5.5 Het rode spook waart door Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Par 5.5 Het rode spook waart door Europa

Deelvraag: Welke belangengroepen ontstonden om de positie van de arbeiders te verbeteren en de belangen van de fabrikanten te verdedigen?

Arbeiders staan buitenspel

• Vanaf de Verlichting: vrijheid, gelijkheid en broederschap.
• Maar in de industriesteden was daar niks van te merken. Iedereen was arm en probeerde te overleven.
• Sociale kwestie: oplossing proberen te vinden voor het grote verschil tussen arm en rijk

Het liberalisme

• Adam Smith: de mens kan overleven, omdat hij aan zichzelf denkt. De overheid moet zich zo min mogelijk bezighouden met de individuele burger. Vrijheid staat centraal.
• Liberalen wilden dus niet meewerken aan het oplossen van de sociale kwestie!

Het socialisme

Adam Smith vertrouwde op de markt van vraag en aanbod,

maar is dat eerlijk voor de arbeiders in de fabrieken?

Nee, vond Karl Marx.

Hij wilde dat arbeiders meer over de winst mochten zeggen.

Sterker, de arbeiders moesten de baas zijn in de samenleving!

Daarover schreef hij 'Das Kapital'

Bourgeoisie tegenover proletariaat

• Karl Marx: in de geschiedenis vindt er een strijd plaats tussen twee klassen (de rijken en de armen). Er moest volgens hem een revolutie plaatsvinden om deze strijd op te lossen.
• In de praktijk ontstonden er twee groepen:
  1. communisten: zij geloofden dat een gewelddadige revolutie noodzakelijk was
  2. sociaaldemocraten: zij wilden de situatie van de arbeiders verbeteren door de wetgeving

Karl Marx

"Het rode spook waart door Europa"

"Het spook van het communisme!"

communisme: strijd waarbij de arbeiders(klasse) de macht moeten overnemen van de bezittende (klasse)

Door een revolutie!

Sociaal democraten

Is een revolutie wel nodig?

Beter regels aanpassen via wetgeving!

Om dat voor elkaar te kunnen krijgen, zou iedereen moeten kunnen stemmen.

Zij streden dus vooral voor algemeen kiesrecht

Wat is de sociale kwestie?

Wat is kapitalisme?

Waarom deden de liberalen niks tegen de sociale kwestie?

Waarom kwamen weinig arbeiders in opstand?

Tegenwoordig zijn er nog steeds maatschappelijke discussies. Geef een voorbeeld en leg uit.

Wat was voor de fabriekseigenaren de belangrijkste reden om de werkomstandigheden niet te verbeteren?

Waarom past de uitleg van de fabriekseigenaren perfect binnen het kapitalisme? Leg in je antwoord ook uit wat kapitalisme is.

Welke mensen zullen er heel blij zijn met de liberalen en welke minder blij?

'Politieke stroming die zoveel mogelijk vrijheid voor de burgers wil'. Dit is het...

1. Liberalisme
2. Socialisme
3. Communisme

De sociale kwestie gaat over...

1. Het verschil tussen arm en rijk
2. Hoe om te gaan met mensen die in de kolonies wonen
3. De slechte woonomstandigheden van de arbeiders

Proletariaat is een ander woord voor...

1. Rijke fabrieksbezitters
2. Arme arbeiders
3. Protestanten

De bourgeoisie is te vergelijken met...

1. Combinatie van boeren en arbeiders
2. Combinatie van adel en rijke burgers
3. Combinatie van adel en geestelijkheid
4. Combinatie van burgers en geestelijkheid

Wat voorspelde Karl Marx?

1. De arme burgers zouden in opstand komen
2. De koning zou onthoofd worden
3. De burgers moesten aandelen kunnen kopen
4. De uitvinding van de computer