Module werknemerschap_Les 3_ Ethiek

• Ethiek
• MBO
• Studiejaar 1

Ethiek

Ethische dillema's

Programma

Aanwezigheid

Leerdoelen 

Onderzoekende houding 

Ethisch stappenplan 

Aan de slag 

Leerdoel

Je kunt werken met het ethisch stappenplan

Onderzoekende beroepshouding?

Een onderzoekende beroepshouding omvat:

opmerkzaam zijn

nieuwsgierig zijn

bedachtzaam zijn

kritisch zijn.

Ethisch stappenplan

Het ethisch stappenplan is een hulpmiddel om bij dilemma's tot een afgewogen keuze te komen. Er zijn vier stappen (Buitink, Ebskamp & Groothoff, 2019):

Ethisch stappenplan

Stap 1: Verkennen:

Wat is de situatie?

Welk dilemma ervaar je, met welke reden?

Verzamel zo nodig extra informatie.

Casus:

Doret  , een vrouw van middelbare leeftijd met een borderline persoonlijkheidsstoornis, lijkt Liselot ( MZ'er) wel te mogen. Ze vertelt van alles over haar leven. Ze heeft heel nare, grensoverschrijdende dingen meegemaakt. En dan vertelt ze plots dat zelfs haar persoonlijk begeleider een keer iets heeft geprobeerd. Daar is ze niet op in gegaan. Nu vertelt deze persoonlijk begeleider rare dingen over Doret, zodat ze niet meer serieus wordt genomen.

Verkennen: Liselot zet de feiten op een rijtje: Doret vertelt haar dat haar persoonlijk begeleider haar grenzen heeft overschreden. En dat hij nu verhalen over haar vertelt waardoor anderen haar niet meer serieus nemen (situatie). Liselot vraagt zich af hoe ze daarmee moet omgaan. Ze werkt er maar net. Nu vertelt een cliënt zoiets ernstigs over een collega. Moet ze daar iets mee, en zo ja, wat (dilemma)? Ze kijkt in het dossier van Doret (informatie verzamelen). Daar wordt geen grensoverschrijding door de persoonlijk begeleider vermeld. Wel staat er dat Doret haar begeleider aanvankelijk idealiseerde. Maar toen zij merkte dat hij ook aardig was naar anderen viel hij voor haar van zijn voetstuk. De persoonlijk begeleider zou nu bewust een houding van neutrale betrokkenheid toepassen.

Ethisch stappenplan

2 - Onderzoeken:

Wie zijn de betrokkenen, en welke belangen, waarden en normen hebben die? Zelf ben je ook een van de betrokkenen.

Welke kaders (wet, beroepscode, beleid) zijn van belang en wat zeggen die?

Welke handelingsmogelijkheden zijn er (vaak meer dan je denkt!) en welke voordelen én nadelen hebben die?

Onderzoeken: Voor Doret en de cliënten gaat het om veiligheid en persoonlijke integriteit. Voor de persoonlijk begeleider om zijn goede naam en het vertrouwen dat anderen in hem stellen. Voor het team gaat het om het vertrouwen in elkaar, en voor de organisatie en de beroepsgroep om het imago, het vertrouwen dat de samenleving in hen kan stellen (belangen, waarden, normen). In artikel 16 van de beroepscode staat dat bij een vermoeden van grensoverschrijding, eerst met de collega moet worden gesproken. En in de meldcode van de organisatie staat dat er met de leidinggevende moet worden overlegd (kaders). Liselot ziet drie opties:

Niets doen lijkt het meest veilig voor haarzelf, ze werkt er pas. Maar ze zou Doret ermee in de steek laten en afwijken van de richtlijnen.

Als ze de collega aanspreekt geeft ze hem de kans zich te verdedigen. Maar als Doret gelijk heeft, is het de vraag of hij eerlijk antwoord geeft.

Als ze haar leidinggevende inlicht kan die meedenken, maar als de informatie niet klopt ontstaat misschien onnodig wantrouwen naar de persoonlijk begeleider.

Ethisch stappenplan

3 - Afwegen:

Welke waarden, normen en belangen wegen hier het zwaarst met welke reden?

Overleg zo mogelijk met collega's. Dit wordt 'moreel beraad' genoemd.

Afwegen: Liselot vindt de veiligheid van de cliënten het zwaarst wegen. En daarna het vertrouwen dat in begeleiders wordt gesteld (afwegen van belangen). Omdat ze niet goed weet met wie ze zou moeten overleggen in de organisatie vraagt ze advies aan Veilig Thuis (moreel beraad).

Ethisch stappenplan

4 - Beslissen:

Beslis welke handelingswijze hier het best is.

Vraag je daarbij af:

Zijn alle alternatieven afgewogen?

Zou jij de oplossing kunnen accepteren als je in de schoenen van de ander stond?

Zou je op dezelfde wijze kiezen bij andere cliënten?

Blijf alert op hoe het uitpakt. Als het nodig is, stuur je bij.

Beslissen: De adviseur van Veilig Thuis geeft Liselot een compliment omdat ze actie onderneemt en advies vraagt. Liselot besluit haar leidinggevende in vertrouwen te nemen en is er nu gerust op dat dat de beste manier is. Ze rekent erop dat die er integer mee om zal gaan. Zou zij in de schoenen van Doret staan, dan zou ze blij zijn dat het signaal werd opgepakt. Zou ze in de schoenen van de collega staan, dan zou ze zich ermee kunnen verenigen gezien de situatie. En ze is met de situatie omgegaan los van de informatie over Doret in het dossier. Bij elke andere cliënt zou ze hetzelfde doen.

Vandaag ga je zelf aan de slag met het ethisch stappenplan

We gaan zo aan de slag met een casus. 

De uitwerking van de opdracht/ casus hoort bij de eindopdracht van deze module 

De opdracht en de casus kunt je vinden in teams