Les 1. Grammatica H4: beknopte bijzin (3 vwo)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica zinsdelen 

De beknopte bijzin 

Stof toetsweek 

• Hoofd- en bijzinnen herkennen
• Structuur aangeven van de zinnen 
• Beknopte bijzin en foutieve beknopte bijzin
•  Congruentie en inversie en incongruentie onjuiste inversie

We hebben (inclusief deze les) 7 lessen tot de toetsweek. De laatste les is natuurlijk de zomervakantiequiz! (Dus eigenlijk 6)

Nakijken 

Stencil nakijken hoofd- en bijzinnen 

Doel van de les 

Aan het einde van de les:
- weet je wat een beknopte bijzin is;
- kun je een beknopte bijzin herkennen;
- kun je van een beknopte bijzin een gewone bijzin maken en vice versa. 

Startopdracht: In het zinsdeel tussen haakjes staat geen onderwerp. Hoe kun je het onderwerp toch vaststellen?

"[Luid scheldend op zijn coach] liep Max de kleedkamer uit."

Voorbeeld beknopte bijzin

Gewone bijzin
Terwijl ze geniet van de opkomende zon,
wandelt Lisa over het strand. 

Beknopte bijzin
Genietend van de opkomende zon wandelt Lisa over het strand. 

De beknopte bijzin

Van een bijzin kun je een beknopte bijzin maken  =  verkorte bijzin.

gewone bijzin: Toen hij nadacht over zijn vakantie, waande Lars zich al op de camping in Frankrijk. 

beknopte bijzin: Nadenkend over zijn vakantie waande Lars zich al op de camping in Frankrijk.

Beknopte bijzin 

• Onderwerp + persoonsvorm ontbreken in een beknopte bijzin.
  
  
•  Het onderwerp is ‘verzwegen’ --> verzwegen onderwerp kun je afleiden uit de hoofdzin (het is daar het ow, lv of mv).

 Dromend over zijn toekomst (bekn. bz.) viel hij in slaap. 

Verzwegen onderwerp = hij (want hij is aan het dromen over zijn toekomst)

Lees de zinnen en bepaal of de zin een gewone bijzin of een beknopte bijzin bevat. 

Beknopte bijzin

Gewone bijzin

Lopend naar de overkant werd hij bijna aangereden. 

Als hij mij belt, loop ik even de vergadering uit. 

Na kampioen te zijn geworden, werden de spelers door het bestuur gefeliciteerd.

Beknopte bijzin

In plaats van de pv bevat de beknopte bijzin een ander werkwoord:

• een voltooid deelwoord:
  

 Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

• een onvoltooid deelwoord: 

 Naar huis fietsend bedacht Mark zich, keerde om en reed terug.

•  ‘te + infinitief’: 

 Na zijn kast te hebben leeggehaald vond Tim de shirts die hij zocht.

Vind de beknopte bijzin met ‘te + infinitief’

1. De stemming goed aanvoelend sloot Els de vergadering.
2. Na te zijn opgenomen in het hospitaal, ontving zij kaartjes.
3. De portemonnee, gevonden op straat, bleek leeg te zijn.

Vind de beknopte bijzin met het voltooid deelwoord.

1. Na te zijn beroofd deden de toeristen aangifte.
2. De dag waarop hij was verdwenen, belden zijn ouders de politie.
3. Gearriveerd op Schiphol, zocht zij een hotel.

Vind de beknopte bijzin met het onvoltooid deelwoord.

1. Dromend over zijn toekomst viel hij in slaap.
2. Na te hebben gegeten ruimde zij de tafel af.
3. Al meerdere keren gewaarschuwd, reed hij toch weer te hard.

Opdracht 1 maken blz. 94-95

• Maak opdracht 1 op blz. 94 en opdracht 2, vraag 1 op blz. 95
• Doe dit zelfstandig
• Gebruik je aantekeningen als je er niet uitkomt
• 10 minuten de tijd.
• Klaar? Starten met het huiswerk: opdracht 3 blz. 95

Antwoorden opdracht 1 blz. 94

• 1 Toen … uitgerust = bijzin
  
• 2 Nog … derby = beknopte bijzin
  
• 3 om … dienen = beknopte bijzin
  
• 4 Terwijl … zaten = bijzin
  
• 5 op … leren = beknopte bijzin
  
• 6 of … worden = bijzin
  

Antwoorden opdracht 2, vraag 1 blz. 95

• 1 –
  
• 2 met od
  
• 3 met te + inf
  
• 4 –
  
• 5 met te + inf
  
• 6 –
  

Maak van de beknopte bijzin een gewone bijzin.

"De helpdesk is 24/7 bereikbaar om u zo nodig van advies te dienen."

Maak van de gewone bijzin een beknopte bijzin.

"Toen ze na haar werk goed uitgerust was, ging Caja een uur fitnessen."

Leg in je eigen woorden uit wat een beknopte bijzin is en hoe je deze kunt herkennen.

Huiswerk voor de volgende les

Maak opdracht 3 op blz. 95