05.01

• Science
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 5

Ik overleef!

05.01 Overleven

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan je:

- Uitleggen wat primaire levensbehoeftes zijn en er voorbeelden van benoemen

- Uitleggen dat energie nodig is om iets te veranderen

- Vertellen dat energie niet bestaat uit een stof, maar dat energie wel in een stof kan zitten

 - Verschillende voorbeelden van energievormen benoemen

- Uitleggen dat energie nooit verloren gaat, dat de ene vorm van energie kan worden omgezet in een andere vorm van energie

- Beschrijven hoe fossiele brandstoffen zijn ontstaan en kan de verschillende soorten benoemen

- De waterkringloop beschrijven

- Het proces van fotosynthese uitleggen

Welke zintuigen ken je nog van vorig hoofdstuk?

Primaire levensbehoeften

Primaire levensbehoeften zijn dingen die je nodig hebt om in leven te blijven.

Deze behoeften zijn afhankelijk van het land waar je woont, in sommige landen is internet een primaire levensbehoefte, in andere landen niet.

Noem alle primaire levensbehoeften die je kent op

Aanwezige stoffen

Zout water -->

Planten -->

Klei -->

Benodigde stoffen

Drinkwater

Medicijnen

Bakstenen

Stoffen/dingen omzetten & energie

Om stoffen/dingen, zoals bijvoorbeeld klei, om te zetten naar nuttige stoffen, zoals baksteen, is energie nodig.

Energie komt is heel veel vormen voor, maar het bestaat niet uit een stof.

Energie kan wel in een stof zitten.

Meeste energie

Minste energie

Warme lucht

Koude lucht

Hout

ijs

Aardolie

Energievormen veranderen

Soms willen we de ene energievorm in een andere veranderen, soms juist niet!

Elektrische energie wordt bijvoorbeeld omgezet in licht, warmte, geluid en beweging.

Als je remt met je fiets worden je remblokjes warm.

Als je een voetbal trapt verandert chemische energie (voedsel) in bewegingsenergie

ENERGIE KAN NOOIT VERLOREN GAAN!

Noem 3 vormen van energieveranderingen

Fossiele brandstoffen

Olie

Aardgas

Steenkool

Slecht voor het milieu

Groene energiebronnen

Waterkracht

Windkracht

Zonnekracht

Beter voor het milieu

Waterkracht en de waterkringloop

Waterkrachtcentrale: De bewegingsenergie van water dat naar beneden stroomt omzetten in elektrische energie

Waterkringloop: Water verdampt in de zon -->
Wolken vormen --> 
Wolken regenen uit -->
Water stroomt weer terug naar zee

Fotosynthese

Planten nemen energie (licht) van de zon op, deze energie gebruiken ze om zuurstof koolhydraten te maken. Dit proces noemen we fotosynthese (foto = licht, synthese = samen plaatsen)

Mensen en dieren eten planten, krijgen deze energie dus binnen.

Ik heb vandaag geleerd