Les 9: 1.4 Arm in de Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

1.4 Arm in de Gouden Eeuw

Wat gaan we doen?

0. Spullen: boeken, schrift, pen.

1. Quiz
2. Zelfstandig lezen + leerdoel maken

3. Uitleg + leerdoel maken

4. Vaardigheidsstencil + werkboek (4 vr)
5. Tijd over? Quiz

Wat voor soort huizen stonden er aan de grachten?

1. Pakhuizen
2. Winkels
3. Polders
4. Woonhuizen (woningen)

Wat is de Gouden Eeuw?

1. Dat is een meer.
2. Dat is land dat vroeger een meer was, maar is drooggelegd.
3. Dat is de naam voor de zeventiende eeuw.
4. Dat zijn grachten die rond het centrum van Amsterdam zijn aangelegd.

Wie hadden er al handel met Azië?

1. Spanje
2. Portugal
3. Frankrijk
4. Engeland

Waarom werd 1672 het rampjaar genoemd?

1. Johan de Witt werd vermoord
2. De Republiek werd aangevallen
3. Er was niet genoeg eten
4. Johan van Oldebarnevelt werd vermoord

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Melkproducten

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1600
2. 1601
3. 1602
4. 1603

Welk bestuur nam de beslissingen voor alle gewesten in de Republiek?

1. Gewestelijke Staten
2. Staten-Generaal

De stadhouder was opperbevelhebber van het leger en de vloot

1. Waar
2. Niet waar

Stadhouder Maurits van Oranje wilde tijdens het Twaalfjarig Bestand een groot en sterk leger behouden

1. Waar
2. Niet waar

LEERDOELEN

A> Zet de standen ('rangen) in de Gouden Eeuw in een sociale piramide.
B> Op welke vier plaatsen konden arme mensen hulp halen?

C> Waar werden arme mannen en vrouwen opgesloten en wat moesten ze daar doen?

Leg uit hoe de vragen beantwoord moeten worden.
'Een stadstaat is ....'
'De Grieken stichtten koloniën omdat...'

Regenten
en vorsten

Zelfstandig lezen

In stilte

1.4 alinea 1 'niet iedereen was rijk'

Maak leerdoel A

Teken nu een sociale ladder uit.
Dit is een piramide met de lagen van de samenleving verdeeld in welvaart en invloed. (Rijken bovenaan)

A/ Verdeel de piramide in 4 lagen en zet de juiste namen op de juiste plek. De onderste laag is niet genoemd in alinea 1.
 Bedenk zelf wie dit kunnen zijn.

Staten-Generaal

1. Zeeland

2.  Holland

3. Utrecht

4. Gelderland

5. Overijssel

6. Groningen

7. Friesland

Regenten

17e eeuw:

Iemand kon in de Gouden Eeuw voor armenzorg aankloppen:

1. Bij de kerk
2. Bij rijke burgers
3. Bij de stadsoverheid
4. Bij de gilden
   (gilde = vereniging van een bepaald beroep:
   bv schoenmakersgilde)

De armenzorg leverde meestal net genoeg voedsel op om niet van de honger te sterven. Wie arm was en meer wilde moest gaan stelen of bedelen. Beide waren verboden en mensen werden dan soms opgesloten in het rasphuis (M) of spinhuis (V).

Wel eens gehoord van de uitdrukking pompen of verzuipen?

Maak leerdoel B en C

Vaardigheid (klas 1):
Historische Bronnen

Een vorm van informatie over de geschiedenis, uit het verleden, noemen we een bron. Bijvoorbeeld een oud boek, hiëroglyfen op een zuil, voorwerp of een dagboek.

Wil je iets over geschiedenis weten, dan moet je kijken of een bron betrouwbaar is. Hoe weet je of een bron betrouwbaar is?

Stel de vraag aan de klas

Was het plaatje op de vorige slide een historische bron?

1. Ja
2. Nee

Is dit een bron?

1. Ja
2. Nee

Is dit een bron?
Dit is een nagemaakte
Domtoren uit Utrecht, in
moderne tijd nagemaakt
in Japan.

1. Ja
2. Nee

Is dit een bron?

1. Ja
2. Nee

Is dit een bron?

1. Ja
2. Nee

Vaardigheid (klas 1): Oorzaak/Gevolg/Aanleiding

Oorzaak:geeft aan waarom of waardoor iets

gebeurd.

Gevolg: datgene dat gebeurd na de oorzaak.

Aanleiding: is de belangrijkste oorzaak voor een

gebeurtenis

Oorzaak

Gevolg

Aanleiding

Cornelis Houtman ontdekt een zeeroute naar Indië

De Republiek wordt een rijk handelsland

In Indië wordt nootmuskaat en peper ingekocht.

Vaardigheid (klas 1):
 Feiten en meningen

Feit: Iets waar we bewijzen voor hebben.
> De Republiek is gesticht in 1581 met de afscheiding van het Spaanse Rijk.
Mening: Iets wat iemand vindt;

 en waar wel of geen bewijzen voor hoeven te zijn.
> De cultuur van de Republiek is beter dan die van tegenwoordig.

Vaardigheid (klas 2):
Beschrijvende en verklarende vragen

Beschrijvende en verklarende vragen zijn vragen die je kunt stellen bij een bron.

Beschrijvende vraag: Legt uit hoe iets vroeger was.

Verklarende vraag: Legt uit waarom iets vroeger was.

Voorbeeld

Beschrijvende Vragen:

• Wat was de hoofdstad van de Nederlandse Republiek in de 17e eeuw?
• Wie was de leider van de Nederlandse opstand tegen Spanje?
• Wanneer werd de Vrede van Münster ondertekend?

Verklarende Vragen:

• Waarom leidde de val van Antwerpen tot de opkomst van Amsterdam als handelscentrum?
• Hoe heeft de Gouden Eeuw bijgedragen aan de culturele ontwikkeling van Nederland?
• Waarom werd de Acte van Verlatinghe in 1581 opgesteld door de Nederlandse provincies?

Maken: vaardigheidsstencil en werkboek

Maak de vaardigheidsoefeningen die de docent uitdeelt (stencil).

Klaar?

Maak werkboek p1.4 vanaf blz 22
 opdr 3, 4, 5, 6 en 8.

Klaar? Haal nakijkformulieren op en controleer je antwoorden.

Plaats de onderstaande

bestuursorganen op de goede plek:

Stadhouder

Regenten

Staten-Generaal

Raadspensionaris

Wat vervoeren de mannen van de VOC

1. Slaven, wapens en suiker
2. Tabak, Thee en koffie
3. Peper, kruidnagel en nootmuskaat
4. Hout, teer en graan

Wat vervoeren de mannen van de WIC

1. Wapens, tabak en slaven
2. Suiker, zilver en edelstenen
3. Hout, graan en teer
4. Thee, koffie en suiker

Waarom zijn de routes van de WIC veel riskanter dan die van VOC?

1. De weg van de WIC is veel langer dan die van de VOC
2. De VOC was beter bewapend dan de WIC
3. Nederland heeft meer concurrenten langs de routes van de WIC
4. Mensen wilden liever bij de VOC dan bij de WIC

Wat voor type mensen kochten vooral de grote grachtenpanden in Amsterdam?

1. Mensen van adel
2. Handelaren
3. Buitenlandse investeerders
4. Groepen arbeiders die het samen kochten

Sleep de volgende beroepen naar de goede categorie:

1. Winkelier

2. Regent

3. Advocaat

4. Stadhouder

5. Handelaar

6. Raadspensionaris

7. Ambachtsliederen

8. Bankier

Hoe heet de gevangenis waar de mannen worden ondergebracht?

1. Spinhuis
2. Tuchthuis
3. Rasphuis
4. Slagershuis

Hoe heet de gevangenis waar de vrouwen worden ondergebracht?

1. Spinhuis
2. Tuchthuis
3. Rasphuis
4. Slagershuis