Afronding thema 5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdhaar groeit bij de kruin een bepaalde kant op (zie afbeelding). De groeirichting is erfelijk bepaald. Het gen voor de groeirichting naar rechts is dominant (G).

Een man en een vrouw krijgen een kind. De man is heterozygoot voor de groeirichting van het haar. Bij de vrouw groeit het haar naar links.

Maak het kruisingsschema.

Moeder

Vader

G

g

g

g

Gg

Gg

gg

gg

Nummer 5 en 6 in de stamboom zijn beiden heterozygoot voor het gen dat taaislijmziekte veroorzaakt. Ze krijgen nog een dochter.

Hoe groot is de kans dat deze dochter geen taaislijmziekte heeft?

Sleep het vinkje naar het goede antwoord.

0%

25%

50%

75%

100%

Verwantschapsschema of 

evolutionaire stamboom

Door al het DNA van organismen te vergelijken, kan een stamboom van de verwantschap worden opgesteld. Dat noem je een evolutionaire stamboom.

Een verwantschapsschema

In de afbeelding is in een verwantschapsschema de afstamming van een aantal soorten weergegeven.

Welke soort is eerder ontstaan, soort 3 of soort 7?

1. soort 3
2. soort 7

Een verwantschapsschema (stamboom) bestaat uit een lijn die de ouderdom aangeeft met aftakkingen.
Byron zegt: hoe dichter de aftakkingen bij elkaar staan, hoe meer dezelfde eigenschappen organismen bezitten.
Jack zegt: hoe langer geleden de soorten een gemeenschappelijke voorouder hebben, hoe meer ze verwant aan elkaar zijn.
Wie heeft of wie hebben gelijk?

1. Alleen Byron heeft gelijk.
2. Alleen Jack heeft gelijk.
3. Geen van beide heeft gelijk.
4. Zowel Byron als Jack hebben gelijk.

de stof met de erfelijke informatie

een verandering in de erfelijke informatie

proces waarbij een cel zich opsplits in twee nieuwe cellen

ontstaan van nieuw organisme met eigen genotype vanuit uit twee geslachtscellen met ieder hun eigen enkelvoudige genen

de zichtbare erfelijke eigenschappen

alle informatie over de erfelijke eigenschappen

een stukje van een chromosoom (of een stukje DNA) met informatie over één erfelijke eigenschap

een streng DNA waarin de informatie van meerdere erfelijke eigenschappen zit

Dat wat je van je ouders aan eigenschappen hebt meegekregen

erfelijkheid

genotype

fenotype

chromosoom

gen

DNA

celdeling

geslachtelijke voortplanting

mutatie

Wat betekent recessief? En welke letter gebruik je daarvoor in een kruisingschema?

1. Zwak - Kleine letter gebruiken
2. Zwak - Grote letter gebruiken
3. Sterk - Kleine letter gebruiken
4. Sterk - Grote letter gebruiken

Het hebben van droog of nat oorsmeer is erfelijk. Een vrouw met nat oorsmeer is heterozygoot voor deze eigenschap. 

Wat is het genotype van haar man?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. Snap het niet.

Kijkend naar dit kruisingsschema, wat is dan de kans op homozygoot dominant?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Stel dat deze kinderen geen broer en zus zijn. Ze krijgen later zelf kinderen. Rode haarkleur is recessief.

Hoeveel kans hebben zij op roodharige kinderen?

Maak een kruisingsschema

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 0%

Het hebben van een kuiltje in je kin is erfelijk. Een groen vierkantje betekend dat diegene een kuiltje in zijn kin heeft. 

Wat is het genotype van Edwin?

stappenplan

1: Noteer de mogelijke genotypes

2: Noteer de bijbehorende fenotypes

3: Maak het kruisingsschema (zonodig)

4: Trek je conclusies

1. Aa
2. AA
3. aa
4. Snap het niet

Co-dominantie

Belangrijk voorbeeld bloedgroepen.

Notatie:

I^A, I^B en i

I^A en I^B zijn co-dominant

i is recessief

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep 0

Oefening co-dominantie

Een man met bloedgroep A en een vrouw met bloedgroep B hebben een kind met bloedgroep 0.

Hoe groot is de kans dat een tweede kind eveneens bloedgroep 0 zal hebben?

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep 0

Oefening co-dominantie

Een man met bloedgroep A en een vrouw met bloedgroep B hebben een kind met bloedgroep 0.

Hoe groot is de kans dat een tweede kind eveneens bloedgroep 0 zal hebben?

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep 0

IAi x IBi	IA	i
IB	IAIB	IBi
i	IAi	ii

biologiepagina.nl