3.2 Hofstelsel en horigheid

Monniken en ridders
Hofstelsel en horigheid
1 / 32
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

This lesson contains 32 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Monniken en ridders
Hofstelsel en horigheid

Slide 1 - Slide

De tijd van monniken en ridders
1. welkom.
2. afronding chronologie overgang romeinen naar middeleeuwen
3. hofstelsel en horigheid
4. afronding

Slide 2 - Slide

3.2 Hofstelsel en horigheid
Kenmerkend aspect: 
De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarische-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.
(van een agrarische-urbane cultuur naar een zelfvoorzienende agrarische cultuur)

Slide 3 - Slide

Welke tijdvakken horen bij de middeleeuwen?
A
Monniken en vorsten - Steden en staten
B
Steden en rechten - Monniken en vorsten
C
Monniken en ridders - steden en landen
D
Monniken en ridders - Steden en staten

Slide 4 - Quiz

Belangrijk gevolg van de dalende landbouwproductie door de invallen van de Germanen in het romeinse rijk?
A
geen voedsel meer voor de steden
B
werkloosheid
C
stijgende prijzen

Slide 5 - Quiz

Romeinse steden in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)
A
bleven in de middeleeuwen in oorspronkelijke staat functioneren
B
waren leeggelopen
C
werden vervangen door Middeleeuwse steden

Slide 6 - Quiz

Enkele steden bleven in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr) nog wel bestaan. Welke?
A
waar een bisschop van de kerk was
B
die hele hoge muur hadden
C
die een onaantrekkelijk klimaat kenden

Slide 7 - Quiz

de geldeconomie in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)
A
werd gedomineerd door goud
B
was gebaseerd op waardepapieren
C
bloeide als nooit tevoren
D
was verdwenen

Slide 8 - Quiz

de wegen in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)
A
functioneerde goed
B
werd uitgebreid
C
werden verwaarloosd en waren onveilig

Slide 9 - Quiz

de veiligheid om te reizen in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)
A
was niet te vertrouwen en viel weg
B
was goed georganiseerd
C
was gegarandeerd

Slide 10 - Quiz

de handel in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)
A
bloeit als nooit tevoren
B
wordt gekenmerkt door stagnatie
C
speelde geen rol

Slide 11 - Quiz

Waardoor viel de landbouwstedelijke samenleving weg na de val van het Romeinse rijk?
A
Er was geen bescherming meer, handel werd onveilig
B
De steden werden vernield
C
Er was geen geld meer waar mee gehandeld kon worden
D
De wegen werden niet meer onderhouden

Slide 12 - Quiz

Belangrijkste middel van bestaan in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)
A
handel
B
landbouw

Slide 13 - Quiz

Belang van het onderwerp
Door diverse oorzaken verdween het Romeinse gezag.
Mensen sloegen op de vlucht voor veiligheid.  (Dat verschijnsel zie je nog steeds, denk aan Syrië.)

gevolgen:
- steden liepen leeg
- reizen moeilijk en onveilig
- geen handel
- geldeconomie verdween
-> landbouw stedelijke samenleving verween
-> landbouw belangrijkste middel van bestaan




Slide 14 - Slide

Schema over het hofstelsel

Slide 15 - Slide

Autarkie
het hofstel wordt gekenmerkt onder andere gekenmerkt door autarkie. 
Eva Jinek in Amerika over autarkie nu - vanaf 4.16 (vrijheid boven alles) 

Wat verstaan we onder Autarkie?



Slide 16 - Slide

aan het werk
1. lees paragraaf 3.2
2. bekijk de slides in LessonUp
3. werk de opdrachten in LessonUp uit.

Slide 17 - Slide

Leg uit hoe in de nadagen van het Romeinse Rijk de horigheid ontstond

Slide 18 - Open question

Slide 19 - Slide

ontstaan van horigheid
(het toebehoren van een boer aan het land van een heer)
door:
- wegvallen centraal bestuur
- wegvallen bescherming (overheid/leger)
- wegvallen steden
- wegvallen handel en nijverheid

-> boeren zoeken bescherming bij een heer
de overheid bood geen bescherming en rondtrekkende bendes hadden vrij spel. Boeren zagen zich gedwongen bescherming te zoeken bij een heer. In ruil daarvoor gingen ze verplichtingen aan.

Slide 20 - Slide

ontstaan agrarisch-autarkische samenleving
Door de Germaanse invallen raakten de Romeinse villa's onbewoond. Landbouwproductie daalde sterk, geen voedsel mee voor de steden.
Veel mensen verlieten de stad en gingen op het platteland wonen.
(Steden waar een bisschop van de kerk was bleven nog wel bestaan.)
Ontstaan van een agrarisch-autarkische samenleving. Vooral gericht op produceren van voedsel, weinig nijverheid en handel.

.

Slide 21 - Slide

vrije boeren, Horigen en lijfeigenen wonen op of bij het domein van de heer.
- > Hofstelsel
(een economich en sociaal systeem)

Plichten vrije boeren: pacht betalen en vechten voor de heer
Rechten vrije boeren: eigen stuk grond en gaan en staan waar ze willen
Plichten horigen: werken op land van de heer, deel opbrengst land aan heer geven, herendiensten en vechten voor de heer
Rechten horigen: bescherming van  de heer
Lijfeigenen hadden geen rechten, alleen maar plichten. (een soort slaven)

Slide 22 - Slide

Veel plichten,
weinig rechten voor horigen en lijfeigenen

  • Iedereen op het domein van de heer hoorde bij het domein
  • De boeren waren horigen van de heer: ze moesten gehoorzaam zijn
  • Om op de grond van de heer te kunnen wonen, moest je pacht betalen.
  • De horigen waren ook verplicht om herendiensten, klusjeste doen.
  • Een horige moest overal toestemming voor vragen, ook om te trouwen
  • Een gevluchte horige was na een jaar en een dag een vrije boer.

Slide 23 - Slide

vroonland=land van de heer.

Slide 24 - Slide

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.
Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.
De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.
De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.
Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.
Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.
Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof
Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

Slide 25 - Slide

Bron 1

Slide 26 - Slide

Bron 2

Slide 27 - Slide

Bekijk de bron 1. (je kan inzoomen)
Welk Middeleeuws verschijnsel wordt hier
afgebeeld en hoe dacht de maker hierover?

Slide 28 - Open question

Gebruik bron 1 en 2 nogmaals.
(inzoomen kan)
Beide bronnen hebben te maken met het
hofstelsel als economisch systeem. Leg dit uit.
En hoe noemen we zo'n samenleving?

Slide 29 - Open question

Gebruik bron 1 en 2 nogmaals.
(inzoomen kan)
Welk kenmerkend aspect hoort bij deze af-
beeldingen?

Slide 30 - Open question

Bekijk de video op de volgende dia.
De presentator wijkt af van de heersende opvatting over de horigen in de tijd van Monniken en Ridders. Waaruit blijkt dat?

Slide 31 - Open question

Slide 32 - Video