4.2 Waardoor zijn er zoveel soorten?

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Waardoor zijn er zoveel soorten?

DEZE LES

Wat weet je nog van vorige les?

Uitleg

Zelfstandig werken

JE GAAT LEREN OVER

• welke informatie fossielen geven over soorten uit het verleden.
  
• dat er nieuwe soorten kunnen ontstaan.
• waardoor er nog steeds nieuwe soorten worden ontdekt.
  
• waardoor soorten kunnen uitsterven.

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Cel 

Weefsel

Organisme 

Orgaanstelsel

Orgaan

Een groep organen van een organisme met een eigen taak.

Een groep cellen met dezelfde taak

Een levend wezen 

Een deel van een organisme met dezelfde taak

Bouwsteen van elk organisme

biotische factoren

A-biotische factoren

Sleep de woorden naar de juiste plek

licht

gras

soortgenoten

regen

konijnen

schimmels

Temperatuur

wind

Kijk naar de afbeelding hiernaast.

Honden kunnen kruisen met elkaar, zodat er nieuwe rassen ontstaan. Deze puppies zijn vruchtbaar.

Horen alle honden bij dezelfde soort?

1. Ja
2. Nee

Wanneer kun je met zekerheid zeggen dat deze honden tot dezelfde soort horen?

1. Als ze zich kunnen voortplanten.
2. Als de uiterlijke kenmerken genoeg overeenkomen
3. Als ze in hetzelfde gebied voorkomen.
4. Als ze voor vruchtbare nakomelingen kunnen zorgen.

Wanneer is een soort een soort?

1. Wanneer individuen binnen een soort er het zelfde uit zien.
2. Wanneer individuen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
3. Wanneer individuen nakomelingen kunnen krijgen

Opdracht

Kies één van de volgende vragen en noteer alle woorden die in jullie opkomen.

1. Waar denk je aan bij ‘leven op aarde’?
   
2. Hoe is het leven op aarde volgens jullie ontstaan?
   
3. Hoe zagen de planten en dieren er 10 000 jaar geleden uit? Hoe verschilt het met nu?
   
4. Hoe ziet de wereld er volgens jullie over 10 000 jaar uit?

Leerlingen beantwoorden één van deze vragen in tweetallen op papier.

Tekenen mag!

Uitleg

Laptops dicht

Aantekeningen

Voorkennis

Uit leerjaar 1

Een levend wezen = een organisme

Begrip: organisme

Aantal organismen per soort

Schatting van aantal organismen per soort (8,7 miljoen soorten).

Bron: https://www.researchgate.net/figure/Pie-chart-showing-estimated-proportions-of-different-groups-of-organisms-on-Earth-today_fig5_275330606

Biotoop

Leefgebied van een organisme.

Het begrip habitat wordt vaak verward met het begrip biotoop. Een biotoop beschrijft het geografische gebied waar een organisme leeft, terwijl een habitat uitgaat van de biotische en abiotische eisen van het organisme. 

Leerdoel

Je kan benoemen welke informatie fossielen geven over soorten uit het verleden.

Video

Organismen van vroeger

Fossielen ontstaan

Hoe oud is een fossiel?

Wat weet je al over fossielen?

Wat zijn fossielen?

Overblijfselen of afdrukken van dieren of planten die miljoenen jaren geleden leefden!

Gevonden in steen

Wat zijn fossielen?

Links: barnsteen fossiel

Rechts: Wolharige baby mammoet (gevonden 2007, genaamd Ljoeba) intact, 42000 jaar gelden (bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ljoeba) 

Fossielen

1. Overblijfselen raken bedolven en 
sedimentlagen isoleren karkas.
2. Zachte delen rotten (vaak) weg.
3. Na verloop van tijd verstenen de harde delen door water, mineralen en aarddruk.
4.  Door aardverschuiving of menselijke activiteit wordt het versteend overblijfsel zichtbaar.

Fossielen

• Diepere aardlagen zijn eerder ontstaan.
  
• Hoe ouder, des te meer verschil met de huidige diersoorten

Wanneer begon het leven?

Bron: https://samnoblemuseum.ou.edu/common-fossils-of-oklahoma/how-paleontologists-tell-time/geological-timescale/ 

Geologische tijdschaal

Een geologische tijdschaal is een indeling van de geschiedenis van de aarde in geologische tijdperken.

Een geologische tijdschaal is verdeeld in tijdperken (era). In deze tijdperken is het leven op aarde ontwikkeld.

Elk tijdperk is onderverdeeld in periodes. Periodes kunnen weer zijn opgedeeld in tijdvaken

In een geologische tijdschaal geven getallen de tijd aan in miljoenen jaren geleden.

In de geologische tijdschaal hiernaast zie je hoeveel miljoen jaar geleden een periode begon en eindigde.

Hier zie je een andere vorm van een geologische tijdschaal.

Sommige tijdschalen gebruiken andere getallen.

En weer een andere geologische tijdschaal.

En nog een andere geologische tijdschaal:

Leerdoel

Je kan uitleggen dat er nieuwe soorten kunnen ontstaan.

Nieuwe soorten

Evolutie

Evolutie is het geleidelijk veranderen van generatie op generatie via overerving met variatie en natuurlijke selectie.

Hier komt later meer over, dus wees hier kort over.

Aangepast aan de omgeving

Organismen kunnen veranderen en zich aanpassen.

Biotische factoren

Abiotische factoren

De levensomstandigheden in een ecosysteem worden bepaald door levende (biotische) en niet levende (abiotische) factoren.

De biotoop kan veranderen.

Aanpassing van organismen op basis van deze factoren.

Leerdoel

Je kan uitleggen waardoor er nog steeds nieuwe soorten worden ontdekt.

Nieuwe soorten

Ontdekking

• Steeds beter verschillen zien
• Beter onderzoek
• Afgelegen plekken

Evolutie

• Verandering

https://wwf.be/nl/actualiteit/224-nieuwe-diersoorten-ontdekt-de-mekongregio

Leerdoel

Je kan uitleggen waardoor soorten kunnen uitsterven.

Tasmaanse tijger (buidelwolf)

1936 uitgestorven

https://natuurwijzer.naturalis.nl/leerobjecten/tasmaanse-tijger

Oorzaken uitsterven

• Snelle verandering leefomgeving: verwoesting, vervuiling, ...
• Klimaatverandering
• Ziekte
• Niche: kwetsbare voorwaarden (Koala)

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

Weektaak

4.1 Introductie

4.2 Waardoor zijn er zoveel soorten

A - D

Zet deze taak in je agenda