§1.1 Koning & Parlement

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

H1: Staatsinrichting van NL 1848 - nu

§1.1 koning en parlement   

A: oorzaken van de nieuwe grondwet

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel A:

Ik kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

grondwet

grondrechten

constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel B:

• Ik kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.
• Ik kan twee nieuwe rechten noemen die het parlement kreeg en drie grondrechten die het volk kreeg vanaf 1848

Begrippen:

onschendbaar

staatshoofd

ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel C:

Ik kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

regering

parlement

 

parlementair stelsel

districtenstelsel

Meer dan 200 jaar was NL een republiek: land zonder koning.

1813: NL werd (met België en Luxemburg) een monarchie onder koning Willem I.
--> Koninkrijk der Nederlanden.  

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

1815: eerste grondwet (ook wel een constitutie) 

Dit is een document waarin het volgende staat vastgelegd: 

• Regels over het bestuur van het land
• Macht van de koning (monarch)
• Grondrechten van alle burgers. Grondrechten zijn de basisrechten, zoals vrijheid van meningsuiting.

Nederland werd een constitutionele monarchie: macht koning vastgelegd in grondwet.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

In de grondwet van 1815 had koning Willem I veel macht:

• De ministers waren dienaren van de koning. Koning en ministers vormden samen de regering.
• Het parlement (Eerste- en Tweede Kamer) had weinig te zeggen.
• De koning benoemde de leden van de Eerste Kamer.
• De mensen van de Provinciale Staten kozen de leden van de Tweede Kamer.
• Hij bepaalde waar het belastinggeld heen ging.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• Liberale parlementslid Thorbecke wilde de grondwet veranderen.
• Liberalen komen op voor vrijheid van de burgers en vinden dat regering zo min mogelijk regels moet maken.

Revolutiejaar 1848: in verschillende Europese steden braken revoluties uit, eis: meer vrijheid en democratie.  
--> ook in NL onrustig   
--> Koning Willem II had een keuze: een beetje macht of geen macht? gaat overstag. 
--> Thorbecke krijgt opdracht tot schrijven nieuwe grondwet  

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• 1830: België scheidt zich af van NL na korte oorlog.
   
• Willem I wilde België terug en gaf (te)veel geld uit aan het leger.
  --> Spanningen tussen koning en
        parlement.
   
• 1840: Willem II werd koning 

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• Oriëntatie van hoofdstuk 1 in je leerboek 
• §1.1: opdracht 1 t/m 14

§1.1 koning en parlement   

B: de grondwet van 1848

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

§1.1 Koning en parlement A De oorzaken
Historische personen: Jaartallen: Moeilijke woorden:
Samenvatting

Leerdoelen A:

Ik kan twee oorzaken noemen voor de Nederlands grondwetsherziening in 1848

Begrippen:

grondwet

grondrechten

constitutionele monarchie

regering

parlement

§1.1 Koning en parlement B veranderingen grondwetsherziening 1848
Begrippen: Koning onschendbaar: ministeriële verantwoordelijkheid: censuskiesrecht: Historische personen: Koning Willem II Johan Rudolph Thorbecke Jaartallen: 1848
Samenvatting

Leerdoelen B (1/2):

Ik kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Drie politieke veranderingen in de grondwet van 1848 zijn: 

1. De koning werd onschendbaar --> ministers verantwoordelijk voor wat de koning deed/ze maar bleef wel staatshoofd
2. Ministers hebben: ministeriële verantwoordelijkheid --> ministers moeten aan het parlement uitleggen hoe en waarom ze dingen doen.
3. Censuskiesrecht: rijke mannen die genoeg belasting betalen mochten stemmen (11%)

• Koning onschendbaar: 
  
• ministeriële verantwoordelijkheid: 
• censuskiesrecht:

• Koning Willem II
  
• Johan Rudolph Thorbecke 

§1.1 Koning en parlement B veranderingen grondwetsherziening 1848
Begrippen: Historische personen: Jaartallen:
Samenvatting

Leerdoelen B (2/2):

Ik kan uitleggen welke twee nieuwe rechten het parlement kreeg door grondwetswijziging van 1848:

Ik kan uitleggen welke drie nieuwe 

grondrechten burgers in Nederland kregen: 

Nieuwe rechten parlement:

1. recht van amendement (wetsvoorstellen wijzigen)
   
2. recht van enquête (onderzoek instellen)

Nieuwe rechten volk:

Meer grondrechten, bijv.

1. vrijheid van onderwijs
   
2. recht van vereniging
   
3. recht van vergadering

§1.1 koning en parlement   

C: de Luxemburgse kwestie

§1.1 Koning en parlement B veranderingen grondwetsherziening 1848
Begrippen: Luxemburgse Kwestie Historische personen: Willem III Jaartallen: 1867
Samenvatting

Leerdoel C:

Ik kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

• 1867: Luxemburgse Kwestie
• Ruzie tussen parlement en regering.
• Willem III wilde Luxemburg stiekem verkopen.
  
• Parlement (volksvertegenwoordiging) boos
  
• Door de ministeriële verantwoordelijkheid kon het parlement niet de koning aanpakken. Wel eisten ze het ontslag van de ministers. Uiteindelijk gebeurde dit.
  
• Koning moest macht parlement accepteren.

• 1867:  Luxemburgse Kwestie.
• Ruzie tussen parlement en regering 
• Willem III wilde Luxemburg stiekem verkopen.
• Parlement boos
• Door de ministeriële verantwoordelijkheid kon het parlement niet de koning aanpakken. Wel eisten ze het ontslag van de ministers. Uiteindelijk gebeurde dit.
• Koning moest macht parlement accepteren.

§1.1

Koning en parlement

C

DeBoze burgers

De Luxemburgse kwestie

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848