1.1 4TL

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

1.1 Nederland wordt een democratie

Keuze uur geschiedenis 4TL

1.1 gaat over 'staatsinrichting'

• Wat is staatsinrichting?

• Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht.

• Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan
• Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt

Bestuur van Nederland

• 1815+ : is Nederland een constitutionele monarchie.
• Een koninkrijk (monarchie) waarin de koning zich moet houden aan de grondwet (constitutie).

• 1848+ : ook een parlementaire democratie.
  
• Een land waarin de regering afhankelijk is van een parlement dat via algemeen kiesrecht is gekozen.

Nederland is ook een rechtsstaat

• Rechtsstaat
• Land waarin burgers EN overheid zich aan de wet moeten houden.

• Niemand wordt zomaar opgepakt.
  
• Iedereen krijgt een eerlijk proces.
• Machtenscheiding.

Wat staat in artikel 1 in de grondwet?

1. Recht op gelijke behandeling
2. Vrijheid van meningsuiting
3. Vrijheid van vereniging
4. Aanwezigheid van vrije en eerlijke verkiezingen

Grondwet

• Grondwet
• Belangrijkste wet waarin staat hoe een staat geregeerd wordt en wat de grondrechten van de burgers zijn.

• 1848+ : klassieke grondrechten
• Vrijheid van godsdienst, meningsuiting, vereniging, etc.

• 1983+ : sociale grondrechten
• Recht op huisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg, etc.
• 
  

Klassiek grondrecht

Sociaal grondrecht

vrijheid van meningsuiting

vrijheid van godsdienst

vrijheid van onderwijs

recht op onderwijs

recht op gezondheidszorg

recht op bestaanszekerheid

Liberalen

• In 1815 lag de politieke macht in handen van de koning.
• Liberalen (= een persoon die streeft naar meer invloed en vrijheid in de politiek) waren hier ontevreden over.

Thorbecke

• 1848: grondwetsherziening 
• Wijziging in de grondwet.

• In andere landen braken revoluties (= grote verandering in korte tijd) uit waarbij koningen werden afgezet, zoals in Frankrijk.
• Thorbecke (zie afb. links) schrijft de nieuwe grondwet.

Wijzigingen van de grondwet

1. De hoogste macht lag voortaan bij het parlement (= volksvertegenwoordiging gekozen door het volk).

• In Nederland is de volksvertegenwoordiging de Staten-Generaal (= Eerste + Tweede Kamer).

2. De koning is onschendbaar (= hoeft geen verantwoordelijkheid af te leggen aan het parlement).

• Er kwam ministeriële verantwoordelijkheid (betekent dat het parlement de ministers aanspreekt als de koning een fout maakt).
• De koning mocht niets meer zeggen zonder toestemming van de minister-president.