K3, K4, K13: herhalen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

K3

Wat is een hypothese?

1. De onderzoeksvraag
2. Een mogelijk antwoord op de onderzoeksvraag
3. Het resultaat van een onderzoek
4. Het werkplan van een onderzoek

Maak een werkplan bij de volgende onderzoeksvraag:
welke invloed heeft het spelen van muziek op de groeisnelheid van planten?

K3

Werkplan:

- testgroep

- controlegroep

- minstens 50 organismen

- groepen verschillen op maar 1 onderdeel

- na bepaalde tijd ga je vergelijken

Soort	Aantal individuen
Pissebed	12
Duizendpoot	8
Mier	20
Loopkever	10
Miljoenpoot	8

Maak de staafdiagram af met de blokjes.

Kijk goed naar de aantallen, er zijn verschillende blokjes.

LET OP!

Op toets krijg je punten voor benoemen van de assen!

27 van de 49 broodjes scoorden slecht.
Wat is het percentage?

1. 27 : 49
2. 27 : 49 x 100
3. 49 : 27
4. 49 : 27 x 100

Percentage berekenen

27 van de 49 

broodjes scoorden 

matig tot slecht

Percentage berekenen

27 van de 49 

broodjes scoorden 

matig tot slecht

K4

Orgaan

Organisme

Orgaanstelsel

Weefsel

Organismen bestaan uit cellen

Wie heeft er GEEN celwand?

1. Bacterie
2. Schimmel
3. Plant
4. Dier

Wat is de vacuole?

1. Q
2. R
3. S
4. T

Vacuole

1. blaasje in plantaardige cellen dat gevuld is met vocht: Geeft stevigheid/vorm
2. Het is een cel
3. Het is cytoplasma
4. het is een onderdeel van de celwand van een plantaardige cel

K4

Cellen bestaan uit organellen

Wat is GEEN levenskenmerk?

1. Ademhalen
2. Slapen
3. Groeien
4. Voortplanten

6 levenskenmerken

Organismen hebben 6 levenskenmerken:

K13

Waar liggen je genen?

1. op je chromosomen
2. los in de celkern

Celmembraan

Cytoplasma

Celkern met chromosomen

Gen

Celkern

DNA

Chromosomen

Chromosoom/ gen/ DNA

Je hebt het genotype en het fenotype.
Wat wordt bedoeld met het genotype?

1. De erfelijke informatie op je chromosomen
2. Hoe je eruit ziet

Wat betekent het woord recessief?

1. een eigenschap die alleen tot uiting komt zonder dominant allel
2. een eigenschap die altijd tot uiting komt

Deze chromosomen zijn van een:

1. Man
2. Vrouw

Katherina zegt: De eicel bepaalt het geslacht bij de bevruchting.
Marnix zegt: De chromosomen van de man bestaan uit 22 paar gelijke chromosomen en 1 paar ongelijke chromosomen.
Wie heeft gelijk?

1. Beide hebben gelijk
2. Alleen Katherina heeft gelijk
3. Alleen Marnix heeft gelijk
4. Beide hebben ongelijk

Waar liggen je genen?

1. in al je lichaamscellen
2. alleen in je geslachtscellen

Cellen kunnen zich op 2 manieren delen: via mitose of meiose. Welke celdeling hoort bij welke cellen?

MITOSE

MEIOSE

HUIDCELLEN

ZAADCELLEN

BLOEDCELLEN

SPIERCELLEN

EICELLEN

BOTCELLEN

Mitose

Meiose

Gewone celdeling

Zelfde aantal chromosomen

Helft van de chromosomen

Lichaamscellen

Geslachtscellen

23 chromosomen

23 chromosomen

46 chromosomen

46 chromosomen

Je kruist twee koeien met elkaar. De zwarte vachtkleur is dominant en wordt aangeven met een R. De bruine vachtkleur is recessief en wordt aan geven met een r. Het genotype van de moeder is Rr en van de vader rr.

Maken een kruisingsschema  

R

r

r

r

R

r

r

r

r

r

r

R

Peter is heterozygoot voor het FH-gen. Hana heeft de ziekte niet en is

homozygoot recessief.

Hoe groot is de kans dat een kind van Peter en Hana de ziekte FH krijgt?

Peter is heterozygoot, dus Aa

Hanna is homozygoot recessief, dus aa

Een kruisingsschema ziet er dan zo uit:

Sleep het goede antwoord hier naartoe

0%

100%

75%

50%

25%

Wat veroorzaakt geen mutaties?

1. Ze kunnen spontaan ontstaan.
2. Mutagene stoffen (asbest, sigarettenrook)
3. Mutagene straling (UV straling, röntgenstraling)
4. Geslachtelijke voortplanting.

Mutatie

Mutatie: verandering in het DNA

- kan positief zijn: konijnen met bruine vacht zijn beter aangepast aan omgeving

- kan negatief zijn: kankercellen ontstaan door mutaties

Wat heeft meer invloed? Een mutatie in een geslachtscel of een mutatie in een lichaamscel?

1. Geslachtscel
2. Lichaamscel
3. Beide evenveel
4. Geen van beiden

Wat is natuurlijke selectie?

1. De best aangepaste diersoort zal overleven en nakomelingen krijgen.
2. De geleidelijke ontwikkeling van diersoorten op aarde.
3. Het reconstrueren van organismen aan de hand van fossiele resten.
4. Het onderzoek naar de overeenkomsten in erfelijke eigenschappen.

Evolutie

1. Er is variatie (door mutatie)

2. natuurlijke selectie: de best aangepaste organismen krijgen de meeste nakomelingen

3. eigenschappen zijn doorgegeven, er kan een nieuwe soort ontstaan

Kunstmatige selectie gebeurt door de mens.

1. Waar
2. Niet waar

Nieuwe rassen kunnen ontstaan door natuurlijke selectie of door kunstmatige selectie.
Wat is een voorbeeld van kunstmatige selectie?

1. Kleurintensiteit van de bloem van een roos
2. Variatie in vleugelkleur bij vlinders
3. Poolvossen zijn wit
4. Verschillende huidskleuren bij mensen

Selectie

natuurlijke selectie: de natuur 'selecteert' 

de best aangepaste organismen krijgen de meeste nakomelingen

kunstmatige selectie: als de mens selecteert (dieren fokken of planten veredelen)