10.3 Welvaart en cultuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

10.3 Welvaart en cultuur

KA: de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 1960 aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen 

Wat weet jij eigenlijk van de welvaart en cultuur in Nederland vlak na WOII?

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je:

• hoe de welvaart na de Tweede Wereldoorlog ontstond  
• hoe de verzorgingsstaat zich ontwikkelde  
• hoe normen, waarden en leefstijlen veranderden  
• wat veranderde in de verhouding tussen jongeren en ouderen  
• wat veranderde in de verhouding tussen mannen en vrouwen 

Economie:

Geleide loonpolitiek

Marshallhulp

Politiek:

minister-president Drees

Rooms-Rode coalitie

Start van de verzorgingsstaat

Periode van de wederopbouw: 1945-1955

Periode van schaarste

De kern van de verzorgingsstaat:

• volledige werkgelegenheid.
  
• rechtvaardige inkomensverdeling.
  
• uitgebreide sociale zekerheid
• sociale voorzieningen

In Nederland wordt deze verzorgingsstaat opgebouwd door de coalitie van de confessionele katholieke KVP en de socialistische SDAP.

De Verzorgingsstaat

Ontstaan consumptie maatschappij  1955-1973

Economie:                                              Politiek:

loslaten geleide loonpolitiek        ontstaan verzorgingsstaat

Groeiende welvaart 

Oliecrisis 1973

• oliekraan dicht in het Midden-Oosten
• werk verplaatst naar lage loonlanden 
• automatisering werk
• toename werkloosheid
• grote vraag naar uitkeringen 

A De Nederlandse economie groeide hard en de welvaart nam toe.
B De Nederlandse regering maakte afspraken over een geleide loon- en prijspolitiek.
C De seksuele moraal en de verhouding tussen mannen en vrouwen veranderden.
D Jongeren begonnen zich met een eigen cultuur af te zetten tegen hun ouders.
E Kabinetten van verschillende partijen bouwden de verzorgingsstaat op.

Welk antwoord is juist?

1. Feit B is een gevolg van feit A.
2. Feit E is een oorzaak van feit B.
3. Feit D is een gevolg op korte termijn van feit B.
4. Feit B is een indirecte oorzaak van feit C.

Zijn de volgende zinnen juist of onjuist?

1. Na 1960 kregen de Nederlanders door de wederopbouw steeds minder te besteden.
2. De televisie speelde een belangrijke rol bij de ontzuiling van Nederland.
3. De trek naar de stad en de welvaart waren twee belangrijke oorzaken van ontzuiling.
4. De seksuele moraal begon te veranderen vanaf de jaren 1960 en dit zorgde ervoor dat mensen geboortebeperking en echtscheiding afkeurden.
5. Nederlanders werden na 1960 steeds mondiger en zelfstandiger.

1. 1. onjuist 2. juist 3. juist 4. onjuist 5. juist
2. 1. onjuist 2. onjuist 3. juist 4. onjuist 5. juist
3. 1. juist 2. juist 3. onjuist 4. onjuist 5. juist
4. 1. onjuist 2. juist 3. juist 4. juist 5. onjuist

Informatiemaatschappij vanaf 1985

• De verzorgingsstaat wordt teruggedrongen
• 
  
• Pinpas, mobiel, internet, email, Sociale Media.

Normen, waarden en leefstijlen

• toenemende individualisering
• ontzuiling
• ontstaan van jongerenculturen
• toenemende pluriformiteit

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

babyboom

• jongeren geboren na de oorlog 1945-1950
• ontstaan van een moderne jeugd
• onderscheiden in kleding, muziek. 
• opkomst popfestivals

Provo

Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 

Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent. Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 

Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Hippies

Amerikaanse jongeren komen in protest tegen de  oorlog die hun regering voert in Vietnam. Hieruit ontstaat de hippie- of flowerpowercultuur. 

Eind jaren zestig komt deze jeugdcultuur ook naar Nederland. 

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Tweede Feministisch Golf

Vrouwen hebben niet dezelfde kansen in de samenleving als mannen. 

Vrouwen verdienden vaak minder dan mannen die hetzelfde werk doen. 

De meeste mensen vinden dat het beter is dat een vrouw thuis voor de kinderen zorgt en dat de man kostwinner is. 

Tijdens de Tweede Feministische Golf verzetten veel vrouwen zich tegen deze rolverdeling en ongelijkheid.