V4 - T2 - voortplanting les 2

• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

thema 2 - voortplanting

basisstof 1

ongeslachtelijke voortplanting

leerdoelen

Na deze les:

• ken je de gebeurtenissen tijdens de celcyclus en toepassen.
  
• weet je dat door ongeslachtelijke voortplanting nakomelingen ontstaan die genetisch identiek zijn aan de ouder. 
• herken je ethische en biologische argumenten bij standpunten over klonen van organismen. 

begrippen - BS1

celdeling

moedercel

dochtercel

ongeslachtelijke voortplanting

weefselkweek

kloon -> klonen

mitose

spiraliseren

plasmagroei

celcyclus

DNA-replicatie/ DNA-synthese

S-fase 

chromatiden

centromeer

M-fase

interfase

G2-fase / G1-fase / G0-fase

centrosoom

eentriolen

profase

prometafase

trekdraden

kernspoel

metafase

anafase

telefase

celdeling

wat is er nodig om van 1 cel 2 cellen te maken? 

celdeling

wat is er nodig om van 1 cel 2 cellen te maken? 

alle organellen in de 

moedercel moeten 

2x aanwezig zijn!

celdeling

fasen van de cel:

• celcyclus
  

het proces om van 1 naar 2 cellen te gaan:

• mitose
• is onderdeel van de celcyclus
• "kernsplitsing"

celdeling begrippen

kerndeling= kernsplitsing = mitose 

celmembranen

insnoeren

plasmagroei = celstrekking = cytoplasma

celcyclus

interfase 

• G0-/G1-fase (gap)
  
• S-fase (synthese)
  
• G2 fase (gap)
  

M-fase

• mitose  (celdeling)

celdeling

binas 76A

mitose 

binas

76B1

wat is de juiste volgorde?

1. mitose - celdeling - celstrekking - plasmagroei
2. celdeling - mitose - celstrekking - plasmagroei
3. mitose - celdeling - plasmagroei - celstrekking
4. celdeling - mitose - plasmagroei - celstrekking

Op welke afbeelding zijn chromatiden van een chromosoom in één cel weergegeven tijdens het eerste gedeelte van de mitose?

1. 
2. 
3. 

Profase

Metafase

Anafase

Telofase

Interfase

vragen? 

ongeslachtelijke voortplanting

planten die zich voortplanten 

door celdeling = kloon

• uitlopers
• knollen
• knoppen
• bollen
• stekken
• klonen

ongeslachtelijke voortplanting

planten die zich voortplanten 

door celdeling

• uitlopers
  
• knoppen
• knollen
  
• bollen
  
• stekken
  
• klonen
  

ongeslachtelijke voortplanting

planten die zich voortplanten 

door celdeling

• uitlopers
  
• knoppen
  
• knollen
  
• bollen
  
• stekken
  
• klonen
  

ongeslachtelijke voortplanting

planten die zich voortplanten 

door celdeling

• uitlopers
  
• knoppen
  
• knollen
  
• bollen
  
• stekken
  
• klonen
  

ongeslachtelijke voortplanting

planten die zich voortplanten 

door celdeling

• uitlopers
  
• knoppen
  
• knollen
  
• bollen
  
• stekken
  
• klonen
  

ongeslachtelijke voortplanting

planten die zich voortplanten 

door celdeling

• uitlopers
  
• knoppen
  
• knollen
  
• bollen
  
• stekken = weefselkweek
  
• klonen
  

ongeslachtelijke voortplanting

planten die zich voortplanten 

door celdeling

• uitlopers
  
• knoppen
  
• knollen
  
• bollen
  
• stekken -> weefselkweek
  
• klonen -> kloneren
  

Klonen: weefselkweek

Bekend uit de landbouwsector

Verkrijgen van planten met gunstige eigenschappen

Klonen: embryosplitsing

Klompje cellen wordt na bevruchting in meerdere klompjes gesplitst.

Verkrijgen van dieren met gunstige eigenschappen.

Klonen: 

celkerntransplantatie

donorkoe: 

• onbevruchte eicellen
  

superkoe:

• celkern verwijderd
  
• in onbevruchte eicellen gestopt
  

draagkoe:

• implantatie eicellen met nieuwe celkern
  

voor- en nadelen klonen

voordeel:

• grip op behoud erfelijke eigenschappen
  
• inbreng nieuwe eigenschappen

nadeel:

• vatbaarder voor ziektes door minder genetische variatie
• mens grijpt in in de natuur
• moederdier wijst jong soms af

voor- en nadelen klonen

voordeel:

• grip op behoud erfelijke eigenschappen
  
• inbreng nieuwe eigenschappen in onderzoek

biologisch argument

ethisch argument

nadeel:

• vatbaarder voor ziektes door minder genetische variatie
• mens grijpt in in de natuur
• moederdier wijst jong soms af

Bij klonen spreek je van...

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Ongeslachtelijke voortplanting

Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

1. Voortplanting door seks
2. Voortplanting zonder seks
3. Voortplanting zonder geslachtscellen
4. Voortplanting met geslachtscellen

Van een kloon kan men in het algemeen zeggen dat:

1. de fenotypen en genotypen onderling gelijk zijn
2. de fenotypen onderling altijd gelijk zijn.
3. de genotypen onderling gelijk zijn, maar de fenotypen kunnen verschillen
4. de fenotypen onderling gelijk zijn, maar de genotypen onderling verschillen

Op welke manier gaat de voortplanting van eencelligen?

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Celdeling
3. Stekken

GEEN voorbeeld van een klonen is:

1. broertjes die op elkaar lijken
2. aardappel knollen
3. bloembollen
4. aardbei schieters

is dit een ethisch of biologisch argument?
Door te klonen krijgen wordt de genetische biodiversiteit minder.

1. ethisch
2. biologisch

is dit een ethisch of biologisch argument?
Het is goed om uitgestorven dieren zoals de mammoet weer terug te halen omdat zo de biodiversiteit weer toeneemt.

1. ethisch
2. biologisch

Nog vragen? 

thema 2 - voortplanting

leer voor de SO 

maak de opdrachten 1 t/m 10