Grammatica - Congruentiefouten, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Nederlands

1Y

Planning

- Leerdoelen 

- Huiswerk bespreken

- Herhaling: congruentiefouten

- Uitleg: lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp

- Oefenen

- Aan de slag

- Afronden

Leerdoelen

- Je weet wat congruentiefouten zijn en hoe ze ontstaan.

- Je weet wat de kenmerken van het lijdend voorwerp zijn en hoe je het lijdend voorwerp kunt vinden.

- Je weet wat de kenmerken van het meewerkend voorwerp zijn en hoe je het meewerkend voorwerp kunt vinden.

Wat betekent 'congruentie'?

Congruentie

= Wanneer het getal van het onderwerp en het getal van de persoonsvorm gelijk zijn.

= Er is een samenwerking tussen het onderwerp en de persoonsvorm.

Als een 'ik' iets uitvoert, zal de persoonsvorm zich vormen naar de 'ik'.

Dat geldt voor elk onderwerp wat iets uitvoert.

Ik denk, wij denken.

Waardoor ontstaan er congruentiefouten?

Congruentiefouten

Indien de persoonsvorm niet aansluit bij het onderwerp noemen we dit een congruentiefout.

Dit gebeurt vaak wanneer het lastig te bepalen is of het onderwerp enkelvoud of meervoud is.

Een kudde schapen liepen langs de bosrand.

Een kudde schapen liep langs de bosrand.

Maar ook woorden als: media (mv), politie (ev), drugs (mv).

Wat voor soort woorden kunnen je ' in de maling nemen'?

Congruentiefouten

Let vooral op onderwerpen als:

Een groep met docenten

Een klas vol leerlingen

Een groot aantal werknemers

50 procent van de winkeliers

--> Deze onderwerpen staan allemaal in het enkelvoud.

Lijdend voorwerp

Binnen de kern van de zin horen het onderwerp en de persoonsvorm.

Maar de andere zinsdelen kunnen ook een functie hebben.

Bij sommige werkwoorden is er namelijk meer informatie nodig dan alleen het onderwerp en de persoonsvorm.

Anouk geeft.

Dit het onderwerp en de persoonsvorm.

Je kunt zien dat deze zin weinig informatie geeft.

Je vraagt jezelf af? Wat geeft Anouk? Het antwoord daarop is het lijdend voorwerp.

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp is vaak een voorwerp wat nodig is om een handeling (dus de werkwoorden) uit te voeren.

Dat lijdend voorwerp doet zelf niets.

Voorbeelden:

Justin heeft vanmiddag een tekening gemaakt.

Ik heb een heel spannend boek gelezen.

Afgelopen kerst kreeg mijn zusje een nieuwe laptop.

Lijdend voorwerp

Je kunt het lijdend voorwerp ook vinden met een vraag:

Wie of wat + gezegde + onderwerp?

De wiskunde docent heeft ons een moeilijke toets gegeven.

Wie of wat heeft de wiskunde docente gegeven?

Lijdend voorwerp

Let op:

- Als je geen antwoord kunt geven op de vraag, heb je geen lijdend voorwerp in de zin.

- Soms lijk je wel het antwoord te kunnen geven maar:

1. Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel (op, in, voor, tijdens).

2. Een lijdend voorwerp geeft nooit een tijd of plaats aan.

Lijdend voorwerp

Je kunt aan veel werkwoorden al zien of er een lijdend voorwerp bij kan.

1. Maken.

2. Lopen.

3. Geven

4. Hebben

5. Fietsen

Wat is het lijdend voorwerp?
De raaf vangt een rups.

1. De raaf
2. vangt
3. een rups

Wat is het lijdend voorwerp?
Mark gaat vandaag een nieuwe jas kopen

1. Mark
2. gaat kopen
3. vandaag
4. een nieuwe jas

Wat is het lijdend voorwerp?
De nieuwe trainer van Heerenveen besprak de tactiek met de aanvoerder.

1. De nieuwe trainer van Heerenveen
2. besprak
3. de tactiek
4. met de aanvoerder

Wat is het lijdend voorwerp?
De politie nam de insluiper mee naar het bureau.

1. De politie
2. de insluiper
3. nam mee
4. naar het bureau

Meewerkend voorwerp

- Vaak een 'ontvanger'. Degene die door de handeling (dus alle werkwoorden) iets ontvangt.

We hebben mijn opa een cadeautje gegeven.

Ook wel te vinden door de vragen: 

Aan/voor wie + gezegde + onderwerp + (lijdend voorwerp)?

Meewerkend voorwerp

- Soms staat het woord 'aan' of 'voor' ook in de zin genoemd.

- Zo niet --> Dan kun je het woord 'voor' of 'aan' eraan toevoegen.

- Staat 'voor' of 'aan' wel in de zin, dan kun je dit woord vaak weglaten (soms moet je dan wel even de volgorde van de zin veranderen).

We hebben aan mijn opa een cadeautje gegeven.

Ik heb aan hem een brief gestuurd. --> Ik heb hem een brief gestuurd.

Meewerkend voorwerp

Let op:

- Ook een meewerkend voorwerp geeft nooit een plaats of een tijd aan.

-  Aan veel werkwoorden kun je ook zien of er een meewerkend voorwerp bij kan staan:

- Maken, geven, rennen, zitten.

Wat is het meewerkend voorwerp?
De leraar liet de klas de nieuwste Lijsters zien.

Wat is het meewerkend voorwerp?
De toets heeft Albert een onvoldoende opgeleverd.

Wat is het meewerkend voorwerp?
Ze hebben de bezoekers bij de opening een leuke verrassing gegeven.

Wat is het meewerkend voorwerp?
De burgemeester is vanmorgen het eerste exemplaar aangeboden.

Aan de slag

Pak je agenda erbij.

Huiswerk voor woensdag 9 februari:

Maken van hoofdstuk 4 grammatica:

4.2: voortgangstoets

4.3: inleiding en deel 1

Toets grammatica hoofdstuk 4: 4.1 t/m 4.4

= woensdag 23 februari