B3 - Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Grammatica §B3

Wat is de persoonsvorm in onderstaande zin?

Carlijn loopt via het winkelcentrum naar huis

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?

Carlijn loopt via het winkelcentrum naar huis

Wat is het gezegde in onderstaande zin?

Carlijn wilde via het winkelcentrum naar huis lopen.

Wat zijn de persoonsvorm en het onderwerp in onderstaande zin?

Astrid zal waarschijnlijk weer in de Hofvijver zwemmen na het kampioenschap.

Wat zijn de persoonsvorm en het onderwerp in onderstaande zin?

Ajax heeft Feyenoord een fantastisch duel verslagen.

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van deze les: 

- wat we onder een gezegde verstaan; 

- hoe we het werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde kunt herkennen.

Braindump

Wat weet je nog over het gezegde.

Gezegde

- Elke zin heeft een gezegde

- Zegt iets over het onderwerp: wat doet het onderwerp of in welke toestand het onderwerp zich bevindt

- Er zijn twee soorten gezegdes

Aan de slag

Bestudeer nu de theorie op pagina 100 en 101. 

Leg uit wat het verschil is tussen het werkwoordelijk gezegde en het naamwoordelijk gezegde.

Haar vader is reisleider.

Is hier sprake van een werkwoordelijk gezegde of van een naamwoordelijk gezegde?

Geef het werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde aan:
De commissaris is 92 jaar oud.

Naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde?
Hij moet thuis blijven.

Naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde?
Hij schijnt altijd goed te kunnen rekenen.

Ties denkt na over de ruzie met zijn zus.
Welke uitspraak is waar?





Tiffany denkt lang na over haar antwoord.
Welke uitspraak is waar?

1. het werkwoordelijk gezegde is: denkt na
2. het werkwoordelijk gezegde is: denkt
3. het werkwoordelijk gezegde is: denkt na over

In welke zin staat een naamwoordelijk gezegde?

1. Zij vader is naar de dokter geweest.
2. Zijn vader is bevriend met de dokter.
3. Zijn vader is dokter.
4. Hij wil zelf ook dokter worden.

Wat is het verschil tussen werkwoordelijk en een naamwoordelijk gezegde?
Een werkwoordelijk gezegde (a)..............
en een naamwoordelijk gezegde (b)

Wat is het naamwoordelijk gezegde in: Zij blijkt onze aanvoerder te worden.

'Mijn muzieksmaak is beter geworden.'
Wat is het naamwoordelijk gezegde?

Noteer het naamwoordelijk gezegde:
Mijn muzieksmaak is met de jaren beter geworden.

Noteer het naamwoordelijk gezegde:
Het begin van de zomer is altijd zo'n fijne tijd.

Wie maakt wat?

Had je alle vragen goed of één fout? Dan mag je zelfstandig aan het werk.

- Les  B3 opdracht 1 t/m 3 blz. 102.

Klaar? Ga dan stillezen

De rest doet mee met de instructie 

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de persoonsvorm en alle werkwoorden in de zin. 

Het werkwoordelijk gezegde bevat altijd een zelfstandig werkwoord, maar kan ook hulpwerkwoorden bevatten. 

Werkwoordelijk gezegde en onderwerp vormen een goede zin. 

Let op!

Bij scheidbare werkwoorden hoort zowel de kern als het afgescheiden deel tot het werkwoordelijk gezegde. 

Soms kunnen woorden als 'te' en 'aan het' bij het werkwoordelijk gezegde horen. 

Bij wederkerende werkwoorden hoort het wederkerend voornaamwoord bij het gezegde als je het alleen bij jezelf kunt doen. 

Sommige vaste uitdrukkingen maken deel uit van het werkwoordelijk gezegde. 

Naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde?

Bij het werkwoordelijk gezegde is het belangrijkste werkwoord in de zin een zelfstandig werkwoord. 

In een naamwoordelijk gezegde is het belangrijkste werkwoord in de zin een koppelwerkwoord. 

Naamwoordelijk gezegde

Net als het werkwoordelijk gezegde bestaat het naamwoordelijk gezegde uit alle werkwoorden in de zin: dit noemen we het werkwoordelijk deel. 

Naast dit werkwoordelijk deel is er ook een naamwoordelijk deel: een zinsdeel, met als kern een zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord dat door het koppelwerkwoord aan het onderwerp wordt gekoppeld. 

Naamwoordelijk gezegde herkennen

Kijk eerst of er een vorm van zijn, worden of blijven het belangrijkste werkwoord in de zin is. Als dit het geval is, kijk dan welk naamwoordelijk deel er aan het onderwerp is 'gekoppeld'. 

Als een vorm van zijn, worden of blijven het belangrijkste werkwoord in de zin is en je kunt het door beide andere werkwoorden vervangen, dan heb je te maken met een koppelwerkwoord. 

Gelukkig is de stoel naast mij leeg.
Schrijf van bovenstaande zin het gezegde. Geef aan of het om een werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde gaat.

Die man is onhandig geweest voor haar.

Noteer het naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde

Benoem het werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde:
Haar eerste roman 'Vrouw' mag gezien worden.

Heeft deze zin een naamwoordelijk gezegde? Zo ja, noteer het naamwoordelijk gezegde.
"Ik ben erg verdrietig geweest over het slechte cijfer."

Vragen?

Aan de slag

Werk nu aan opdracht 1 t/m 6 op pagina 102 en 103.

Omschrijf in je eigen woorden het verschil tussen een werkwoordelijk- en naamwoordelijk gezegde.

Wat is het naamwoordelijk gezegde?
Voor die functie is zij misschien de beste kandidaat.

Waaraan kon je zien dat het een naamwoordelijk gezegde was?

Programma

- terugblik nw. en ww. gezegde

- werk afmaken 

- stillezen

Omschrijf in je eigen woorden het verschil tussen een werkwoordelijk- en naamwoordelijk gezegde.

Wat is het naamwoordelijk gezegde?
Voor die functie is zij misschien de beste kandidaat.

Waaraan kon je zien dat het een naamwoordelijk gezegde was?

werkwoordelijk en naamwoordelijk  gezegde

Werkwoordelijk gezegde

Als het onderwerp iets doet , dan wordt dat uitgedrukt in werkwoorden (breien, slapen, zingen). Je hebt dan te maken met een werkwoordelijk gezegde: je benoemt alle werkwoorden in de zin.

Naamwoordelijk gezegde

Als het onderwerp iets is , zit het een beetje anders. Datgene wat het onderwerp is, noemen we ook wel de eigenschap van het onderwerp (lief, rood, stout). Die eigenschap wordt  uitgedrukt in (zelfstandige of bijvoeglijke) naamwoorden, met behulp van een koppelwerkwoord. We hebben daarom in deze zinnen een naamwoordelijk gezegde.

werkwoordelijk en naamwoordelijk  gezegde

Koppelwerkwoorden

Er is een werkwoord nodig om de eigenschap aan het onderwerp te koppelen. We noemen dat het koppelwerkwoord. Je hebt al geleerd welke koppelwerkwoorden er bestaan. Deze zinnen hebben dus een koppelwerkwoord als belangrijkste werkwoord.

 

De koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, blijken, schijnen heten, voorkomen, lijken, dunken.

Noteer naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde: Veel landen beschouwen deze auto's als motoren.

Noteer naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde: Jolanda's hondje is dood.

Noteer naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde: De stiekeme meisjes hebben het hazenpad gekozen.

Aan de slag

Afmaken opdracht 1 t/m 6 op pagina 102 en 103.

Klaar? Ga stillezen.