Les 4: Economie Karl Marx

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Terugblik economie en politiek (18e en 19e eeuw)

Uitgangssituatie:

mercantilisme

Verlichte denkers:

Economisch liberalisme

- vrije markteconomie

- laisser faire politiek (onzichtbare hand)

> burgers moeten op verstandige wijze eigen belang nastreven

Adam Smith (1723-1790)

In 1759 verscheen zijn The Theory of Moral Sentiments, waarin hij zijn ethiek uiteenzet. Het werk kan gezien worden als de voorbereiding op de The Wealth of Nations. Waar in The Wealth of Nations de meest rechtvaardige samenleving het resultaat is van burgers die op verstandige wijze hun eigen belang nastreven, blijkt uit Theory of Moral Sentiments dat dat eigen belang wel gezien moet worden in het kader van de verantwoordelijkheden van die burger. Met andere woorden, het eigenbelang van de kapitalistische samenleving is volgens Smith niet gebaseerd op egoïsme, maar op zorg voor anderen, vanuit een goed begrip van de eigen positie.

Karl Marx

- Boek Das Kapital

Kritiek op het kapitalisme vaak samen met zijn vriend Friedrich Engels.

1. Waarom is er een klassensamenleving? 
2. Afschaffen van persoonlijk bezit

Kernpunten Karl Marx

1) Vervreemding (Entfremdung)

• Arbeiders moeten ziczelf terug kunnen herkennen in een product dit gebeurt nu niet (door sepcialisme).
• Je doet niet wat je dus echt kunt bijbrengen

4: Kernpunten Adam Smith

2) Modern werk is onzeker

•  De mens is vervangbaar geworden. Zeker als techonolgie beter wordt.
• We zijn bang om ontslagen te worden, sterker nog we zijn bang om verlaten/ verstoten te worden.

Kernpunten Adam Smith

3) Verdeling van de rijkdom.

• Loon van arbeiders zo laag mogelijk om zoveel mogelijk winst te maken.
• Kapitalisten zien winst als een beloning voor hard werken/ kennis en kunde.
• Maar Marx zeg dat het diefstal van het talent en werk van je werknemers.
• Je betaalt kort gezegd je werknemers een prijs om iets te laten maken en verkoopt het voor een hogere prijs aan consumenten. In zijn woorden uitbuiting.

Kernpunten Adam Smith

4) Kapitalisme is onstabiel

• Het karakter van kapitalisme is een serie van crisessen. Zogenaamd zeldzaam volgens kapitalisten.
• Marx zegt dus dat het erbij hoort, omdat wemeer kunnen produceren dan we nodig hebben. 
• Voor het eerst in de geschiedenis crisis door overschot i.p.v. schaarste.
• Productieviteit is hoger dan eerst, dit moeten we volgens Marx ontarmen en vrijheid noemen. We zijn niet allemaal meer nodig waarom de rijkdom dan moet worden verdeeld voor goede vrijetijdsbesteding.