13 Talent 1.8 Grammatica woordsoorten les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.8 grammatica 

woordsoorten

De woordsoorten die je moet weten:

• lidwoord
• bijvoeglijk naamwoord
• zelfstandig naamwoord
• voorzetsel
• hulpwerkwoord
• zelfstandig werkwoord
• koppelwerkwoord

• persoonlijk vnw
• bezittelijk vnw
• aanwijzend vnw
• vragend vnw
• wederkerend vnw
• hoofdtelwoord (onb. + bep.)
• rangtelwoord (onb. + bep.)
• voegwoord
• tussenwerpsel

Theorie

Weet je het niet meer zo goed?

Neem de theorie door, op Classroom staan ook overzichten.

lidwoord, bijvoeglijk naamwoord, zelfstandig naamwoord

• lidwoord
  De, het, een. Staat meestal voor een zelfstandig naamwoord.
•  bijvoeglijk naamwoord
  Geeft een eigenschap of kenmerk van een zelfstandig naamwoord aan en staat meestal direct voor het zelfstandig naamwoord. Als er een kww in de zin voorkomt, kan het bijvoeglijk naamwoord ook achter of voor het koppelwerkwoord staan. De appel is rot.
• Zelfstandig werkwoord
  (Eigennamen van ) Mensen, dieren, dingen, planten,  etc.

Zelfstandige werkwoord en koppelwerkwoord

• Zelfstandig werkwoord

        Geeft de handeling van de zin aan. In een zin komt in principe maar een            zelfstandig werkwoord voor. Is er sprake van meer ww. dan staat er ook              een hulpwerkwoord in de zin.

• Koppelwerkwoord
  Geeft geen handeling in de zin aan, maar vertelt wat het onderwerp is (kenmerk/eigenschap). Het koppelt het onderwerp aan een deel van de zin waarin in elk geval een (bijvoeglijk/zelfstandig) naamwoord staat.
• Zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Hulpwerkwoorden

Hulpwerkwoord

• Geeft geen handeling of eigenschap/kenmerk aan.
• In een zin moeten minstens twee werkwoorden staan, want het eerste werkwoord is het zelfstandig werkwoord: 'Hij loopt.' (zww) - 'Hij heeft (hww) gisteren gelopen.' (zww). 
• of koppelww. 'De kleuter is (kww) stout.' - 'De kleuter is (hww) gisteren erg stout geweest (kww).'

Persoonlijk, bezittelijk en aanwijzend voornaamwoord

• Persoonlijk voornaamwoord
  Verwijst naar een persoon, groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken, vervangt namen/znw. Bij leesvaardig: verwijswoorden
• Bezittelijk voornaamwoord
  Geeft bezit aan, kan bijvoeglijk of zelfstandig voorkomen.
  Dat is mijn fiets. Die fiets is de jouwe.
• Aanwijzend voornaamwoord
  Wijst iets of iemand aan, kan in plaats van een lidwoord staan. Deze, dit, die, dat.
  

Vragend voornaamwoord, hoofdtelwoord, rangtelwoord

• Vragend voornaamwoord (onthouden)
  Wie, wat, welke, wat voor een.
• Hoofdtelwoord
  Geven een hoeveelheid aan. Twee, drie achtste (bepaald), veel, sommige (onbepaald)
• Rangtelwoord
  Geven een plaats in een volgorde aan. Eerste, laatste (bepaald) middelste, zoveelste (onbepaald)

wederkerend werkwoord, wederkerend voornaamwoord, wederkerig voornaamwoord

• Wederkerend werkwoord 
  werkwoorden waar een wederkerend voornaamwoord bij hoort zoals:
  Zich aanpassen, zich vergissen, zich herinneren
• Wederkerend voornaamwoorden zijn
  me, je, zich, ons, jullie 
  (hoort bij het wwg als het verplicht is. Dus wel bij ' ik vergis me', maar niet bij ' ik was me'.)
• Een wederkerig vnw.: verwijst naar meer personen--> elkaar

Voorzetsel, voegwoord, tussenwerpsel

• Voorzetsel: woorden die een richting, plaats of relatie aangeven.
  ...de kamer, ...het feest, .... het bureau. Is altijd onderdeel van een zinsdeel.
• Voegwoord

      Verbindt woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar.

• Tussenwerpsel

       Een uiting van gevoel, klanknabootsing  of een woord om aandacht te               trekken. Ze hebben geen grammaticale functie.

       Voorbeelden: hallo, tsja, laat maar, dingdong

bijwoord

• Zegt iets over een werkwoord, bijwoord of een bijvoeglijk naamwoord. Heel erg hard hijgend, kwam hij over de finish.
• Geeft een plaats of tijd aan. Soms, plotseling, gauw, wanneer.
• Overig: hoe, wel, toch, ook, nog, immers, nauwelijks.

Oefenen

Zoek het bijwoord:

Morgen geef ik een feestje.

1. morgen
2. geef
3. een
4. feestje

Wat zijn de BIJWOORDEN?

1. in, op, onder
2. gedurende, tijdens, te
3. heel, niet, snel
4. erg, wel, over