1HVc - grammatica zinsdelen les 11

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands - 1HVc

Wat gaan we doen?

- LessonUp over zinsdelen 

- Afronden Grammatica H5: meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Stel de vraag:

Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde +
onderwerp + lijdend voorwerp

Bespreken huiswerk

Opdracht 1 en 2 

Controle met het rad! 

Even opfrissen

• persoonsvorm
• werkwoordelijk gezegde
• onderwerp
• lijdend voorwerp

persoonsvorm

Verander de zin van tijd en het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

Anne had gisteren paddenstoelen geplukt. 

pv = heeft

werkwoordelijke gezegde

Alle werkwoorden in een zin.

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

wg = heeft geplukt

onderwerp

Stel de vraag: Wie/wat + wg?

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

Wie heeft geplukt?

o = Anne

lijdend voorwerp

Stel de vraag: Wie/wat + wg + o?

Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

Wat heeft Anne geplukt?

lv = paddenstoelen

Wat is het onderstreepte zinsdeel?

Op zondag lopen er veel mensen in het bos.

1. pv
2. wg
3. o
4. lv

Wat is het onderstreepte zinsdeel?

De boswachter heeft mooie verhalen verteld.

1. pv
2. wg
3. o
4. lv

Wat is het onderstreepte zinsdeel?

Hebben jullie ook nog kabouters gezien?

1. pv
2. wg
3. o
4. lv

meewerkend voorwerp

In zinnen met een lijdend voorwerp kan ook een meewerkend voorwerp (mv) staan. Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is. Het komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met ‘vertellen’ (meedelen, uitleggen, zeggen) of met ‘geven’ (overhandigen, lenen, toesturen):

meewerkend voorwerp

– Marijn/heeft/zijn oude laptop/aan Jari (mv)/gegeven.

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met aan (of voor), maar dat hoeft niet. Als het niet met aan begint, kun je aan ervoor zetten. Als aan in de zin staat, moet je het weg kunnen laten. Soms moet je dan wel de woordvolgorde veranderen:

– Marijn/heeft/Jari (mv)/zijn oude laptop/gegeven.

Als het meewerkend voorwerp met voor begint, is het onderwerp meestal iemand die iets voor een ander doet; die ander is het meewerkend voorwerp.

meewerkend voorwerp

Stel de vraag: Aan of voor wie/wat + wg + o + lv?

voorbeeld:

Ze hebben de bezoekers bij de opening een leuke verrassing gegeven.

Aan wie hebben ze een leuke verrassing gegeven? 

mv = de bezoekers

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Kim leent haar broer nooit iets.

1. Kim
2. leent
3. haar broer
4. iets

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Die overtreding kostte hem de gele kaart. 

1. Die overtreding
2. kostte
3. hem
4. de gele kaart

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Wendy heeft hem een mooi cadeau gegeven.

1. heeft gegeven
2. Wendy
3. een mooi cadeau
4. hem

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Heb je voor mij ook een blikje meegebracht?

1. voor mij
2. je
3. een blikje
4. ook

Mijn broer timmert zijn eigen tafel

Ik zag jou.

De zorg biedt nu extra hulp aan ouderen

Heeft hij hun geschreven?

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Ik help hem.

Ik zie haar.

Wij geven jullie iets.

Heb je hun geschreven?

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Moeder kookte een heerlijke maaltijd.

Ik zie haar.

Wij geven jullie een bos bloemen.

Heb je hun geschreven?

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Ik zie hem

hem = ?

1. Onderwerp
2. Meewerkend Voorwerp
3. Lijdend voorwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'aan de leraar'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'de toets'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Is dit een meewerkend voorwerp?

'We willen een cadeaubon kopen voor de trainer.'

1. Wel een meewerkend voorwerp
2. Geen meewerkend voorwerp

Is dit een meewerkend voorwerp?

Hij geeft al zijn geld aan arme mensen. 

aan arme mensen =

1. Wel een meewerkend voorwerp
2. Geen meewerkend voorwerp

Aan de slag

Maak opdracht 3 van Grammatica zinsdelen H5 (blz 149).

Klaar? Ga dan lezen.