Par. 3.2 Democratie in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

3.2 DEMOCRATIE IN NEDERLAND

Begintaak

Leg in je eigen woorden uit wat een parlementaire democratie is. 

3 minuten

Zelfstandig en in stilte

Weet je het niet? Kijk op blz. 45.

Eerder klaar? Lees "De grondwet van 1848" op blz. 44.

Programma

1. Uitleg PO --> Inleverdatum 7 februari

2. Uitleg repetitie hoofdstuk 3 --> 3.1 t/m 3.3

3. Uitleg par. 3.2

4. Leerdoelen beantwoorden

5. Opdrachten maken 

Lesdoel

1. Hoe werd Nederland vanaf 1815 bestuurd?
2. Wat veranderde door de grondwet van 1848?

Het bestuur van Nederland vanaf 1815

Achtergrond:

• Napoleon werd verslagen
• Congres van Wenen
• Willem I wordt koning. 
• De Nederlanden was een constitutionele monarchie.

Wat betekent "constitutionele monarchie?"

Het bestuur van Nederland vanaf 1815

Nederland had een parlement: de Staten-Generaal. 

Eerste Kamer: gekozen door de koning. 

Tweede Kamer

Samen vormen ze het parlement. 

Wie kozen de leden van de Tweede kamer?

1. De koning
2. De Provinciale Staten
3. Het volk
4. De Tweede Kamer

Hoe werden de leden van de Tweede Kamer gekozen in 1815?

• Edelen en regenten kozen de leden van de Provinciale Staten. 

• De Provinciale Staten zijn de volksvertegenwoordiging van de provincie. 

• De leden van de Tweede Kamer werden gekozen door de leden van de Provinciale Staten .

00:00

Hoe is Nederland een monarchie geworden?

Wie had vanaf 1815 de macht?

Het parlement moest nieuwe wetten goedkeuren, maar had weinig macht. 

De koning was het staatshoofd en regeringsleider. 

Koning Willem I was staatshoofd (de persoon met het hoogste gezag in de staat) en regeeringsleider (aanvoerder van de regering die bestond uit hemzelf en zijn ministers).

Hoe veel macht had de koning?

• Ministers benoemde en ontsloegen.
•  Hij besliste in zijn eentje over het leger, de buitenlandse politiek en de kolonies. 
• Mocht geld uitgeven zonder het parlement te informeren. 

Tot 1830 een autoritaire bestuur... en de Belgen waren ontevreden!

Een staatshoofd is...

1. De baas van de Tweede Kamer.
2. Persoon met het hoogste gezag in het land.
3. De eerste minister

De regeringsleider is...

1. Aanvoerder van de regering.
2. Aanvoerder van het leger.
3. Voorzitter van de Eerste Kamer.

Wie had de macht in de Nederlanden in 1815?

1. De Staten-Generaal
2. Alleen de Eerste Kamer
3. De Provinciale Staten
4. De koning

Wie heeft de macht in Nederland nu?

1. De koning
2. De Staten-Generaal
3. De minister president
4. De regering.

Belgische Revolutie (Opstand)

1830-1839

Gevolgen:

- 1839: Nederland erkent onafhankelijk België
- NL verliest groot deel van industrie en grondstofbronnen

- 1840: Willem I afstand v/d troon >> Willem II de nieuwe koning

00:00

Waarom kwamen de Belgen in opstand?

De Liberalen

Burgers die streven naar meer vrijheid zijn liberalen. 

Het parlement moet door verstandige burgers worden gekozen.

De regering moest het parlement controleren. 

• Het liberalisme is een politieke stroming.
• Partijen zoals de VVD en PVV zijn liberaal. 

Liberalen

Fabrikanten, ondernemers, bankiers steunden de liberalen.

De overheid moest zich zo min mogelijk met de economie bemoeien.

Zo min mogelijk regels.

Willem II

- 1840 

- Geen verandering

- In zijn eentje

- Willem II was de baas en de ministers zijn assistenten.

- Willem II zette de grondwet en het parlement buitenspel.

Willem I trad af omdat hij niet wilde dat ministers voortaan elk besluit van de koning mee ondertekenden. Daardoor zou hij niet meer alleen kunnen beslissen. Willen I accepteerde die beperkingen van zijn macht. 

1848

In 1848 was het onrustig in Europa.

Revoluties in Frankrijk, Pruisen en Oostenrijk.

Ook op de Dam in Amsterdam was het onrustig.

Nachtje slapen

In 1848 "veranderde koning Willem II in 1 nacht van conservatief in liberaal."

Koning Willem II was bang voor een revolutie en vroeg Thorbecke om een nieuwe grondwet te schrijven!

Nieuwe grondwet

• Parlementaire stelsel (het parlement heeft het hoogste gezag en controleert de regering. De regering mag alleen geld uitgeven met toestemming van het parlement).
• De koning is nog steeds staatshoofd, maar geen regeringsleider. Dat werd de minister-president (aanvoerder van de ministers).
• Kabinet: komen bij elkaar in het ministerraad
• Tweede Kamer wordt gekozen door het volk en de Eerste Kamer door de Provinciale Staten. 

Rechtstreekse verkiezingen

Om de vier jaar kwamen er rechtstreekse Tweede Kamerverkiezingen.

Mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden mochten stemmen.

Beperkt kiesrecht: censuskiesrecht.

Algemeen kiesrecht 

Mannen: 1917

Vrouwen: 1919

Nederland werd een parlementaire democratie: bestuurssysteem waarin de regering afhankelijk is van een parlement dat met algemeen kiesrecht is gekozen.