Vroegrenaissance les 3 begin hofcultuur Bespiegeling

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Kunst Algemeen

Vroegrenaissance

les 1 P2

H3 vroegrenaissance

leerdoelen

Meten en weten

• Ik ken de betekenis van het begrip humanisme en kan dat begrip in eigen woorden uitleggen. 
• Ik weet welk mensbeeld past bij het gedachtegoed van de humanisten. 
• Ik kan het begrip humanisme plaatsen in de tijd van de Renaissance en kan bijvoorbeeld verklaren waarom de bouw van bibliotheek en de zoektocht naar oude geschriften past bij het humanisme en de renaissance. 
• Ik ben bekend met het werk van Piero della Francesca en zijn invloed op het lijnperspectief en kan lijnperspectief herkennen en toelichten in het werk 'De geseling van Christus' van Francesca.

ga naar Learnbeat

H3 vroegrenaissance

Humanisme

Humanisme

toetsvraag

Het humanisme is een heel belangrijk kenmerk van de Renaissance. Dit gedachtegoed vindt je terug in de politiek, de kunst en de wetenschap. Je kunt een aantal toetsvragen verwachten op de volgende manieren:

1. reproductief: Vat het gedachtegoed van het humanisme samen. 

2. toepassing: In de Renaissance zijn veel bibliotheken gebouwd. Leg uit dat de bouw van bibliotheken past binnen het gedachtegoed van het humanisme. 

3. inzicht: Je ziet een kunstwerk (bv. een schilderij). Leg aan de hand van twee beeldende aspecten uit waarom deze voorstelling past bij het gedachtegoed van de humanisten. 

mens (geschapen naar Gods beeld) als maat voor alle dingen

recht op vrijheid en nastreven van geluk in hier en nu

intellectuele, literaire en wetenschappelijke beweging: alle kennis baseren op literatuur en cultuur van klassieke oudheid

kennis is macht

opgeslagen bij vorsten en machthebbers - geld en connecties

delen met humanisten in ruil voor opvoeding en onderwijs aan het hof

H3 vroegrenaissance

Weten en meten

Hof van Urbino / veel van de hofhouding is bezig met verzamelen, catalogiseren, bestuderen en kopieren van collectie handschriften

toetsvraag

Een toetsvraag die hier logisch zou zijn is: 

Bekijk de afbeelding van Federico van Metefeltro (hertog van Urbino) en zijn zoon. Hij laat zich hier afbeelden als humanist. Noem twee aspecten uit de voorstelling die dit laten zien. 

hertog: rijke aanvoerder eigen huurleger

Lijnperspectief

wetten vastgelegd in drie boeken door Piero della Francesca (schilder)

ontwikkeld door Brunelleschi

meetkundige methode van tekenen om ruimtelijk inzicht te suggereren 

horizontale evenwijdige lijnen komen samen in een vluchtpunt. 

oogpunt van de kijker!

H3 vroegrenaissance

lijnperspectief

Bij de lijnperspectief speelt de horizon een grote rol. Op de horizon liggen namelijk verdwijnpunten (ook vluchtpunten genoemd) van horizontale lijnen.

H3 vroegrenaissance

samenvatting

Renaissance = wedergeboorte klassieke verworvenheden / rond 1400 in Florence

teruggrijpen op principes klassieke oudheid

na 1500 boven Alpen - Bourgondische rijk 

Gothiek

centraalbouw

lijnperspectief

1400-1500

ontwikkeling kunst en wetenschap

'mecenas' (De'Medici)

kennis is macht

humanisme

beeldtaal Romeinen en Grieken wordt ideaal

waardering voor kunstenaar / talent

polyfonie

hoffeesten

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

Het schilderij op de afbeelding is geschilderd door Jan van Eyck. De voorgangers van Jan van Eyck maakten deel uit van de internationale gotische schilderstijl. En hoewel ze de idealisering van figuren langzaam loslieten en een meer realistische, natuurlijke benadering gingen volgen zijn ze nog stevig geworteld in de Middeleeuwse schilderkunst. Jan van Eyck breekt als eerste schilder met de Middeleeuwse schilderkunst en maakt met zijn portretten bijna fotografische weergaven van personen. 

Noem twee aspecten van de vormgeving waarmee Jan van Eyck die fotografische en natuurlijke benadering bewerkstelligt. 

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

Jan van Eyk behoort tot een schildergroep die we later de Vlaamse primitieven zijn gaan noemen. Deze schildersgroep wordt verantwoordelijk gehouden voor een belangrijke ontwikkeling van de schilderkunst in Bourgondië die zich later uitbreidt naar heel Europa.  Omdat in deze naam het woord ' primitief' verborgen zit gebruiken kunsthistorici liever de naam 'Noordelijke Renaissance'. 

Leg dit uit aan de hand van twee beeldaspecten van het schilderij 'De drie maria's aan het graf'. 

renaissance

beeldaspecten

antwoord

kennis

H3 vroegrenaissance

examenvraag

In 1419 kreeg Brunelleschi de opdracht van de familie De'Medici tot de bouw van de San Loranzo kerk in Florance. 

Op deze afbeelding zie je een fresco waarin de opdrachtgeversrol va de familie is verbeeld. Links op de voorgrond zijn de bouwmeesters van de San Loranzo afgebeeld, waaronder Brunelleschi. Rechts staat Cosimo de'Medici de oude. 

Geef aan de hand van twee aspecten van de voorstelling aan hoe de opdrachtgeversrol van de familie de'Medici in dit fresco is verbeeld (2pt).

beeldaspecten

antwoord

H4 Hofcultuur

leerdoelen

inleiding

• Ik weet dat het zwaartepunt van de Renaissance van Florence naar Rome verschuift. 
• Ik weet wat de contrareformatie inhoudt en dat het verzet tegen de macht van de paus in Rome hiervoor de aanleiding is geweest. 
• Ik weet wat de Barok is en wat barokke kunst inhoudt en als doel heeft.

4.1 inleiding

• Ik weet dat de Renaissance zich ontwikkeld van een sobere naar een uitbundige en grootschalige hofstijl. 
• Ik kan het begrip homo universalis uitleggen en kan aangeven hoe het past binnen de renaissance en het humanisme. 
• Ik ken het belang van anatomie voor de kunstenaars in de renaissance en weet het doel van de studie naar het menselijk lichaam. 

ga naar Learnbeat

H4 hofcultuur

indeling

Hoofdstuk 4 Hofcultuur

4.1 Italiaanse hoven

4.2 Rome

4.3 Het Franse Hof

4.4 Theater

Inleiding

Homo universalis

Homo quadratus

Stravaganza

Vlaamse maestro's

De eerste opera's

H4 Hofcultuur

inleiding

Paus in Rome

toetsvraag

mogelijke toetsvraag

1500 nieuw zwaartepunt Renaissance

regeert als vorst = macht etaleren

verzet groeit = reformatie

einde 16e eeuw einde renaissance, start Barok

kunst = groots, meeslepend: publiek overdonderen en verleiden

contrareformatie = beweging van K-kerk om verzet te breken. 

1500-1700 (zestiende en zeventiende eeuw)

4.1 Italiaanse hoven

inleiding

na 1500 kunst van sober / evenwichtig naar uitbundig en grootschalig

humanisme: aangebroken mogelijkheden benutten

homo universalis: de trotse mens die alles kan

roekeloze projecten

boekdrukkunst = verspreiding renaissance naar rest van Europa / Italië blijft centrum

David - Michelangelo 

Florence, 5 meter, één blok marmer, politieke lading - Florence zonder De'Medici

• schoolvoorbeeld homo universalis
• beeldhouwer, schilder, architect, ingenieur, dichter
• De'Medici / toegang bibliotheek / humanisten
• vertrekt naar Rome - paus             symbool renaissance

toetsvraag

De kans dat je een verband moet aangeven door middel van beeldaspecten is erg groot. Met dit beeld zou je dit type vraag goed kunnen oefenen. Een voorbeeldvraag met het beeld David zou kunnen zijn:

De renaissance is een wedergeboorte van verworvenheden vanuit de klassieke oudheid. Noem twee asoecten van de vormgeving waaraan je kunt zien dat dit beeld past bij de Renaissance. 

4.1 Italiaanse hoven

Inleiding

1. bestuderen van kopieën van klassieke beelden

2. anatomie: studie van menselijk lichaam
(verhoudingen, spieren, etc.)

toetsvraag

Je kunt een toetsvraag verwachten waarbij je moet aangeven waarom het logisch is dat de moresca met professionele dansers aan het hof een logische ontwikkeling is binnen de renaissance. 

Je kunt hier een verbinding maken met 4.1 Homo Universalis. In de Renaissance wordt telaent en kennis steeds meer gewaardeerd. Een dans die vooral wordt gedanst door professionale hofdansers past prima in die gedachten. 

humanisme: mens is het evenbeeld van God

doel: verhaal en betekenis overbrengen 

De Mens van Vitruvius is een stelsel van lichaamsverhoudingen zoals Vitruvius die beschreef in zijn De architectura. De bekendste Vitruviusman is een tekening van Leonardo da Vinci van omstreeks 1490. De Vitruviusman wordt gezien als een symbool van het humanisme, met de mens als het middelpunt van het heelal.

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

Toen hij twintg jaar oud was schilderde Leonardo een annunciatie in opdracht van de abt van het klooster van San Bartolomeo. De engel brengt de blijde boodschap dat Maria een kind zal krijgen in een tuin, een Italiaans landschap op de achtergrond. 

analyseren

licht

Waar komt het vandaan?

kleur

kleur van kleding

ruimte

Is er sprake van ruimtelijkheid? Hoe?

compositie

Plaatsing personen / voorwerpen?

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

Het licht in het schilderij komt van link, met de engel mee - betekenis?

analyseren

licht

Waar komt het vandaan?

kleur

kleur van kleding

ruimte

Is er sprake van ruimtelijkheid? Hoe?

compositie

Plaatsing personen / voorwerpen?

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

Blauwe kleur van de mantel van Maria / rode onderkleed van Maria.

analyseren

licht

Waar komt het vandaan?

kleur

kleur van kleding

ruimte

Is er sprake van ruimtelijkheid? Hoe?

compositie

Plaatsing personen / voorwerpen?

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

Het lijnperspectief zorgt voor ruimtelijkheid. Het verdwijnpunt is op het schilderij verbeeld als een lichte berg / rots. 

analyseren

licht

Waar komt het vandaan?

kleur

kleur van kleding

ruimte

Is er sprake van ruimtelijkheid? Hoe?

compositie

Plaatsing personen / voorwerpen?

H3 vroegrenaissance

toetsvraag

De verdeling tussen Maria en de Engel is volgens de 'gulden snede' A / B

Hoofd van de engel zit op dezelfde hoogte als het hart van Maria

analyseren

licht

Waar komt het vandaan?

kleur

kleur van kleding

ruimte

Is er sprake van ruimtelijkheid? Hoe?

compositie

Plaatsing personen / voorwerpen?

H3 vroegrenaissance

Dans als onderdeel van hoffeesten

toetsvraag

Je kunt een toetsvraag verwachten waarbij je moet aangeven waarom het logisch is dat de moresca met professionele dansers aan het hof een logische ontwikkeling is binnen de renaissance. 

Je kunt hier een verbinding maken met 4.1 Homo Universalis. In de Renaissance wordt telaent en kennis steeds meer gewaardeerd. Een dans die vooral wordt gedanst door professionale hofdansers past prima in die gedachten. 

Analyseren

Ruimte: is er sprake van (combinaties van) richtingen?

Tijd: Wat valt op met betrekking tot duur/tempo/ritme/maat?

Kracht: (Hoe) wordt er gebruik gemaakt van verschillen in spanning, gewicht, impuls?

Danscompositie: is er sprake van vastgelegd dansmateriaal?

Dansvoorstelling: is er sprake van theaterspel/symboliek en/of theatervormgeving?

Basse Dance

Analyseren

Ruimte: is er sprake van (combinaties van) richtingen?

Tijd: Wat valt op met betrekking tot duur/tempo/ritme/maat?

Kracht: (Hoe) wordt er gebruik gemaakt van verschillen in spanning, gewicht, impuls?

Danscompositie: is er sprake van vastgelegd dansmateriaal?

Dansvoorstelling: is er sprake van theaterspel/symboliek en/of theatervormgeving?

Tourdion

Vraag: Analyseer aan de hand van twee aspecten van dans 

hoe tourdion van de basse dance verschilt   

Analyseren

Ruimte: is er sprake van (combinaties van) richtingen?

Tijd: Wat valt op met betrekking tot duur/tempo/ritme/maat?

Kracht: (Hoe) wordt er gebruik gemaakt van verschillen in spanning, gewicht, impuls?

Danscompositie: is er sprake van vastgelegd dansmateriaal?

Dansvoorstelling: is er sprake van theaterspel/symboliek en/of theatervormgeving?

klassieken

toets

wel leren

niet leren

betekenis aspecten muziek

jaartal waarop Monteverdi de opera l'Orfeo heeft geschreven

doelen van tragedie voor Grieken

invloed klassieke tijd op huidige tijd

naam Griekse tempel

jaartallen wereldgesch vs kunstgesch

verhouding wereldgesc -kunstgesc

kenmerken harmonie muziek

Huiswerk

                                  

               1. Lees hst 3. Vervolgens beantwoord opdrachten 8, 11-14
        van het opdrachtenboek (pp. 29-30) en lever deze in.

2           2. Lees hst 4 (pp 58-61) en 4.1 (pp 62-73) en beantwoord opdrachten 1, 3, 5, 7, 8, 11, 13, 14, 16-17, 24 

   3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5

Opdrachten

4 en 4.1

klassieken

samenvatting

schematische samenvatting

• pijlen om verbanden aan te geven
• / om een relatie aan te geven
• ? voor een vraagstelling binnen het proces
• = als begrippen (of groepen) gelijk zijn aan andere begrippen

doel

• helpen met redeneren;
• begrippen beter onthouden;
• belangrijke informatie gemakkelijker opslaan.

H3 vroegrenaissance

lijnperspectief

Bij de lijnperspectief speelt de horizon een grote rol. Op de horizon liggen namelijk verdwijnpunten (ook vluchtpunten genoemd) van horizontale lijnen.

                                  

            Van het opdrachtenboek (pp. 29-30): beantwoord opdrachten 8, 11-12, 14 en lever deze in

                               Bedenk bij alle paragrafen één mogelijke toetsvraag. Probeer verder te denken dan reproductievragen. 

                              

 

Verdieping

toetsvraag

Een voorbeeld van een toetsvraag gericht op reproductie is:

Noem twee eigenschappen van de 'danse basse'. 

Zo'n vraag is letterlijk te leren en vraagt geen inzicht of toepassing van geleerde begrippen. Deze vragen krijg je incidenteel, maar leveren weinig punten op en bereiden je ook niet voldoende voor op het examen.