Paragraaf 1.2: Werken en wonen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3,4

Wat is een voorbeeld van een klassiek grondrecht?

1. Recht op betaalde vakantiedagen
2. Recht op gratis gezondheidszorg
3. Vrijheid van meningsuiting
4. Recht op snel internet

Welk recht gebruikte het parlement om ministers te dwingen af te treden tijdens de Luxemburgse kwestie?

1. Recht van budget
2. Recht van amendement
3. Recht van interpellatie
4. Recht van initiatief

Wat is het doel van de coalitie in de politiek?

1. Het voeren van oppositie
2. Het controleren van de regering
3. Streven naar politieke verandering
4. Samen regeren en beleid vormgeven

Welk orgaan vertegenwoordigt de uitvoerende macht in het Nederlandse bestuur?

1. De regering
2. De Eerste Kamer
3. De Tweede Kamer
4. Het Hooggerechtshof

Paragraaf 1.2: Werken en wonen

Door de industrialisatie verandert de samenleving radicaal. Arbeiders gaan werken in de fabrieken en wonen in steden, waar ze vaak worden geconfronteerd met slechte werk- en leefomstandigheden. Er komt een steeds groter maatschappelijk debat op gang of de overheid voor sociale wetten moet zorgen om de arbeiders beter te beschermen. 

Leerdoelen 1.2

1.2A: Je kunt uitleggen welke gevolgen de industrialisatie had voor Nederland.

1.2B: Je kunt het verband uitleggen tussen de industrialisatie en de opkomst van het communisme en het socialisme.

1.2C: Je kunt beschrijven welke gevolgen de opkomst van de industrie had voor arbeiders.

1.2D: Je kunt uitleggen wat de onvrede van de arbeiders te maken heeft met het ontstaan van sociale wetten.

Industrialisatie

• Ontstaan fabrieken bij steden = industrialisatie
  
• Machine bepaalt het werkritme
• Arbeiders: zwaar werk, lange dagen, weinig geld.
  
• Hoge werkloosheid, weinig keus
• Leef- en werkomstandigheden veel Nederlanders achteruit!

1.2A/C

Verandering via ..

• Vakbonden: Vereniging van werknemers met als doel hoger salaris/minder zwaar werk
  
• Communisme: Macht bij arbeiders, gelijk bezit via revolutie.
  
• Parlement: Via wetgeving wilden sociaaldemocraten rijke mensen meer belasting laten betalen, zodat arme mensen profiteren = Socialisme.
  
• Troelstra: Algemeen Kiesrecht

1.2B

Communisme

• Grondlegger Karl Marx
• Verandering via revolutie, desnoods met geweld
• Afschaffen particulier bezit
• Macht bij de arbeiders
• Iedereen gelijk

Socialisme

• Verandering via het parlement door algemeen kiesrecht en sociale wetgeving
• Rijke mensen moeten meer belasting betalen voor voorzieningen voor iedereen
• Macht bij het parlement
• Zoveel mogelijk gelijkheid is het ideaal

1.2B

Pieter Jelles Troelstra

• Oprichter Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP)
  
• Betere leefomstandigheden arbeiders
  
• Twintig jaar in de Tweede Kamer
  
• Vergissing van Troelstra

1.2A

Sociale wetten

• Armoede wordt groot probleem, maatschappelijke discussie = Sociale kwestie
  
• Wetgeving om armoede te bestrijden en levens-omstandigheden te verbeteren
  
• Armenwet, wet tegen kinderarbeid, leerplichtwet, woningwet, etc.

1.2D

De slechte leef- en werkomstandigheden zorgden voor verschillende maatschappelijke problemen. Probeer er twee te bedenken.

Leg uit dat fabriekseigenaren misbruik maakten van hun machtspositie.

Er bleek uiteindelijk dat er een grotere groep was die de sociaaldemocraten steunde, dan de groep die de communisten steunde. Hoe komt dit, denk je?

Stelling: De Sociale Kwestie is tegenwoordig helemaal opgelost, omdat er geen armoede meer is in Nederland.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

Helemaal mee oneens

Aan de slag!

• Invullen leerdoelen 
• Maken opdrachten op laptop

• Afsluiten met controlevragen

Wat is de sociale kwestie?

1. Een culturele kwestie die te maken heeft met tradities.
2. Een economische crisis die werkloosheid veroorzaakt.
3. Een politiek conflict tussen partijen.
4. Een maatschappelijk probleem dat armoede en ongelijkheid aanpakt.

Wat was een belangrijke reden voor onvrede onder arbeiders die geleid heeft tot het ontstaan van de sociale kwestie?

1. Goede werkomgeving
2. Veel vrije tijd
3. Te hoge lonen
4. Slechte arbeidsomstandigheden

Welke politieke groep was van mening dat de markt de sociale kwestie op zou moeten lossen?

1. Conservatieven
2. Socialisten
3. Confessionelen
4. Liberalen