Les 3 antibiotica en afweer corticosteroïden

• Farmaceutische patientenzorg
• MBO
• Studiejaar 2

Antibiotica & afweer 

Les 3 

Corticosteroïden

Wat gaan we deze les doen? 

Terugblik vorige les

Afweerstimulerende geneesmiddelen 

Afweer onderdrukkende geneesmiddelen 

Nieren 

Bijnieren 

Corticosteroïden

 

Wat is actieve immunisatie?

Wat is een voorbeeld van passieve immunisatie?

Afweerstimulerende geneesmiddelen

Immunostimulantia ​

Bij bepaalde aandoeningen moet de afweerreactie gestimuleerd worden ​

Dit is als het lichaam niet in staat is in kort tijd voldoende antilichamen aan te maken ​

En er geen antilichamen in injecteerbare vorm zijn ​

• Immunoglobulinen ​
  

Bij bepaalde vormen van kanker  

Afweeronderdrukkende geneesmiddelen

Immunosuppressiva ​

Orgaantransplantatie​

• Natuurlijke afweerreactie moet worden uitgeschakeld ​
  
• Lichaamsvreemd orgaan ​
  
• Lichaam maakt antilichamen tegen orgaan ​
  
• Ongewenste reactie, dus moet worden onderdrukt ​
  

Auto- immuunziekte ​

• Normaal: lichaam keert zich tegen lichaamsvreemde stof​
  
• Bij auto- immuunziekte is andersom: lichaam keert zich tegen lichaamseigen stof ​
  
• Weefsel en organen kunnen worden aangetast of soms afgestoten ​
  
• Meestal ernstig ziek ​
  
• Diabetes, reuma etc. ​
  

Kanker ​

Preparaten

Preparaten​

• Azathioprine - Imuran ®​
  
• Ciclosporine - Neoral ® ​
  
• Melfalan – Alkeran ® ​
  
• Methotrexaat ​
  
• Mycofenolzuur - Cellcept ® ​
  

Specifiek gebruik en ernstige bijwerkingen bij verkeerde dosering ​

Inspectie heeft bevolen de dosering altijd handmatig te controleren en de toepassing na te vragen bij de voorschrijver

Nieren

• Belangrijk orgaan ​
  
•  Ligt achter je buikvlies ​
•  Links en rechts (links onder de milt, rechts onder de lever) van de wervelkolom ​
  
•  Boonvormig ​
  
•  Net zo groot als bolletje opgerolde sokken ​
  
• Weegt net zoveel als middelgrote appel ; 150 gram ​
  
• Boven de nier; driehoekig kapje; dit zijn de bijnieren ​

Functie nieren

 Veel functies ​

 Belangrijkste; ​

•  Uitfilteren afvalstoffen en afvoeren van deze stoffen via je urine ​
  
•  Het regelen van de hoeveelheid water in je lichaam ​
  
•  Het regelen van de hoeveelheid zouten in je lichaam; en daardoor invloed op de hoeveelheid zuur ​
  
•  Het aanmaken en uitscheiden van hormonen

Bijnieren

Bovenkant van de nieren ​

 Bestaat uit bijniermerg en bijnierschors ​

 Maakt verschillende hormonen aan ​

• Adrenaline en noradrenaline ​
  
• Cortisol ​
  
• Aldosteron ​
  
• Androgenen of oestrogenen ​
  

 In middelste laag van bijnierschors wordt cortisol geproduceerd 

Corticosteroïden ​

Behoren tot afweeronderdrukkende (immunosuppressieve) geneesmiddelen ​

Hormonen​

Worden normaal in het lichaam gemaakt ​

Bepaalde organen of klieren geven hormonen rechtstreeks af en daardoor hebben ze een snelle werking​

• Schildklier, Eilandjes van Langerhans, Pijnappelklier etc. ​
  

Natuurlijke corticosteroïden worden gemaakt in de bijnieren

Functie corticosteroïden 

• Remmen ontstekingsreactie ​
• Nodig als ontstekingsreactie heftiger verloopt dan gewenst en de reactie zich tegen het lichaam keert​
• Onderdrukken alle ontstekingsreacties ​
• Dus ook als de reactie wel nuttig is​
• Zijn niet selectief 

Toepassing corticosteroïden (1)

Bij alle ongewenste en te heftige ontstekingsreacties​: 

• Allergische aandoeningen ​
  
• Chronische longaandoeningen ​
  
• Reumatische aandoeningen ​
  
• Kwaadaardige aandoeningen ​
  

Toepassing corticosteroïden (2) ​

• Symptomatisch ​
  
• Klachten verminderen maar oorzaak wordt niet bestreden ​
  
• Wel is het lichaam beter in staat zelf de ziekte te bestrijden ​
  
• Verminderen ook overmatige afweer​
• Auto- immuunziekten (reumatoïde artritis en psoriasis) ​
• Oraal, lokaal, parentraal, cutaan, inhaleren ​

Opdracht 

Zoek uit in tweetallen: 

1. Wat is kortdurend gebruik bij corticosteroïden? 

2. Wat is langdurig gebruik bij corticosteroïden?

3. Waarom mag je bij langdurig gebruik niet zomaar stoppen? 

4. Wat is het beste tijdstip om corticosteroïden (oraal) in te nemen? 

5. Wat zijn veel voorkomende bijwerkingen van corticosteroïden?

Gebruik corticosteroïden

Kortdurend gebruik​

• Stootkuur ​
  
• Doseringschema ​
  
• Maar meestal 5-7 dagen 25-30 mg​
  
• Plotselinge uitbraak astma of andere heftige reactie

Gebruik corticosteroïden

Langdurig gebruik​

• Chronisch ​
  
• Dosering afhankelijk van indicatie en ernst ​
  
• 5 – 60 mg ​
  
• Onderdrukt natuurlijke bijnierfunctie ​
  
• Nooit abrupt stoppen maar afbouwen zodat bijnier langzaam aan weer op gang kan komen ​
  
• Kans bij abrupt stoppen op Addison crisis ​
  
• Misselijkheid, braken, buikpijn, sufheid, lage bloeddruk, lage bloedsuikers, mineraalstoornissen of coma 

Inname ​

Innametijdstip ​

• Meestal 1 x daags​
• Advies in ochtend innemen ​
• Soms 2 x daags 

Bijwerkingen

• Sterk werkzaam en niet selectief ​
• Oraal gebruik ​
• Verhoogde gevoeligheid voor infecties​
• Osteoporose ​
• Vollemaansgezicht​
• Groeivertraging bij kinderen 

Preparaten​

​

Dexamethason ​

Triamcinolon ​

Prednisolon of prednison ​

Verschil:​

• Prednison wordt eerst in de lever omgezet naar prednisolon 

Lokale toepassing

Huid, slijmvliezen van oog, oor, neus, luchtwegen en rectum ​

Niet alle lokale middelen zijn even sterk ​

• Zwak werkzaam, matig werkzaam en sterk werkzaam ​
  

Werking wordt versterkt door toe te passen onder occlusie ​

• Afdekkend verband ​
  

Toevoegen andere stof om opname te verbeteren​

• Ureum of salicylzuur ​
  

Hoe groter de lokale werkzaamheid, hoe groter het aantal bijwerkingen ​

Toepassing lokale corticosteroïden ​

Ontstekingsremmende functie ​

2-3x daags aanbrengen ​

Huid wordt snel ongevoelig ​

Daarom zo snel mogelijk afbouwen, vermindert kans op bijwerkingen: ​

• Huidatrofie ​
  
• Striae ​
  
• Maskeren infecties 

Mee aan de slag! 

Opdracht bacteriën 

MBO certificaat AFP; het urinewegstelsel

Huiswerk ​

Lezen paragraaf 21.2 Bacteriën​

Afmaken opdracht bacteriën + certificaat