1.c structuur en verbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

1.c structuur en verbanden

Wat is een leesdoel?

1. Wat de schrijver wil vertellen met zijn tekst
2. De reden waarom iemand een tekst leest

Wat is het leesdoel van kritisch lezen?

1. De tekst helemaal begrijpen
2. Het belangrijkste snel uit een tekst halen
3. Nagaan of de informatie in de tekst klopt en volledig is
4. Informatie opzoeken

Wat is je leesdoel als je een krantenbericht leest?

1. Je wilt geïnformeerd worden
2. Je wilt overtuigd worden
3. Je wilt geactiveerd worden
4. Je wilt je vermaken (ontspannen)

Tekstsoorten

Verhalende teksten	De schrijver wil je vermaken of tot nadenken aanzetten. Hij wil je als lezer meeslepen in het verhaal en je laten inleven in personages. Gevoelens en emoties spelen een belangrijke rol. Fantasie en fictie mogelijk.	Roman, sprookje, sciencefiction, strip, gedicht, liedje, verhaal bij kampvuur.
Informerende teksten	Gaat om feiten. Schrijver wil je betrouwbare informatie geven.	Krantenberichten, schoolboek, werkstuk, gebruiksaanwijzing, uitnodiging, recept.
Waarderende teksten	De schrijver geeft antwoord op wat hij ergens van vindt of wat hij erover kan denken. Het doel is om zijn oordeel te geven. Hij kan proberen de lezer te overtuigen van zijn mening, maar hij kan ook verkennen welke meningen er allemaal zijn of beschrijven hoe hij iets heeft ervaren.	Boekrecensie, protest, discussie, debat.

Tekstdoelen

Vertelling	Delen van persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen.	gesprek, dagboek, persoonlijk verslag, blog.
Verhaal	Vermaken of tot nadenken aanzetten door een verhaal te vertellen.	kort verhaal, fabel, mop, roman, sprookje, strip.
Verslag/rapport	Een zaak of verschijnsel beschrijven en ordenen.	werkstuk, verslag, logboek.
Procedure	Instructie geven en beschrijven hoe je iets moet doen.	gebruiksaanwijzing, recept, routebeschrijving, reglement.
Verklaring/uiteenzetting	Een verschijnsel of gebeurtenis verklaren en uitleggen.	lesboek, nieuwsbericht, historisch boek, werkstuk.
Oproep/verzoek	Activeren; anderen motiveren of verzoeken om iets te doen.	aankondiging, advertentie, reclametekst, sollicitatie, uitnodiging
Betoog	Overtuigen door een standpunt met argumenten te onderbouwen.	ingezonden brief, klachtenbrief, leus, protestbrief.
Recensie	Evalueren van een boek, film, toneelstuk......	blog, review, krantenartikel.
Beschouwing	Een onderwerp vanuit een of meer gezichtspunten bekijken.	column, discussie, essay.

Onderwerp

Onderwerp --> waar de tekst over gaat in één woord. 

Vaak in de titel, afbeeldingen, inleiding en slot te vinden. 

Deelonderwerpen --> meerdere kanten van het onderwerp. 

Tussenkopjes geven deze aan. 

Hoofdgedachte --> het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp wil zeggen. 

Vaak in de titel, inleiding en slot. 

Staat vaak niet letterlijk in de tekst, moet zelf geformuleerd worden. 

Geeft antwoord op de vraag: wat is het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt gezegd?

Wat is een alinea
en hoe herken je een alinea?

Welke structuur in drie delen kom je in bijna elke tekst tegen?

Welke signaalwoorden en tekstverbanden ken je (nog)?

Structuur

Inleiding	Middenstuk	Slot
Schrijver kondigt het onderwerp aan. Snel scannen of je het onderwerp boeiend of belangrijk genoeg vindt om te lezen. Helder en aantrekkelijk.	Meerdere alinea's met deelonderwerpen. Achtergrondinformatie/ voorbeelden of argumenten/ meningen van anderen uiteenzetten.	Afronding. Kernachtige samenvatting/ eindoordeel. Uitsmijter.

Structuur

Wat zijn de twee belangrijkste functies van de inleiding van een tekst?

Hoe is de kern van een goed opgebouwde tekst gestructureerd?

Welke drie functies kan het slot van een tekst hebben?

Tekstverbanden en signaalwoorden

Opsomming	eerst, ten eerste – ten tweede – ten slotte, om te beginnen, ook, en, daarna, tevens, vervolgens, bovendien
Tijd	Eerst, nadat, toen, terwijl, wanneer, daarna, dadelijk, intussen
Tegenstelling	maar, echter, toch, hoewel, daarentegen
Reden-oorzaak-gevolg	doordat, daardoor, als gevolg van, het gevolg is
Voorbeeld	zo, bijvoorbeeld, zoals, neem nou, onder andere
Voorwaarde	als, indien, wanneer, in het geval dat, tenzij
Conclusie	dus, concluderend, dat betekent, kortom
Vergelijking	net zo als, even … als, in vergelijking met,
Doel-middel	waarmee, zodat, om ... te, door middel van, met behulp van
Voorwaarde	Als, wanneer, tenzij, mits, indien
Inperking	hoewel, ondanks, natuurlijk....maar
Verduidelijking	dit betekent, met name, dit houdt in, dat wil zeggen, onder meer
Samenvatting	samengevat, kortom, dus

Welk verband hoort bij het signaalwoord "echter"?

1. oorzaak-gevolg
2. opsomming
3. voorwaarde
4. tegenstelling

Welk verband hoort bij het signaalwoord "indien"?

1. voorwaarde
2. reden
3. concluderend
4. vergelijking

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband "vergelijking"

1. daarna
2. doordat
3. als
4. net zo als

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband "reden"

1. hoewel
2. zo
3. immers
4. dus

Om goede pizza te maken heb je een aantal dingen nodig. Om te beginnen, patentbloem, gist en water. Daarnaast ook tomaten en mozzarella.

Wat is het signaalwoord en het bijbehorend tekstverband?

Jolanda verdient minder geld dan ik.

Wat is het signaalwoord en het bijbehorend tekstverband?

Welk tekstverband geeft het signaalwoord aan?

Sleep de signaalwoorden naar het goed tekstverband.

vergelijking

samenvatting

doel-middel

al met al

meer dan

kortom

zodat

met behulp van

evenals

Welk tekstverband geeft het signaalwoord aan?

Sleep de signaalwoorden naar het goed tekstverband.

concluderend

oorzaak-gevolg

tijdsvolgorde

dus

nadat

zodat

dadelijk

doordat

dan ook

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je weet uit welke onderdelen een tekststructuur bestaan en welke verbanden in een tekst kunnen voorkomen.

Je kan de structuur van en de verbanden in een tekst herkennen.

Je kan zelf een goed gestructureerde tekst schrijven die past bij een gegeven onderwerp en tekstdoel. 

Je kan de structuur van en de verbanden in een tekst uitleggen.

Huiswerk:

zorg dat je alles t/m week 39 af hebt en dat je eind van deze week week 40 af hebt. (Taalverzorging C mag wel volgende week zelfstandig)

Volgende week dinsdag oefentoets.