H7 Koningen, heren en denkers. Afsluiting H7

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

7.2 Burgerlijke cultuur en 

hofcultuur

Burgerlijk cultuur: stadhuis, A'dam (1649-1655)

Hofcultuur: Slot Schönbrunn, Wenen

(1696-1705/1780)

midden in de stad

omgeven door parken en bossen

de Republiek als voorbeeld voor burgerlijke cultuur

Burgerlijke cultuur: in alle aspecten van de samenleving kun je zien dat burgers een belangrijke rol spelen: in politiek, in kunst, in gewoonten en gebruiken.

Van invloed voor het onstaan van de burgerlijke cultuur in de Republiek:

• geen koning, macht adel zeer beperkt, burgers invloedrijk
• dmv burgerschap een grote mate van gelijkwaardigheid
• kunstwerken vaak geïnspreerd op klassieke Rome (ook een republiek) en:
• de bijbel: normen, waarden en deugden weergegeven
• betrekkelijk tolerantie 

burgerlijke cultuur in de schilderkunst:

Thema's:

• stillevens
• landschappen
• religieuze voorstellingen
• historische gebeurtenissen
• groepsportretten
• familieportretten

hofcultuur in Frankrijk

• opdrachtgevers kunstenaars:
• vorsten, adel en kerk
• belangrijke thema's:
• literatuur/theater/muziek/schermen
• oorlogen > ter meerdere glorie vorsten
• rk staatskerk > religieuze onderwerpen 

Lodewijk XIV en Maria Thérèse

Plafond Spiegelzaal,  thema's Oorlog en Vrede

De zeven verenigde Nederlanden

Frankrijk in de 17e eeuw

Staten-Generaal 

De stadhouder en de raadspensionaris hebben veel gezag

Bijna alle adel woont bij de koning

Het goddelijk recht om te regeren

Republiek

Absolutisme

Mercantilisme

Gouden Eeuw

Wat is geen reden voor de dominantie van de burgercultuur in de Republiek?

1. geen koning, weinig adel
2. invloed steden
3. huis van Oranje was stadhouder
4. burgerrecht

7.3 Wetenschappelijke revolutie

Welk begrip hoort niet bij de wetenschappelijke revolutie?

1. systematisch waarnemen
2. experimenteren
3. conclusies trekken
4. goddelijk ingrijpen

Waarheid

Hoofdvraag: wanneer kan iets als waarheid worden beschouwd? 

Kenmerk: niet meer uitgaan van

wat anderen zeggen, 

maar zelf nadenken

Hoe? rationalisme vs. empirisme

Wat is waarheid? Als de oude Grieken of Romeinen het vinden? Als het in de Bijbel staat? Of iets anders? Je kunt de wereld niet verklaren door alleen een beroep te doen op het gezag van anderen. Zelf logisch redenenen of systematisch observeren en experimenten was het devies.

Basis moderne wetenschap

Rationalisme:                               Empirisme:

logisch redeneren                        zintuiglijke waarneming        (Descartes)                                   (Bacon)

                                                                         

            Rationalisme

Wetenschappers vertrouwden op hun eigen verstand in plaats van het geloof

Rationalisme: Alleen het gebruik van het menselijk verstand (ratio) kan tot zinnige kennis leiden 

Sapere Aude! 

Empirisme

- Theorie: elk onderzoek moet gebaseerd zijn op 

waarneming, 

ervaring en

experiment: goed kijken naar wat er om je heen gebeurt

- Vergeet het verleden!

- nieuw wereldbeeld 

Fundamenten al in de oudheid (Aristoteles en vanaf 14 eeuw gaat men steeds systematischer te werk.

Doel Wetenschappelijke Revolutie

De wetenschappelijke revolutie werd aangewakkerd door het praktische nut dat de wetenschap bleek te hebben voor bijvoorbeeld oorlogvoering en de scheepvaart

Overheden gingen geld stoppen in onderzoek en brachten wetenschappers bij elkaar, zodat ze ideeën konden uitwisselen en samen onderzoek konden doen.

Dat was heel anders dan in de Renaissance toen wetenschappers en uitvinders eenlingen waren en meestal niet gesteund werd door de overheden.

Gevolgen Wetenschappelijke Revolutie

Grote vooruitgang op veel gebieden

- Geneeskunde, scheepvaart, oorlogsvoering etc.

De West-Europeanen gaan de wereld overheersen

oefenen met examenvragen

In 1506 tekende Giovanni Contarini een wereldkaart waarop voor het eerst het continent Amerika was afgebeeld. De kaart werd hierna gedrukt. Leg uit dat de verspreiding van deze kaart bijdroeg aan het veranderende wereldbeeld van de renaissance.

antwoord: 

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Door het (op grote schaal) verspreiden van de kaart met daarop een tot dan toe onbekend continent veranderde in Europa de kennis van / de kijk op de wereld, waardoor het besef groeide dat het bestaande beeld van de wereld niet volledig was / niet klopte (wat bijdroeg tot het veranderende wereldbeeld). 

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Van Royen was waarschijnlijk een aanhanger van Descartes, want hij stelde in zijn boek dat de natuur begrepen kon worden door het verstand / heksen en andere bovennatuurlijke zaken niet bestaan. Dat sluit aan bij het rationalisme van Descartes dat ervan uitgaat dat de mens door het gebruik van zijn redelijke vermogens kan vaststellen wat ware kennis is 2

• Descartes en Van Royen behoorden tot de tijd van de wetenschappelijke revolutie en lieten zien dat redeneren en waarnemen kon leiden tot ware kennis. Dat droeg bij aan de Verlichting, waarin ervan uitgegaan werd dat door de rede/rationeel denken het leven kon worden verklaard 2

Memo - afsluiting

Maak de vragen: 

H7: vraag 1, 2

H6: vraag 1, 3, 5, 6

H5: 1, 2, 5 en 6