12.1 Kunststoffen op macroniveau

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Overzicht Periode 1

• Thema: Energie en duurzaamheid, Koolstofchemie & Kunststoffen
• Benodigde lesmaterialen: Chemie boek V5, Binas 7e editie, rekenmachine

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
Energie en duurzaamheid voorkennis Groenechemie en energie	Katalyse Reactiewarmte berekenen	Brandstoffen en duurzaamheid	Massaspectrometrie Ruimtelijke bouw	Ethers, aldehyden en ketonen Esters	Spiegelbeeldisomerie Massaspectrometrie	Kunststoffen op macroniveau SO Hoofdstuk 8

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

      Leerdoelen

• Je herhaalt additiereacties.
  
• Je herhaalt de vorming en hydrolyse van esters.
  
• Je herhaalt de bindingen tussen atomen en tussen moleculen in koolwaterstoffen.
• Je leert over het gebruik van kunststoffen.
  
• Je leert over thermoplasten en thermoharders.
  
• Je leert over het scheiden en recyclen van kunststof afval.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Wat zijn de kenmerken van een additiereactie?

Additiereactie

Kenmerken van additiereactie zijn:

• Uit twee stoffen ontstaat maar een stof.
  
• De dubbele binding springt open (verdwijnt).
  
• Algemene reactievergelijking bij additie.
  

Schrijf de reactievergelijking op met structuurformules
van de additiereactie van
Etheen + Broom

Wat gebeurt er bij estervorming?

Wat voor soort reactie is een estervorming?

1. hydrolyse
2. eliminatie
3. condensatie
4. additie

Wat voor soort reactie is de teruggaande reactie van estervorming?

1. hydrolyse
2. eliminatie
3. condensatie
4. additie

Estervorming en hydrolyse

• Estervorming: de zuurgroep reageert met de hydroxy-groep 

• 2 dezelfde beginstoffen reageren met elkaar tot een dimeer.
• Proces herhalen geeft een polymeer (hier polymelkzuur)
  

• H₂O komt vrij --> condensatie reactie
  
• De teruggaande reactie is een hydrolyse. (reactie van de ester met water)

Bindingen in koolwaterstoffen

• Polaire atoombinding: Een polaire atoombinding is een atoombinding waarbij het verschil in elektronegativiteit tussen de twee atomen groter is dan 0,4.

• Vanderwaalsbinding: De vanderwaalsbinding is een zwakke binding tussen moleculen, in plaats van atomen. Tussen grotere moleculen zijn de vanderwaalsbindingen groter dan tussen kleinere moleculen. De sterkte van de binding hangt dus af van de grootte van het molecuul.

• Waterstofbruggen: Een waterstofbrug is een binding die plaatsvindt tussen moleculen. De moleculen waartussen een waterstofbrug kan voorkomen bevatten een waterstofatoom dat verbonden is aan een zuurstof- en/of stikstofatoom. 

Polymeren

• Polymeren zijn stoffen die uit zeer grote moleculen, macromoleculen, bestaan.
  
• Plastics of kunststoffen zijn opgebouwd uit polymeren.
  
• Veel polymeren kun je maken uit één soort kleine moleculen: de monomeren.
  
• Een voorbeeld van een polymeer is polyetheen. 'Poly' betekent 'veel'.
  
• Bij het ontstaan van polyetheen koppelen dus veel moleculen etheen aan elkaar. Dit gebeurt in een polymerisatiereactie.
  

Natuurlijke polymeren

Polysachariden

Polypeptide (eiwitten)

Synthetische polymeren

Plasic, PVC, Polyesters etc.

Polymeren

Natuurlijke polymeren

Polysachariden

Polypeptide (eiwitten)

Synthetisch polymeren

Plasic, PVC, Polyesters etc.

Namen van polymeren

• De naam van een polymeer is afgeleid van de naam van het monomeer.
  

• Als het monomeer propeen heet, is de naam van het polymeer polypropeen (veel propeen moleculen aan elkaar).
  

Recyclen 

Thermoplast kun je recyclen

• Versnipperen
  
• Verwerken tot nieuw product
  

Kunststoffen die je kunt recyclen hebben een recycleersymbool (BINAS 97D)

Thermoharder

• Verbranden (thermisch recyclen): potentieel nadeel is giftige verbrandingsproducten (plastic met chloor- en zwavelatomen)
  

Aan de slag

Maak de opdrachten 8 t/m 12 en 15

Maak van de voorkennis de vragen over de onderdelen die je nog lastig vindt.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

Afsluiting

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

    Begrippen uit deze les

• ...
• ...
•  ...

Exit ticket