Uitleg: zinsontleding, lastige verwijswoorden en trappen van vergelijking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom HV1N

Lesprogramma

- Welkom en introductie (5 min)

- Online les (presentie/ingeleverde opdrachten)/ jullie werken aan opdrachten zinsontleding) (10 min) Klaar: maak opdracht 5 brief af.

- Uitleg zinsontleding (10 min)

- Uitleg lastige verwijswoorden en trappen van vergelijking (10 min)

- Werken aan opdrachten (15 min) (gesprekjes: Leen)

-  Bespreken opdrachten (15 min)

Lesdoelen

- je weet (weer) wat een pv, wg en ow is.

- je kan het lijdend voorwerp in een zin vinden.

- je kan het meewerkend voorwerp in een zin vinden.

- Je weet wat lastige verwijswoorden zijn

Lijdend voorwerp (lv)

- is de persoon die iets overkomt 

- of het voorwerp dat iets ondergaat

- begint nooit met een voorzetsel!!

Stappenplan 

1. PV 

2. OW

3. WG

4. Wie/wat + WG+onderwerp

Meewerkend voorwerp (mv)

Kenmerken:

- Het geeft aan of voor wie iets bestemd is

- Het komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met ‘vertellen’ (meedelen, uitleggen, zeggen) of met ‘geven’ (overhandigen, lenen, toesturen)

- Er staat maar één mv in een zin

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

Stap 6!!!!!

Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp? Het antwoord (als er een antwoord is) is het meewerkend voorwerp.

De hond geef ik een schop

Die stapel rapporten hebben we geschreven voor de directeur.

Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven

Julian geeft zijn vriendin een knuffel. 

Zal ik je alvast een kopje koffie inschenken. 

Vorige week wilden Bart, Kees en Ben een cadeaubon gaan kopen voor de jarige juf.

Formuleren H5 lastige verwijswoorden

hen / hun

wat / dat

waar + voorzetsel / voorzetsel + wie

verwijswoorden

wijzen terug naar iets dat eerder genoemd is. 

Voorbeelden: hij, zij, deze, die, dit, dat, hem, haar enzovoort

Dat of wat?

Wat gebruik je wanneer je verwijst naar:

- dat, datgene

- alles, iets, niets, het enige

- overtreffende trap (mooiste, leukste, spannenste)

- hele zin

Waar + voorzetsel of voorzetsel + wie

Naar dieren en dingen verwijs je met daar/waar + voorzetsel (waarmee, waarvan) 

naar mensen met voorzetsel + wie (met wie, van wie).

–Het boek waarover je laatst vertelde, heb ik inmiddels ook gelezen.

– De klasgenote met wie ik het liefst samenwerk, heet Anouk.

De jongen waarvan/ van wie deze mountainbike is, woont verderop in de straat.

Anja noteert hen/hun op de lijst.

Ik geef hen/hun een compliment

Het mooiste dat/wat ik ooit gezien heb.

Het boek dat/wat in je koffer zit.

Lidwien eet nooit groente of fruit, dat/wat heel ongezond is.

Zij geeft hen/hun iets te drinken.

Zij geeft aan hen/hun iets te drinken.

TRAPPEN VAN VERGELIJKING

trappen van vergelijking

Uitzondering

Bij enkele woorden zijn

de trappen van vergelijking iets anders.

Kim heeft een oude rolstoel,

maar die rijdt nog goed.

Let op:

- Een woord dat op een -r eindigt, krijgt in de vergrotende trap -der: zwaar - zwaarder

- Een woord dat op een -s eindigt, krijgt in de overtreffende trap allen een -t: boos - boost

- Een woord dat op -st eindigt, krijgt in de overtreffende trap een -st, maar meest ervoor: woest, meest woest

- goed, beter, best; graag, liever, liefst; veel, meer, meest; weinig, minder, minst

als of dan?

als:

- na stellende trap

dan:

- na vergrotende trap

Vragen?