vloeibaar door combi basalt, graniet en water
- Taaie lava verstopt in de kraterpijp
- Explosieve uitbarstingen, vulkanische bommen, pyroclastische stroom 
- Vulkaan is kegel met kleine doorsnede en steile wanden, opgebouwd uit laagjes as en lava
- Bij subductiezones

Pyroclastische stroom?
- temperatuur tot 850 graden C
- snelheid tot 725 km/u
- gassen/lava/as/steen
- bekendste voorbeeld: Pompei

Slide 14 - Slide

Slide 15 - Slide

Caldeira
Kenmerken:
- Dak van magmakamer stort in door grote explosie
- Kratermeer in diepte die ontstaat

Slide 16 - Slide

Caldera
- Eruptie (uitbarsting)
-lege magmakamer
-instorten krater
- er kan een kratermeer ontstaan 
- Er kan een nieuwe vulkaan op de caldera ontstaan (bijv. Vesuvius)

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Slide

Slide 19 - Video

Uitzondering: Hotspots
Hotspot niet aan rand van plaat (bijv. Hawaii hotspot). 
Kenmerken:
- Uit onderste deel mantel komen hete mantelpluimen basaltisch
   materiaal boven (top pluim = hotspot)
- Materiaal brandt dwars door lithosfeer heen
- Mantelpluimen liggen vast in mantel en platen bewegen over hotspots     heen

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Slide

Slide 23 - Slide

Slide 24 - Slide

Slide 25 - Slide

Uitzondering: Hotspots
Hotspot niet aan rand van plaat (bijv. Hawaii hotspot). 
Kenmerken:
- Uit onderste deel mantel komen hete mantelpluimen basaltisch
   materiaal boven (top pluim = hotspot)
- Materiaal brandt dwars door lithosfeer heen
- Mantelpluimen liggen vast in mantel en platen bewegen over hotspots  heen

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Slide

Slide 29 - Slide

Sleep de juiste vulkanen naar de juiste termen.
Strato vulkaan
Schildvulkaan
Caldeira
Hotspot Vulkaan
Spleetvulkaan

Slide 30 - Drag question

Hoe kan een caldera ontstaan?
A
Als er onder een vulkaan een aardbeving plaatsvind.
B
Als er sneeuw op een vulkaan ligt kan dit instorten.
C
Taai magma kan uitzetten en hierdoor kan er een krater ontstaan.
D
Een stratovulkaan heeft een enorme uitbarsting en stort in.

Slide 31 - Quiz

Een schildvulkaan komt voor bij
A
divergente breukzones en bij hotspots
B
convergente en divergente breukzones
C
convergente breukzones en hotspots
D
bij transforme breukzones en hotspots

Slide 32 - Quiz

Stratovulkanen ontstaan door...
A
Subductie
B
Transform
C
Divergentie
D
Plooiingsgebergte

Slide 33 - Quiz

Wat is een hotspot?
A
Een locatie met extreem hoge temperatuur op aarde.
B
De plaats aan het aardoppervlak waar een mantelpluim door de aardkorst is gebroken.
C
Een punt op de aardbol waar het aardmagnetisch veld het sterkst is.
D
Een gebied waar aardbevingen zelden voorkomen.

Slide 34 - Quiz

Hoe ontstaat een spleetvulkaan?
A
Door bewegingen van elkaar af
B
Door bewegingen naar elkaar toe
C
Door bewegingen langs elkaar heen
D
Door bewegingen onder elkaar door

Slide 35 - Quiz

Stratovulkanen bouwen zich op in lagen. Wat is kenmerkend aan de lava van stratovulkanen?
A
Dun / vloeibaar en gasrijk
B
Dun / vloeibaar en weinig gas
C
Dik / stroperig en weinig gas
D
Dik / stroperig en gasrijk

Slide 36 - Quiz

Wat is een goed combinatie?
A
Explosief - Schildvulkaan - Taaie lava
B
Explosief - Schildvulkaan - Tamelijk vloeibare lava
C
Effusief - Schildvulkaan - Tamelijk vloeibare lava
D
Effusief - Schildvulkaan - Taaie lava

Slide 37 - Quiz

Locatie van aardbevingen

Slide 38 - Slide

Slide 39 - Video

Slide 40 - Link

Aardbevingen
Spanning en wrijving tussen platen

Hypocentrum = plaats waar aardbeving ontstaat
Epicentrum = plaats van aardbeving aan aardoppervlak loodrecht boven hypocentrum





Rampzaligheid beving hangt ook af van?
  1. type bebouwing
  2. bevolkingsdichtheid
  3. diepte aardbeving
  4. training/scholing
  5. medische voorzieningen 
  6. etc.....
diep / ondiep

Slide 41 - Slide

Aardbeving
Waarom kan een aardbeving van magnitude 6 op schaal van Richter, meer schade veroorzaken in Marokko dan in Japan? 

Slide 42 - Slide

 MOMENTMAGNITUDESCHAAL
Logaritmisch: elke stap is 31,6x (afgerond 32 )zwaarder


De magnitude is een maat voor de hoeveelheid energie die er bij een aardbeving vrijkomt

Slide 43 - Slide

4.4 Tsunami's
  Tsunami's

Slide 44 - Slide

Tsunami's
Tsunami’s zijn hoge
golven aan de kust 
die ontstaan door 
aardbevingen
in oceanen.






Slide 45 - Slide

Tsunami's

Slide 46 - Slide

Slide 47 - Video

Een tsunami kan alleen ontstaan bij een langzaam oplopende kustlijn.

In welke van de drie afbeeldingen hiernaast kan een tsunami ontstaan?

Sleep het woord 'tsunami' naar de juiste afbeelding.



TSUNAMI

Slide 48 - Drag question

stratovulkaan
stratovulkaan
schildvulkaan
subductie Nazcaplaat & Noord-Andesplaat
subductie Sunda-plaat & Australische plaat
divergentie Noord-Amerikaanse & Euraziatische plaat
divergentie Sunda-plaat & Australische plaat
caldera
subductieAfrikaanse & Euraziatische plaat

Slide 49 - Drag question

Rampenbestrijding

Slide 50 - Slide

Rampenbestrijding

Slide 51 - Slide

Rampenbestrijding

Slide 52 - Slide