Zelfzorg koortslip

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 2

Zelfzorg koortslip

Koortslip

Een koortslip of koortsuitslag heet officeel herpes labialis, deze komt meestal voor op de lippen en de omliggende huid en slijmvliezen. Een koortslip geneest meestal spontaan binnen 10 dagen en geeft geen littekens.

De oorzaak van een koortslip is een infectie met het herpes simplexvirus (HSV-1). Ook bestaat HSV-2, dit is herpes genitalis. Beide zijn overdraagbaar.

De meeste mensen krijgen het al op kleuterleeftijd. Wanneer er verschijnselen zijn gaat dit bij kinderen meestal om koorts met kleine blaasjes en zweren. Bij volwassenen kan er sprake zijn van keelpijn, zwelling van de lymfeklieren en een pijnlijke en ontstoken mond.

De klant kan zichzelf opnieuw besmetten op een andere plaats, bijvoorbeeld in het oog. Infecties van het oog kunnen ernstig verlopen en blijvende schade aanrichten aan het hoornvlies.

Een groot deel van de bevolking draagt het virus bij zich. Door de continue  aanwezigheid van het virus in 1 of meer zenuwknopen kan van tijd tot tijd elke keer een infectie ontstaan. We noemen dit recidieve herpesinfectie.

Uitlokkende factoren kunnen zijn:

• zonlicht
• koorts
• verkoudheid
• keelontsteking
• medicijnen die de afweer verminderen
• stress
• vermoeidheid
• menstruatie
• wondjes aan de lippem

Klachten

Tintelingen, branderig gevoel, roodheid

• Een terugkerende (recidieve) infectie komt altijd via dezelfde zenuw naar dezelfde plek op de huid. Meestal kondigt zich dit aan met een tintelend, jeukend of brandering gevoel op die plaats. Ook kan de plek rood worden.

Pijnlijke blaasjes met helder vocht

• Na enekel uren of dagen ontstaan een of meer blaasjes die zeer pijnlijk kunnen zijn en die helder vocht bevatten.

Korstjes na indroging van de blaasjes

• De blaasjes barsten na enkele dagen open en zo ontstaat een wondje, waarop zich een korstje vormt.

Toelichten WHAM-vragen

Voor wie is het advies bedoeld?

• Baby's kunnen ernstig ziek worden van het herpesvirus. Bij pasgeboren baby's kan een herpes neonatorum ontstaan, waaraan de baby zelfs kan overlijden. Baby's die verschijnselen van een koortslip hebben, of die ziek zijn geworden na contact met iemand met een koortslip, moeten naar de huisarts worden verwezen.
• Oudere kinderen, tieners en jongvolwassenen hebben het vaakst last van een koortslip. Bij hen is de infectie in het algemeen onschuldig.

Hoelang heeft de klant al klachten?

De eerste verschijnselen zijn tintelingen. Deze herkent de klant vaak goed. Vraag of de klant vaker last heeft van de verschijnselen en, zo ja, wanneer?

Welke actie heeft de klant al ondernomen?

Informeer of de klant al vaseline of lipbalsem heeft gebruikt, of de klant een vrij verkrijgbaar medicijn heeft gebruikt en of dat heeft geholpen.

Welke medicijne gebruikt de klant nog meer?

Middelen in de medicatiehistorie die kunnen wijzen op het bestaan van een afweerstoornis zijn:

• systemische corticosteroïden in hoge dosering (prednison, hydrocortison, dexamethason)
• oncolytica
• HIV remmers
• medicijnen tegen afstotingsreactie (ciclosporine, tacrolimus)

Klanten met een afweerstoornis zijn extra gevoelig voor een herpesinfectie. De infectie kan zich keer op keer uitbreiden.

Wanneer naar de huisarts verwijzen?

Zie reader

Duur van de zelfbehandeling

Zie reader

Niet-medicamenteus advies

Zie reader

Mediacmenteus advies

Eerste-keuzemiddel

• Zinksulfaat in een gel of vette crème  
• Zinkoxide in een zalf of smeersel

Werking: jeukstillend, indrogend en antiviraal

Dosering: 

• volwassenen en kinderen 4-6 x per dag dik aanbrengen (niet uitsmeren)
• alleen op de pijnlijke plek of op de blaasjes
• voortzetten tot de blaasjes zijn ingedroogd

Afgeraden middelen

• Aciclovir
• Penciclovir

Goed of fout