TL- 3: 5.4 - Gedrag leren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

5.4 Gedrag Leren

Welk gedrag is niet aan te leren?

• Gedrag dat mens/dier bij de geboorte al heeft: aangeboren gedrag.

• bestaat uit:

1. Reflexen: zoals de zuig- en slikreflex.
2. Erfelijk gedrag of instinctief gedrag: zoals het spergedrag bij vogels, huilen bij angst.

Dankzij aangeboren gedrag kunnen jonge dieren meteen na de geboorte overleven.

Hoe leren dieren en mensen?

• Door leren verfijnen dieren en mensen aangeboren gedrag en ze verkrijgen nieuw gedrag.

• Er zijn 6 verschillende manieren van leren:

       1. Inprenten

       2. Gewennen

       3. Trial and error / proefondervindelijk leren

       4. Imiteren

       5. Inzichtelijk leren

       6. Conditioneren

Inprenten

• In de eerste weken leren jonge dieren en baby's wie hun ouders zijn.

• Baby's herkennen binnen 2 dagen de geur van hun moeder.
  
  
• Een jonge eend dat uit zijn ei komt, leert direct zijn "moeder" herkennen.

=Leren in een korte periode na de geboorte

Begrippenlijst

• aangeboren gedrag-erfelijk gedrag-reflexen.

• inprenten-gewennen-trial and error/proefondervindelijk leren-imiteren-inzichtelijk leren-conditioneren
  
• oefenen,
• normen -waarden 

Aan de slag

Laat zien wat je hebt gedaan bij 5.5

Niet in orde? Vrijdag 8e JBD vaktijd

Maak 5.4: 4,5,9

Normen en waarden

• Waarden geven aan wat mensen belangrijk vinden.
  (respect hebben, eerlijk zijn, trouw zijn) 
  Zijn overal hetzelfde
  
  
• Normen zijn de gedragsregels die bij een waarde horen.
  (gedragsregels: je kijkt iemand netjes aan, je zoent niet met een ander)

Kunnen per cultuur verschillen

Rolpatronen

• Bij mensen is/was er ook altijd een bepaald rolpatroon.

• Dit zijn alle gedragingen die bij een rol horen. Bijvoorbeeld de rol van man, vrouw, ouder, docent of kind.

Gewennen

• Vogels leren bijvoorbeeld dat vogelverschrikkers geen gevaar vormen. Ze zullen er dan niet meer op reageren.
  
  
• Je voelt je kleding niet meer op je huid

=Leren om niet meer te reageren op een bepaalde prikkels .

Trial and error

• Trial and error = proefondervindelijk leren.
  
  
• Door uitproberen leren dieren bijvoorbeeld wat wel en niet eetbaar is.

• Fietsen leer je door te doen

 =Door handelingen te doen/ervaren en van fouten te leren

Imiteren

• Hiernaast zie je dat welpen leren drinken door hun moeder na te doen.

• Zo leren kinderen bijvoorbeeld met bestek eten. En leren vogels vliegen.

=Leren door nadoen.

Inzichtelijk leren

• Dieren en mensen bedenken in hun hoofd hoe ze een probleem moeten oplossen.

• De kraai hiernaast vult de vaas met stenen, zodat het water omhoog komt. Als het water hoog genoeg komt kan hij drinken.

=Leren door nadenken.

  (probleem oplossen)

Conditioneren

• De hond hiernaast heeft geleerd dat hij een beloning krijgt wanneer hij een trucje laat zien (op zijn achterpoten zitten), wanneer de baas dit vraagt.

• Een tiener weet dat hij een goed cijfer haalt na goed leren

=Leren door een verband te leggen tussen het gedrag en het gevolg daarvan.

0

Waarom moet je oefenen?

• Als je iets leert, ontstaan er nieuwe verbindingen tussen de zenuwcellen in de hersenen.

• Als je iets leert, kun je het meestal niet meteen goed. Je moet daarvoor oefenen.

• Door te oefenen maak je de verbindingen tussen de zenuwcellen sterker.

Hoe train je dieren?

• Dieren kun je trainen door conditioneren.

• Met conditioneren beloon je dieren voor gewenst gedrag. Maar met conditioneren straf je een dier ook voor ongewenst gedrag.

• Hiernaast zie je een voorbeeld van zindelijkheidstraining. In je boek vind je een voorbeeld over dolfijnen trainen.

Aan de slag

Maak 5.4: 16, 18, 25
Klaar?  22 & 23