1.2 week 1 - Hoax (BUR)

Hoax of niet?
Unit Burgerschap - MM - Module 1.3
Door: mbomediawijs.nl , j. van mierlo & m. montsanto


1 / 54
next
Slide 1: Slide
BurgerschapMBOStudiejaar 1

This lesson contains 54 slides, with interactive quizzes, text slides and 7 videos.

time-iconLesson duration is: 120 min

Items in this lesson

Hoax of niet?
Unit Burgerschap - MM - Module 1.3
Door: mbomediawijs.nl , j. van mierlo & m. montsanto


Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Aanwezig?
  • Typ aanwezig in Teams chat
  • Als je de les verlaat typ je 'afwezig'
  • Naar de wc? Laat het even weten in de chat.

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Programma vandaag
  • Bespreken thema (vragen, video's, gesprek)
  • Opdracht 
  • Bespreken opdracht
  • Samen terugkijken

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Leerdoelen vandaag:


  • Leerdoel 1: "Ik kan kritisch analyseren hoe afspraken en gebruiken binnen de mediabranche van invloed zijn op de maatschappelijke beeldvorming en de normen en waarden binnen een cultuur, en ik weet waarom het belangrijk is een kritische houding aan te nemen wanneer ik iets lees of bekijk op internet."

  • Leerdoel 3: "Ik kan betrouwbare (nieuws)bronnen raadplegen en die informatie verwerken."



Slide 4 - Slide

This item has no instructions

Lesdoelen 
Aan het einde van de les...

  • Kan je benoemen waar je op moet letten om een hoax of nepbericht te herkennen.
  • Kan je uitleggen wat de intentie is van iemand die een hoax of nepbericht de wereld instuurt.

Slide 5 - Slide

This item has no instructions

timer
1:30
Wat is een hoax?

Slide 6 - Mind map

This item has no instructions

Hoax
Hoax is in het Engels een woord voor poets, nep, bedrog, truc, oplichterij of broodjeaapverhaal. Het woord is waarschijnlijk een samentrekking van hocus pocus. 

  • Van Dale legt de term uit als 'het opzettelijk verspreiden van een onwaar bericht.'
  • Nepnieuws dus.
  • Bij een hoax wordt een waarschuwing per e-mail, of op sociale netwerken, verspreid. 
  • De informatie is niet waar, maar wordt als de waarheid gepresenteerd. 
  • Je wordt gevraagd het bericht met zo veel mogelijk mensen te delen.

Slide 7 - Slide

This item has no instructions

Anekdote 
Anekdote:
  • Voor de Universiteit Leiden heb ik met een redactie sociale media- en nieuwsberichten gecheckt op waarheid. 
  • Bijv. fact checken van berichten die nepnieuws en hoaxes bleken.

Waarom deze les?
  • Jij wordt een mediaprofessional. En dan is het belangrijk:
  • Dat je de werking van het internet begrijpt
  • Hoaxes en nepnieuws kan onderscheiden van echte berichten
  • Weet waar je betrouwbare info en cijfers vindt

Slide 8 - Slide

Anekdote:
  • Voor de Universiteit Leiden heb ik samen met een redactie van studenten van de opleiding Journalistiek en Nieuwe Media sociale media- en nieuwsberichten gecheckt op waarheid. 
  • Denk hierbij aan het fact checken van berichten die nepnieuws en hoaxes bleken.
Waarom deze les?
  • Ook jij wordt een mediaprofessional. En dan is het belangrijk:
  • Dat je de werking van het internet begrijpt
  • Hoaxes en nepnieuws kan onderscheiden van echte berichten

  • https://www.snopes.com/
  • https://www.gdata.nl/guidebook/wat-is-eigenlijk-een-hoax#:~:text=Ze%20worden%20vaak%20gebruikt%20om,verspreiders%20van%20dit%20soort%20nepberichten.
  • https://www.isimedia.nl/nepberichten-verspreiden-hoax-herkennen/


Slide 9 - Slide

This item has no instructions

Voorbeeld hoax
Social media en hoaxes (nepnieuws)

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Ben je weleens in nepnieuws getrapt?
A
Ja
B
Nee

Slide 11 - Quiz

This item has no instructions

Slide 12 - Link

This item has no instructions

Bij de verspreiding van een hoax is het interessant om na te denken over het motief van de verspreider.
Wat wil iemand bereiken door dit nieuws naar buiten te brengen?
Noem min. 2 redenen.
timer
1:30

Slide 13 - Open question

This item has no instructions

1. Geld
2. Beïnvloeding 
3. Grap
Nepnieuws/hoax kan bijv. de politiek beïnvloeden, maar ook het leven van personen beschadigen. 

Slide 14 - Slide

  1. De afzender wil onrust veroorzaken met het bericht
    Veroorzaakt de afzender onrust tussen twee mensen of groepen mensen? Dan doet hij dat misschien wel expres. Op het internet kun je vaak anoniem reageren. Daarom is het makkelijk om op die manier haat te zaaien. Soms wil een land of een regering met desinformatie expres onrust en meningsverschillen veroorzaken in een ander land. Bijvoorbeeld om de uitslag van verkiezingen te beïnvloeden.

  2. De afzender verdient misschien geld door het bericht
    Wil de afzender jou naar een pagina met advertenties lokken? Veel websitemakers verdienen geld als internetbezoekers hun online advertenties zien. Berichten van websites die alleen gemaakt zijn om geld te verdienen, hebben vaak een heftig onderwerp en spannende koppen. Daardoor klikken extra veel mensen door naar de website. Zo verdient de maker dus meer geld.

  3. Het bericht kan ook een grap zijn
    Grappen maken mag natuurlijk. Maar ze kunnen gevaarlijk zijn als mensen ze echt gaan geloven. Lijkt het bericht een grap? Dan kan het ook satire zijn. Op sommige websites staan alleen satirische nieuwsberichten, maar geen echte nieuwsberichten.
Korte opdracht: foto-vragen
Wat is de reden voor de volgende nepnieuwsberichten?
Geef je antwoord direct na het tonen van de foto.

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

Selfie Anas & Duitse bondskanselier Merkel. Vol trots.
Maar dan... als nepnieuws op Facebook: 'Merkel op de foto de dader van de aanslagen in Brussel.'

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

Wat is de reden voor het verspreiden van de Hoax over Anas?
A
Geld
B
Beinvloeding
C
Grap

Slide 17 - Quiz

Beïnvloeding. 
  • In extreemrechtse kringen waarin mensen tegen immigratie zijn zie je veel van dit soort nepnieuws-berichten voorbij komen. 
  • Vooral op social. 
  • Denk bijv. aan Facebook en Instagram.
Hoax corona vaccinatie
  • Dit is Nancy Pelosi, de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden
  • Ze is van de democratische partij 
  • Weet je nog? Democraten en republikeinen
  • Volgens deze hoax op Facebook zou ze een nep vaccinatie hebben gekregen.

Slide 18 - Slide

Uitleg bij foto's:
Als we sommige claims mogen geloven, werd een resem wereldleiders geïnjecteerd met een spuit waarvan het dopje nog op de naald zat. Enkele voorbeelden? Op de sociale media circuleren er afbeeldingen van de burgemeester van Londen Sadiq Khan, de Amerikaanse vicepresident Mike Pence en Nancy Pelosi, de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden.

En wat met de foto’s van Mike Pence en Nancy Pelosi? Factcheckers van AFP haalden er andere foto’s bij van dezelfde vaccinatiesessie waarop de naald duidelijk te zien is. Daaruit kan je afleiden dat het stukje plastic dat volgens sommigen het dopje op de naald is, in werkelijkheid aan de basis van de naald zit.
Wat zou een reden kunnen zijn voor het verspreiden van deze hoax over Nancy Pelosi en het coronavaccin?
timer
1:00

Slide 19 - Open question

This item has no instructions

 Factcheckers van AFP publiceerden andere foto’s van dezelfde vaccinatiesessie waarop te zien is: het dopje zit op de basis van de naald.
  • Anti-vaccinatie groepen of groeperingen die de VS democratische partij in slecht daglicht willen zetten.

Slide 20 - Slide

Beinvloeding... Anti vaxxers. anti democraten.

En wat met de foto’s van Mike Pence en Nancy Pelosi? Factcheckers van AFP haalden er andere foto’s bij van dezelfde vaccinatiesessie waarop de naald duidelijk te zien is. Daaruit kan je afleiden dat het stukje plastic dat volgens sommigen het dopje op de naald is, in werkelijkheid aan de basis van de naald zit.
Tweet PVV-senator
  • PVV-senator Marjolein Faber liet via Twitter weten dat de dader van een steekpartij in Groningen van Noord-Afrikaanse komaf was. Dit bericht werd zowel door de politie als door slachtoffers ontkent, zij spraken juist van een blanke dader.
  • Ondanks de tegenberichten bleef Faber volhouden en vervolgde op sociale media met het bericht: ‘Mijn tweet klopt!’.
    Link: https://www.vn.nl/zihni-ozdil-nepnieuws/

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

Waarom zou Faber dit doen?
Geef een argument.
timer
1:00

Slide 22 - Open question

This item has no instructions

Voorbeeld 2:
De Grote Donorshow
  • Het programma De Grote Donorshow van BNN zorgde in 2007 voor veel ophef. 
  • In de show was een doodzieke vrouw te gast die een nier zou afstaan aan één van de drie nierpatiënten die aanwezig waren in de studio.

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Slide 24 - Video

This item has no instructions

timer
1:00
Waarom zou BNN dit doen?

Slide 25 - Mind map

De Grote Donorshow
Een van de meest succesvolle en doeltreffende hoaxen in Nederland was de Grote Donorshow van vrijdag 1 juni 2007 op de Nederlandse tv (BNN). 

Alle kenmerken van een geslaagde hoax waren aanwezig: 
  • aandacht van de internationale media en de politiek, onder andere in de vorm van Kamervragen en afkeurende opmerkingen van politici, 
  • en een scherp ethisch dilemma dat mensen aan het denken zette, zonder ze te laten twijfelen aan het waarheidsgehalte van het verhaal. (wikipedia)
Temptation Island: niet nep, maar wel vol manipulatie
  • Hoe de programmamakers van Temptation Island manipulatie toepassen om te zorgen voor spannende televisie.

Slide 26 - Slide

This item has no instructions

0

Slide 27 - Video

This item has no instructions

Voor wat voor reden zouden de makers van Temptation dit doen?
A
Geld
B
Beinvloeding
C
Grap

Slide 28 - Quiz

  • Gemiddeld kijken we in Nederland per persoon 3 uur per dag naar de televisie. 
  • Van alle Nederlandse televisieprogramma's worden kijkcijfers bijgehouden. Kijkcijfers vertellen je hoeveel mensen naar een programma of zender kijken op een bepaald moment en hoe oud deze kijkers zijn.
  • Om en in elk programma zitten reclameblokken. Als een programma een succes is, zal de prijs van de reclame in die reclameblokken natuurlijk ook veel hoger zijn. Daarom wil iedereen hoge kijkcijfers: dat betekent dat er veel meer geld gevraagd kan worden voor reclame.
  • Videland 
Temptation Island
  • Boek Niet te Filmen: "Er is een script waarin alles van tevoren wordt vastgelegd: wie moeten ruzie met elkaar krijgen, wie zal vreemdgaan, wie gaat huilen. Aan de verslaggever de taak om de kandidaten zo te sturen dat het script realiteit wordt (Volkskrant, 2011)
  • Programmamakers creëren via selectie en framing een andere 'realiteit'
  • Niet shoppen, maar selecteren van beelden, uitvergroten, muziek, de toon van de introductie van een presentator of voice-over duwt je een kijker natuurlijk een bepaalde richting op. 
    (Bron: NOS)

Slide 29 - Slide

Break

Slide 30 - Slide

This item has no instructions

Wat is een 'echokamer'?
Wat is een 'filterbubbel'?
timer
1:00

Slide 31 - Open question

This item has no instructions

Filterbubbel
Een 'echokamer'
Een algoritme
Kunstmatige intelligentie
Apparaten die reageren op data of impulsen uit hun omgeving. 
Daarmee nemen ze zelfstandig beslissingen. 
Een wiskundige formule. In programmeertaal is het een instructie, een stukje code, om een probleem om te lossen. Het bepaalt mede wat je ziet op sociale media én er kunnen robots mee worden aangestuurd.
Een beperkte kijk op de online beschikbare informatie, die voor jou is gefilterd op basis van eerdere social media en zoekgedrag 
(en een compleet beeld van wat er beschikbaar is aan informatie tegenhoudt).
De situatie of het platform waarin mensen informatie zoeken of vinden die hun bestaande opvattingen versterken. 

Slide 32 - Drag question

This item has no instructions

Echokamers en filterbubbels
  • Een filterbubbel is beperkte kijk op de online beschikbare informatie, die voor jou is gefilterd op basis van eerdere social media en zoekgedrag (en een compleet beeld van wat er beschikbaar is aan informatie tegenhoudt).
  • Een echokamer is de situatie of het platform waarin mensen informatie zoeken of vinden die hun bestaande opvattingen versterken. 

  • Voorbeeld: Twee vrienden zoeken via Google (of YouTube) op ‘klimaatverandering’. De een krijgt vooral zoekresultaten te zien die zeggen dat klimaatverandering aantoonbaar bestaat. De ander krijgt te zien dat klimaatverandering niet bestaat. 
  • Hoe komt dit? Omdat je zoekgegevens worden bijgehouden leert Google wat je interesses zijn. Bij nieuwe zoekopdrachten krijg je van die specifieke interesse meer te zien. Wil je dit niet, gebruik dan zoekmachines als DuckDuckGo en Ixquick en zet je cookies uit.

  • Van vragen- > naar kritische- > naar nepnieuws- > tot extreme complottheorie-bubbel.

Slide 33 - Slide

This item has no instructions

Echokamers en filterbubbels zijn fijne plekken voor hoaxes, nepnieuws en complottheorieën. Leg uit waarom: geef minimaal 1 argument en 1 voorbeeld.

Slide 34 - Open question

  • Door algoritmen, echokamers en filterbubbels is het een uitdaging op individueel niveau om te gaan met hoaxes. 
  • Juist door het ‘friend of a friend’-principe wil je graag de jouw omringende (digitale) vrienden en interessegroepen informeren en waarschuwen als de nood aan de man zijn. 
  • That’s what friends are for, nietwaar? Zeker onder gelijkgestemden.
  • Verspreiders van hoaxes weten dat, en vooral als het doel is om disinformatie en wanorde te versterken zijn sociale media favoriete platformen – die immers volop algoritmen toepassen.
Bron: https://www.isimedia.nl/nepberichten-verspreiden-hoax-herkennen/
Video opdracht: 

Complotten in een crisis: gouden combinatie

Slide 35 - Slide

This item has no instructions

Slide 36 - Slide

This item has no instructions

Complotten in een crisis: een gouden combinatie (opdracht)
Naast nepnieuws, hoaxes en manipulatie hoor je sinds corona ook steeds vaker over 'complottheorieën'. Onder complotdenkers wordt (o.a. via social media) veel nepnieuws gedeeld. Social media hebben een grote rol in de verspreiding van complottheorieën. 

  • Deze opdracht complottheorieën in tijden van crisis, en de rol va social media.
  • We gaan een 'interactieve' video van 6,5 minuut kijken, en tijdens de video zullen er vragen komen die je moet beantwoorden.
  • Zorg dat je goed oplet en snel reageert!

Slide 37 - Slide

This item has no instructions

Slide 38 - Video

This item has no instructions

Wat denk je... Op welke social media-platform worden de meeste complotgerelateerde hashtags gedeeld?
A
TikTok
B
Instagram
C
YouTube
D
Telegram

Slide 39 - Quiz

This item has no instructions

Slide 40 - Video

This item has no instructions

Complottheorieën en crisissen gaan hand in hand.
Welke complottheorieën zijn er in de
geschiedenis al voorbij gekomen?
timer
0:40

Slide 41 - Open question

This item has no instructions

0

Slide 42 - Video

This item has no instructions

Ken jij influencers die het verhaal van wantrouwen (of zelfs complottheorieën) delen via social media? Noem namen!

Slide 43 - Mind map

This item has no instructions

0

Slide 44 - Video

This item has no instructions

Wat geloven de aanhangers van de complottheorie 'Qanon'?
A
We leven op een plat stuk aarde, met daar omheen een grote koepel
B
Het Pentagon heeft AIDS ontwikkelt als een wapen tegen uitbreiding van de lage klasse in de maatschappij
C
Een boosaardige elite streeft naar een nieuwe wereldorde pedofiele satanisten misbruiken kinderen misbruiken drinken hun bloed
D
Niet het coronavirus, maar 5G-masten zijn verantwoordelijk voor de +-105 miljoen coronabesmettingen wereldwijd

Slide 45 - Quiz

This item has no instructions

Welke partij ziet complotdenkers als belangrijke stemmers
A
PVV
B
VVD
C
D66
D
FvD

Slide 46 - Quiz

This item has no instructions

Welke bekende Nederlander en complotdenker komt voorbij in de video?
A
Gerard Joling
B
Gordon Ramsey
C
Lange Frans
D
John De Mol

Slide 48 - Quiz

This item has no instructions

Denkend aan die 'echokamer' en 'filterbubbel'... Welke rol hebben sociale media in complot theorieën?
timer
2:00

Slide 49 - Open question

This item has no instructions

Waar is het algoritme van youtube en facebook eigenlijk voor bedoeld?
A
Om geld te verdienen
B
Om desinformatie te verspreiden
C
Om je schattige puppyfilmpjes aan te bevelen
D
Om je de trailer te laten zien van de nieuwste bioscoopfilm

Slide 50 - Quiz

This item has no instructions

Korte opdracht:
Slecht nieuws game
  • Speel het slechtnieuws spel op van desinformatie-expertisebureau DROG
  • “Beweeg je je in de schimmige wereld van propaganda en misleiding. Zo leer je de tactieken en methodes herkennen, en verhogen we je weerstand tegen valse informatie” (website slechtnieuws.nl)

  • Maak een screenshot van de uitkomst van jouw slechtnieuwsspel 
  • En vertel in 100 - 250 woorden welke methoden van misleiding berichtgeving je hebt herkent
  • Lever dit voor het einde van de les in bij Teams Opdrachten

Slide 51 - Slide

This item has no instructions

Slide 52 - Link

This item has no instructions

Dit was de les BUR. Thanks! 
Vergeet geen 'afwezig' te typen in Teams chat


Slide 53 - Slide

This item has no instructions

Slide 54 - Video

This item has no instructions