3.4 - B - De bezetting van Nederland

3.4 De bezetting 

van Nederland

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat Nederlanders op verschillende manieren op de Duitse bezetting reageerden. 
  

Planning

• Collaboratie
• Verzet
• Onderduiken
• Jodenvervolging in Nederland
• Hongerwinter
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Collaboratie

• De Nederlandse SS bestond uit ongeveer 7000 man.
  
• Wanneer je samenwerkt met de bezetter noem je dat collaboratie.
• Denk aan de NSB van Anton Mussert. 

Verzet

• Wat is verzet? 
• Aanslagen plegen of illegale krantjes verspreiden? Onderduikers helpen? Of naar rechts gaan als de Duitsers zeggen dat je naar links moet gaan?
• Verspreiden van illegale kranten, onderduikers verbergen en persoonsbewijzen vervalsen.

• In totaal waren er rond de 45.000 Nederlanders die actief verzet pleegden. 
• Maar dat konden ze niet doen zonder de hulp van honderdduizenden anderen.
• Verzet plegen was levensgevaarlijk: niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving.

Onderduiken

• Dit zijn niet alleen Joden, maar iedereen die het risico loopt opgepakt te worden: studenten, mannen, verzetsstrijders enz. 
• Op het hoogtepunt zijn er alleen al in Nederland ruim 350.000 mensen ondergedoken.
• De bekendste onderduikster van Nederland is natuurlijk Anne Frank. 

Jodenvervolging in Nederland (2)

• Net als in andere delen van het Duitse Rijk worden snel anti-Joodse maatregelen, zoals het ontslag van Joodse ambtenaren of de registratieplicht.
  
• Vanaf mei 1942 zijn Joden verplicht om een Jodenster te dragen.
  
• In dat jaar gaan ook de eerste Joden via Westerbork naar Auschwitz...

Februaristaking

• De eerste grote verzetsactie tegen de Duitse bezetter in Nederland.
• Aanleiding waren de razzia's in Amsterdam, als reactie op de moord op een NSB-er.
  
• De staking was het enige massale en openlijke protest tegen de Jodenvervolging in heel bezet Europa.

Jodenvervolging in Nederland (2)

• Relatief veel Joden zijn omgekomen zijn Nederland.
• 27% keerde terug naar Nederland
• Verzet kwam pas in 1943 op gang.
  
• Verzuiling maakte onderduiken moeilijk.
• Goede bureaucratie.
  
• Anne Frank

Dolle Dinsdag

• De opmars van de geallieerden na D-Day gaat erg snel. 
• De gebeurtenissen worden gevolgd op illegale radio's: "Ze zijn in Nederland!"
  

• Duitse soldaten slaan op de vlucht voor de naderende geallieerden.
• Maar de geallieerden komen helemaal niet...
• Het volksfeest was veel te voorbarig losgebarsten.

Slag om Arnhem

• De Geallieerden willen doorstoten tot het noordelijk deel van Nederland, om daar vandaan Duitsland binnen te vallen, maar ze vergissen zich in kracht van de Duitsers. 
• Operatie Market Garden is mislukt bij Arnhem ('Brug te ver').

Hongerwinter

De Hongerwinter had een aantal oorzaken:

• Zo was er geen aanvoer van kolen meer mogelijk uit Limburg, omdat dit deel van Nederland al was bevrijd.
  
• Daarnaast zorgde de Spoorwegstaking ervoor dat er niets meer werd vervoerd...
  
• ...én namen de Duitsers wraak door hoofdroutes naar West-Nederland te blokkeren

• Het systeem van de distributiebonnen, dat al in 1939 was ingevoerd, werkt in de laatste fase van de oorlog niet meer: er wás gewoon niets meer

De Bevrijding

De bevrijding wordt tegenwoordig gevierd op 5 mei, maar Nederland werd niet overal op 5 mei bevrijd: soms was het eerder, soms veel later, zoals op Texel. 

Dit eiland werd pas op 20 mei 1945 bevrijd.

Hoewel het is verboden, is de reactie van Nederlanders op verraders, 

profiteurs en collaborateurs begrijpelijk.

Bronnenopdracht

• In drietallen aan de slag met een bronnenopdracht. 
  
  
• Bekijk eerst zelfstandig de bronnen, Beantwoord gezamenlijk de vragen.  20 minuten. 
  Ben je klaar? Dan ga je verder met de afsluitende paragraaf 3.7
  

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat Nederlanders op verschillende manieren op de Duitse bezetting reageerden.