2.2-Cellen deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H2: Cel en leven

Voorkennisvragen

Pak je schrift en beantwoord de volgende vragen:

1. Hoe noem je een cel die nog iedere type cel kan worden?

2. Hoe noemen we het proces waarbij een cel zich specialiseert in een bepaalde functie?

3. Men kan Diabetes type 1 behandelen door iemand insuline te geven. Op welk organisatieniveau grijpt men dan in?

Vandaag

• Vragen?
• Uitleg 2.2 Cellen (deel 1) 

                    Organellen 

Doel en begrippen 2.2

Je leert hoe cellen zijn opgebouwd en hoe de celonderdelen werken

prokaryoot, eukaryoot, vacuole, chloroplasten, chromoplasten, amyloplasten, plastiden, celkern, kernlichaampje, kernporie, chromosoom, celwand, celmembraan, cytoplasma, grondplasma, celskelet, centriolen, mitochondrie, (ruw) endoplasmatisch reticulum, golgi-systeem, ribosoom, flagellen

Vier rijken - celkenmerken

Vier rijken - celkenmerken

Autotroof: maakt eigen voedingsstoffen

Heterotroof: voedingsstoffen uit andere organismen

Vier rijken - celkenmerken

Prokaryoot: zonder celkern

Eukaryoot: met celkern

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

celmembraan:

Structuur: 

begrenzing van de cel

Functie: Regelt wat de cel in- en uit gaat

Klik hier voor verdere uitleg

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

grondplasma:

waterige inhoud van de cel.

cytoplasma: inhoud van de cel inclusief  organellen

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

Celkern:

bevat het erfelijk materiaal (DNA) in de vorm van chromosomen 

Celkern

• Kernmembraan
• Kernplasma
• Kernporiën
• Chromosomen
• Kernlichaam
  

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

kernlichaampje:

bevat het materiaal wat nodig is om ribosomen te maken

kernmembraan: omgeeft de kern, bevat kernporiën

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

ribosoom:

bestaat uit RNA en eiwitten, zijn betrokken bij het maken van nieuwe eiwitten (par4)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

mitochondrium:

energiecentrale van de cel: hier wordt glucose afgebroken mbv O₂, dit levert energie op (in de vorm van ATP) en CO₂

C₆H₁₂O₆ + O₂ -> CO₂ + H₂O

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

Endoplasmatisch reticulum:

transportstelsel van membranen 

ruw: ribosomen aan de buitenkant

glad: geen ribosomen aan de buitenkant 

Endoplasmatisch reticulum

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

Golgisysteem:

transportstelsel dat eiwitten bewerkt en blaasjes afsnoert zoals lysosomen/ transportblaasjes (par4)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

lysosoom:

blaasje omgeven door een membraan waar enzymen in zitten (eiwitten die dingen kunnen afbreken zoals organellen)

Golgisysteem en lysosoom

• Golgi-systeem ontvangt eiwitten van E.R., bewerkt ze en stuurt ze door (in of uit de cel)
• verpakt stoffen in blaasjes (lysosomen=insnoeringen van eigen membraan)
• bevat allerlei soorten enzymen (voor elke reactie een ander enzym)

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

transportblaasje:

blaasje met verpakte eiwitten

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

centrosoom:

bestaat uit twee centriolen. Speelt een rol bij de celdeling, oriënteren en scheiden van het erfelijk materiaal (par5). 

Dierencellen (heterotroof/ eukaryoot)

celskelet:

geeft stevigheid aan de cel en richting aan transportprocessen.

Bekijk BINAS 79C

Welke ontbreekt?

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

Celwand: extracellulaire laag, gemaakt van cellulose of lignine (houtstof).

Geeft de plantencel vorm en stevigheid.

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

(centrale) vacuole:

grote blaas met water en opgeloste stoffen (soms kleurstoffen, bijv paars)

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

bladgroenkorrels/ chloroplasten: hier vindt fotosynthese plaats (aanmaak van glucose met water en CO₂).

Groene plastide.

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

andere plastiden: amyloplasten: opslag zetmeel

chromoplasten: kleurstofkorrels (geel - rood)

Plantencellen (autotroof/ eukaryoot)

Plastiden kunnen in het leven van een plant veranderen van de een naar de ander

Van chloroplast naar chromoplast

Klik hier voor verdere uitleg

Wat doet het DNA?

Wat is de taak van ribosomen?

Waar kun je ribosomen vinden in de cel?

Wat gebeurd er met eiwitten in het ER?

Hoe worden eiwitten verplaatst van het ER naar het golgisysteem?

Wat doet het golgisysteem met de eiwitten die afkomen van het ER?

Wat is de taak van het mitochondrium?

Waarom hebben spiercellen veel mitochondriën?

Wat gebeurd er in de chloroplasten?

Doel en begrippen 2.2

Je hebt geleerd hoe cellen zijn opgebouwd en hoe de celonderdelen werken

prokaryoot, eukaryoot, vacuole, chloroplasten, chromoplasten, amyloplasten, plastiden, celkern, kernlichaampje, kernporie, chromosoom, celwand, celmembraan, cytoplasma, grondplasma, celskelet, centriolen, mitochondrie, (ruw) endoplasmatisch reticulum, golgi-systeem, ribosoom, flagellen

Aan de slag met de leerdoelen