§4.6 & §4.7 Stad en platteland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4 - Zuid-Amerika 

§4.6 De stad 

§4.7 Het platteland 

4VWO

Programma

- Intro 

- Lesdoelen 

- Uitleg 

Lesdoelen §4.6

• Je kunt de positie van de grote Zuid-Amerikaanse steden in het mondiale netwerk beschrijven.
• Je kunt de ruimtelijk structuur en ontwikkeling van de Zuid-Amerikaanse stad uitleggen.
• Je kunt het ontstaan en de ontwikkeling van de informal city uitleggen.
• Je kunt aantonen hoe door urban sprawl het omringend platteland verstedelijkt.

Instructie: 

Leg je werkboek open op blz. 168 en vul tijdens de uitleg de samenvattingsopdracht(en) in.

Grote delen van de wereld zijn door globalisering met elkaar verbonden.

We leven in een netwerksamenleving.

Wereldsteden of global cities zijn hierin de knooppunten.

Meeste inwoners wonen in middelgrote steden (<500.000)

hier sterke groei door:

• Ruraal-urbane migratie
• Sterke natuurlijke groei 

Zuid-Amerika continent van steden

Bogotá

Lima

Buenos Aires

São Paulo

Rio de Janeiro

verstedelijkingsgraad 80%

Megasteden (meer dan 10 miljoen inwoners)

Middelgrote steden ontwikkelen snel langs "ontwikkelingscorridors" (transportroutes vanuit de periferie).

Gegevens 2020

De Zuid-Amerikaanse stad opgebouwd

1. De koloniale stad

1550-1820

• Steden gebouwd in koloniale tijd door Spanjaarden
• Dambordpatroon
• Plaza Mayor (centraal plein)

La Paz - Plaza mayor

Bolivia

Bogotá

Koloniaal centrum

Blokpatroon

2. Ruimtelijke structuur en ontwikkeling 

• Vanaf 1900 in een sterpatroon brede wegen (avenida's) aangelegd.
• Ontstaan favela's 

De Zuid-Amerikaanse stad

1920-1970

• Jaren 50-60 snelle urbanisatie
• Ontstaan sloppenwijken
  (favela's)
• Ontwikkeling transportassen
  (brede boulevards)
• Rijken trekken van centrum weg
• Invasie en successie
• Verkrotting
  
  

Verkrotting

Middeninkomens wijk

3. Ruimtelijke structuur en ontwikkeling

• Sinds de jaren '80 veel gentrification in het centrumgebied. Armere buurtbewoners worden verdrongen.
• Ontstaan gated communities voor de elite,
  die de sociale ongelijkheid 
  zichtbaar maken en
  ruimtelijke segregatie
  vergroot.

Urban sprawl

• Steden in Zuid-Amerika groeien enorm, zowel verticaal als horizontaal.
• Ongeremde ruimtelijke uitbreiding van de stad op het platteland noem je urban sprawl.
• Dit gebeurt door: 
  - grote ruimtebeslag van informele woonwijken (laagbouw)
  - grootschalige, commerciële bouwprojecten.

Urban sprawl= Veel ruimtegebruik door veel laagbouw en weinig regelgeving (tegenovergestelde = compacte stad beleid)

Welk begrip: = verspreiding voorsteden over omringende platteland

1. agribusiness
2. megalopolis
3. urban sprawl
4. informele stad

Qua omvang van de huidige steden, nemen de  

.............................. wijken het grootste deel van de stad in. 

De ....................................... wijken vinden we dicht tegen het centrum aan, terwijl de .................................. wijken vaak langs oude uitvalswegen liggen. Het verst van het centrum liggen de ..........................................

armste

middelmatige

rijke

satelietsteden

Welk begrip past het best bij een netwerksamenleving?

1. megastad
2. wereldstad
3. primate city

geupgrade krottenwijk

nieuwe favela

sociale woning- bouw

De Plaza Mayor komt uit welke periode?

1. 1550-1820
2. 1820-1920
3. 1920-1970
4. 1970-heden

Lesdoelen §4.7

• Je kunt de kenmerken noemen van een verstedelijkt platteland.
• Je kunt beschrijven hoe de ongelijkheid op het platteland in de 20e eeuw toenam.
• Je kunt uitleggen welke invloed het neoliberalisme had op de landbouw.
• Je kunt uitleggen wat voor- en nadelen van schaalvergroting zijn in de landbouw.

Ontwikkeling van het platteland (1)

• Begin 20e eeuw was grond in hand van de elite. Zij bezat plantages en latifundia (grote bedrijven).
• Zo'n 80% van plattelandsbevolking waren landarbeiders of zelfvoorzienende boeren met minifundia (kleine bedrijven).

Ontwikkeling van het platteland (2)

• Pas in de jaren '50 vanuit overheid interesse in platteland.
• Vooral door groeiende stadspopulatie en grondstoffen voor de industrie.
• Groene revolutie verhoogde de opbrengst van exportgewassen.
• Door mechanisatie nam werkgelegenheid af, en de ongelijkheid toe.

Ontwikkeling van het platteland (3)

• Politiek van landhervorming leverde weinig op.
• Machtige grondbezitters (ondersteund door het systeem van cliëntelisme) hielden hun grond.
• Vervolgens ontginning van gebieden als de Amazone om kleine boeren aan grond te helpen. 
• Alleen deze bedrijven waren niet rendabel. Tropische bodems zijn onvruchtbaar en raken snel uitgeput.
• Grond werd verkocht aan grote vee- en sojateelt bedrijven. Dus uiteindelijk geen einde aan ongelijke grondbezitsverhoudingen.

earth.google.com

Socialisme en communisme

• Populistische politiek betekende ook vriendjespolitiek en corruptie. Elite werd rijker -> armere bevolking bleef achter.
• Gevolg: opkomst van guerrilla bewegingen en socialistische- en communistische ideeën.
• Elite was bang de macht te verliezen.. Gevolg..

Landgrabbing - Landrush

Aan de slag

Maak alle samenvattingsopdrachten:

Afsluiting

Wat zijn belangrijke oorzaken van de sociale ongelijkheid in de Zuid-Amerikaanse steden?

Wat zijn belangrijke oorzaken van de sociale ongelijkheid op het Zuid-Amerikaanse platteland?