Tussenletter in samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Nederlands

Welkom 4TB!

Voorbereiding op de les:

- Lesboek + schrift op tafel

- Zitten volgens plattegrond

- Inloggen LessonUp

1. Lesdoel
2. Terugblik vorige les
3. Theorie
4. Oefenen
5. Zelfstandig werken
6. Afsluiting

PLANNING

DOEL

- je kunt tussenletters 

in samenstellingen 

goed spellen

spelling: tussenletters

Vorige les

Om twee zinnen aan elkaar te plakken, heb je dus voegwoorden nodig (want, omdat, daardoor, als, enz.)

Begin van de zin: 

Omdat ik jarig ben, mag ik zelf kiezen wat we eten.

Middenin de zin:

Ik mag zelf kiezen wat we eten, omdat ik jarig ben.

LET GOED OP DE WOORDVOLGORDE!

Hij reist naar Londen ... hij wil zijn zus bezoeken. Welk voegwoord past hier?

Ze kan de bus wel halen ... ze snel kan lopen. Welk voegwoord past hier?

Bij welk voegwoord verandert de woordvolgorde?

Elze heeft een abonnement genomen. Ze wil vaker gaan zwemmen. (omdat - want)

Op de fiets is hij een kwartier onderweg. Dat ritje duurt met de bus wel een half uur. (terwijl - maar)

Samenstellingen

Twee of meer bestaande woorden die aan elkaar een nieuw woord vormen.

Bijvoorbeeld:

fiets + tas = fietstas

+

Samenstellingen

Soms moet je tussenletters gebruiken om een goede samenstelling te maken.

fiets + maker = fietsenmaker

beer + sterk = beresterk

dorp + café = dorpscafé

Regel tussenletter(s) -en-

Als het eerste woord alleen een meervoud heeft op -en:

bananenschil, paardensport, hondenhok

Regel tussenletter(s) -e-

- Als het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is: zonnecel, maneschijn

- Als het eerste woord een versterkende betekenis heeft: retegoed, reuzegroot,  beresterk

- Als het eerste woord (ook) een meervoud heeft op -s: gemeenteraad, stageplaats, secondewijzer

- Als het woord geen meervoud kent: rijstepap, vanillevla

- Als het eerste woord geen zelfstandig naamwoord is: huilebalk

Regel tussenletter(s) -S-

- Als je de -s- hoort en als de -s- in dezelfde soort samenstellingen ook voorkomt:

mijnwerkerslamp   ->    mijnwerkersstaking

stadstuin   ->    stadscentrum

dorpsfeest -> dorpsstraat

maar geen tussenletter -s-:

voetbaltraining   ->   voetbalsupporter

Welke regel is van toepassing?

mallemolen

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord

Welke regel is van toepassing?

maneschijn

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

beregoed

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

keuzestress

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

zonnepaneel

1. Het eerste deel gaat over iets waarvan er echt maar één is
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

kattenbak

1. Het eerste deel heeft geen meervoud
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

boordevol

1. Het eerste deel heeft geen meervoud
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

secondewijzer

1. Het eerste deel heeft geen meervoud
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

rozenstruik

1. Het eerste deel heeft geen meervoud
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Welke regel is van toepassing?

tarwekorrel

1. Het eerste deel heeft geen meervoud
2. Het eerste deel heeft behalve een meervoud op -en ook een meervoud op -s
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis
4. Het eerste deel heeft alleen een meervoud op -en

Open vragen LessonUp

Maak samenstellingen van de volgende woorden. Gebruik -en, -e of -s als tussenletter(s). 

Let op: fouten maken mag, maar verbeter deze wel!

volk + buurt=

hand + arbeid=

hoogte + vrees=

plank + koorts=

reus + gezellig=

Wat: Maak opdracht 1, 2, 3 en 5 (blz. 90)

Hoe: Je mag op fluisterniveau overleggen met degene die naast je zit. 

Hulp: Theorie blz. 90

Tijd: Tot de laatste 5 minuten van de les

Extra: Je mag een muziekje luisteren als je oortjes of een koptelefoon bij je hebt.

Aan de slag

Klaar?

Oefen in de online trainer met taalverzorging H1, H2 of H3