Economie Module 4

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Economie Module 3

Markt en overheid

Hoofdstuk 1: Markten

Leerdoelen:

•  Je kunt in willekeurige contexten de belangrijkste marktkenmerken beschrijven.
  
•  Je kunt de marktvorm afleiden van de marktkenmerken. 

Kenmerk	Invloed op de prijs door een aanbieder.
Aantal aanbieders	De invloed neemt af bij een groter aantal aanbieders.
Marktaandelen	De invloed neemt toe bij een groter marktaandeel.
Toetredingsdrempels	De invloed neemt toe bij een hogere toetredingsdrempel.
Productdifferentiatie	De invloed neemt toe bij een toegenomen mate van productdifferentiatie.

Volkomen concurrentie

1. Weinig aanbieders en homogeen product
2. Weinig aanbieders en een heterogeen product
3. Veel aanbieders en een heterogeen product
4. Veel aanbieders en een homogeen product

Monopolistische concurrentie

1. Veel aanbieders en een heterogeen product
2. Veel aanbieders en een homogeen product
3. Eén aanbieder en een homogeen product
4. Weinig aanbieders en een homogeen product

Oligopolie

1. Veel aanbieders en een homogeen product
2. Weinig aanbieders en een homogeen product
3. Veel aanbieders en een heterogeen product
4. Veel aanbieders en een heterogeen product

Monopolie

1. Eén aanbieder en een homogeen product
2. Weinig aanbieders en een heterogeen product
3. Veel aanbieders en een homogeen product
4. Eén aanbieder en een heterogeen product

Hoofdstuk 2: Marktvormen en hun evenwicht

• Je kun het marktevenwicht van drie marktvormen berekenen: volkomen concurrentie, monopolie, oligopolie.
  
• Je kunt het marktevenwicht bij monopolistische concurrentie grafisch afleiden.
  
• Je kunt bij verschillende marktvormen het surplus als maatstaf voor de economische doelmatigheid van een marktevenwicht berekenen.
  

Marktevenwicht volkomen concurrentie

Qv=Qa

Korte termijn:

• Maximale winst bepaalt het aanbod,
  

MO=MK

Lange termijn:

• De winst die individuele producenten maken, lokt toetreding uit → de collectieve aanbodlijn kantelt en verschuift naar rechts, omdat er meer aanbod is → evenwichtsprijs daalt → winst daalt
  

Winst = minimum GTK = 0 

korte termijn

lange termijn

Marktevenwicht monopolie

Monopolist bepaalt de prijs

marktevenwicht bij maximale winst

• P= MO=MK 

prijsdiscriminatie= Verschillende consumenten een verschillende prijs vragen voor hetzelfde product

opgelet!

Een monopolist kan niet een hele hoge prijs vragen, er spelen ook nog andere factoren een rol. (consumenten, concurrentie uit buitenland)

marktevenwicht oligopolie

Iedere producent heeft een concurrent. Aanbieder kijkt niet naar de collectieve vraag, maar naar de residuele vraag. 

MO=MK

Mo wordt bepaald door de residuele vraag

Reactielijn= de lijn die het aantal producten aangeeft wat het ene bedrijf moet produceren om maximale winst te behalen bij een gegeven afzet van zijn concurrent.

Marktevenwicht is het snijpunt van beide reactielijnen 

marktevenwicht monopolistsiche concurrentie

Er bestaat geen vraaglijn, dus de residuele vraaglijn wordt hiervoor gebruikt

MO=MK

 

Opdracht marktevenwicht volkomen concurrentie

formules:

Marktmacht= prijs-MK/prijsx100%

GTK= totale kosten/productie omvang (TK/q)

P= GTK

MK= extra totale kosten/ extra produceerde eenheid

GO= totale opbrengst/productieomvang

GO= TO/q= p x q/q= p

Winst= TO-TK

Maximale winst= MO=MK

Minimale kostprijs bij snijpunt, MK=GTK

TO= P x q

TK’=MK

TO’=MO

Marktevenwicht= Qa=Qv 

Uitwerkingen

A. MO = MK ⇔ 56 = 4q ⇔ q = 14

TO = € 56 × 14 = € 784

TK = 2 × 142 + 98 = € 490

W = TO – TK = € 294

B. (€ 196 – € 56) × 3.500 × 0,5 = € 245.000

C. (€ 56 – € 0) × 3.500 × 0,5 = € 98.000 

F. MK = GTK ⇔ 4q = 2q + 98/ q ⇔ 2q = 98/ q ⇔ 2q2 = 98 ⇔ q2 = 49 ⇔ q = 7.

Bij q = 7 zijn de MK gelijk aan 4 × 7 = 28.

Ook geldt MO = MK, dus p = 28.

Invullen in de vraaglijn geeft 28 = –0,04Qv + 196 ⇔ Q = 4.200. Aantal aanbieders = 4.200/ 7 = 600.

Er waren al 250 aanbieders dus er treden 600 - 250 = 350 aanbieders tot de markt toe. 

D, E

Hoofdstuk 3: De overheid

Leerdoelen

• Je kunt de redenen voor het voeren van economisch beleid onderbouwen.
  
• Je kunt het effect op marktevenwichten berekenen van prijsregulering, van belastingen en van subsidies.
• Je kunt de kenmerken van collectieve goederen beschrijven en uitleggen waarom de overheid deze goederen moet voortbrengen. 

Er zijn drie redenen waarom de overheid ingrijpt in het vrijemarktevenwicht

• Beperkte economische doelmatigheid
  
• Bestaan van externe effecten
  
• Politieke overwegingen 

Vier beïnvloedingen wat de overheid kan doen tegen de ongewenste vrijemarkt

• Wet- en regelgeving

Dit bepaalt eigenlijk wat aanbieders wel of niet mogen.

• Prijsregulering
  

Dit betekent dat de overheid minimumprijzen of maximumprijzen vaststelt.

• Heffen van belasting
  

Consumentenbelasting en producentenbelasting

• Verstrekken van subsidies
  

 Door bijvoorbeeld subsidies te geven bij positieve externe effecten, kunnen zo marktfalen verminderen.

 

Collectieve goederen 

De overheid brengt ook collectieve goederen voor. Dit zijn producten waar geen markt voor is. Er is wel vraag maar geen aanbod. Een collectief goed voldoet aan twee voorwaarden:

• Niemand kan uitgesloten worden van consumptie.
  
• Iedereen kan het goed consumeren wanneer hij dat wil. 

Hoofdstuk 4: Internationale markten

Leerdoelen

• Je kunt de drie verklaringen van internationale handelsstromen beschrijven.

Er zijn drie redenen voor het bestaan van internationale handelsstromen

• Het bestaan van comparatieve productievoordelen 

• Het bestaan van internationale oligopolies 

• Het bestaan van internationale productieketens 

Inter-industriële handel

Internationale handel op basis van comparatieve productievoordelen. 

Producten in de ene industrie worden geëxporteerd en producten uit een andere industrie geïmporteerd. 

Intra-industriële handel

Goederenstromen tussen landen van producten uit dezelfde industrie deze zijn ontstaan uit internationale oligopolie.

Vraag en aanbod is verstrekt over meerdere landen maar er is geen sprake van comparatieve productie voordelen. 

Examen opgaven