Les 3 ZH4 Ges1 06-09-23 paragraaf 1.1 en 2.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Startklaar:

- Telefoon in Zakkie

- Op tafel:

        - Map

        - Feniksboek

        - Laptop

        - Naambordje

        - Zakkie

Welkom bij de Geschiedenisles ZH4!

Leerdoelen deze les

4. Je kan verschillen benoemen tussen een nomadisch en een agrarisch maatschappijtype

5. De overgang van jagen naar landbouw had voor- en nadelen. Je kan er enkele benoemen

6. Je begrijpt waarom archeologen meer sporen vinden van een agrarische samenleving, dan

 van een samenleving van jager & verzamelaars.

7. Je kan verklaren waarom we spreken van een landbouwrevolutie, en niet van een landbouw

 -evolutie

8. Je begrijpt waarom de Prehistorie gekenmerkt wordt door veel autarkie

Startopdracht: 

Sleutelwoorden vorige les:

1. Jager-Verzamelaars   
2. Nomaden 

   3. Analfabeet 

   4. Immateriële kenmerken van de cultuur 

Schrijf een samenvatting van de vorige les in 2 of 3 zinnen, waarbij je gebruik maakt van deze 4 sleutelwoorden (5 min in stilte)

Tekst

Jager & verzamelaars leefden in de prehistorie. Het waren nomaden, dus ze woonden niet op 1 plek. Jager & verzamelaars waren analfabeet (ze konden dus niet lezen en schrijven), daardoor weten we weinig of de immateriele kenmerken van hun cultuur

Begrippen:

   1. Jager-Verzamelaars = iemand die leeft van de jacht en van wat in de natuur wordt gevonden. Leven in kleine groepen als nomaden.

   2. Nomaden = iemand die niet op een vaste plek woont.

   3. Analfabeet = iemand die niet kan lezen en schrijven

   4. Immateriële kenmerken van de cultuur = kenmerken die niet materieel zijn, zoals ideeën, emoties en gesproken taal

Jager-verzamelaars samenleving

• Nomaden = mensen zonder vaste woonplaats
  
• Op zoek naar voedsel
  
• Eenvoudige tenten/hutten
  
• Weinig bezit
  
• Kleine groepen: 20-50 personen
  
• Mogelijke vorm van religie (hiernamaals)
• en sociale verschillen 

Het ontstaan van de landbouw

20.000 v. Chr.: Natter en warmer in de Vruchtbare Halve Maan (minder noodzaak rond te trekken)

12.000 v. Chr.:  Kouder en droger (zelf proberen graan te verbouwen)

5000 v. Chr.: Eerste landbouw in West-Europa

Landbouwrevolutie: het is compleet anders dan eerst

Landbouwrevolutie

Leg hier uit dat het niet ging om een landbouw-evolutie maar om een landbouwrevolutie, omdat de gevolgen er zo groot van waren.  

Landbouwsamenleving

• Sedentaire leefwijze
  
• Autarkisch (zelfvoorzienend)
  
• Stevige huizen
  
• Bezit verzamelen
  
• ‘Grote’ groepen met sociale verschillen 
• (aanzien en macht)
  
• Vorm van religie (leven na de dood)
  

Jager-verzamelaars samenleving

• Nomaden = mensen zonder vaste woonplaats
  
• Autarkisch (zelfvoorzienend) 
• Leven in grotten/eenvoudige tenten/hutten
• Weinig bezit
  
• Kleine groepen: 20-50 personen en geen sociale verschillen (egalitair) 
• Mogelijke vorm van religie (hiernamaals)
  
• 
  

Landbouw/agrarische samenleving

• Sedentaire leefwijze = vaste verblijfplek
• Autarkisch (zelfvoorzienend)
  
• Stevige huizen
  
• Bezit verzamelen
  
• ‘Grote’ groepen met sociale verschillen (Hiërarchie: aanzien- en machtsverschillen)
• Vorm van religie (leven na de dood)

Landbouw = Veeteelt

Dieren 'domesticeren'

+ Akkerbouw

Plantjes verbouwen op een akker

Opdracht: 

A. Wat waren de voordelen en nadelen van jagen & verzamelen?

B. Wat waren de voordelen en nadelen van een landbouwsamenleving?

5 minuten pauze: om 14u terug!

Startopdracht: 

Sleutelwoorden vorige les:

1.    Landbouwrevolutie
2.    Sedentair

   3.    Domesticeren

   4.    Autarkie

Schrijf een samenvatting van de vorige les in 2 of 3 zinnen, waarbij je gebruik maakt van deze 4 sleutelwoorden (5 min in stilte)

Tekst

De landbouwrevolutie was een ingrijpende ontwikkeling rond 11.000 vC. Mensen gingen op 1 plek wonen en leefden dus sedentair. Ze verbouwden hun eigen eten en domesticeerden dieren (veeteelt). Ze waren nog steeds zelfvoorzienend, net als de jager&verzamelaars.

Sleutelbegrippen vorig lesuur:

1.   Landbouwrevolutie = Mensen gingen op 1 plek wonen om te leven van landbouw en veeteelt
2.    Sedentair = Op 1 plek wonen
3.    Domesticeren = Wilde dieren tam maken
4.    Autarkie = zelfvoorzienend

Verdeling in de tijd

Prehistorie

Pre = voor

Historie = geschiedenis

Ongeschreven bronnen

Historie

Geschiedenis waarin men het schrift gebruikt.

Beredeneer (leg uit) hoe schrift nuttig zou kunnen zijn in een landbouwsamenleving

Zie de twee standbeelden:
Noem minstens 3 verschillen tussen deze standbeelden

01:25

Noem voorbeelden Griekse kunst en culturele kenmerken die je hebt gezien in het fragment

04:25

Wat is de functie van een tempel?

05:09

Wat zijn kenmerken van Griekse tempels die je ziet in het fragment?

Tempels

• Huizen voor Goden
• Priesters leggen contact met Goddelijke wereld
• Plekken waar voorwerpen aan Goden worden gegeven als dankbetuiging
• Belangrijkste gebouw in Griekse stad
• Herkenbare architectuur

Tempelarchitectuur

Griekse tempel in Paestum (zuid-Italië) 

Reconstructie Griekse tempel 

Welke onderdelen van de architectuur moet je kennen? 

Tympanon

Architraaf 

Zuilen

Zuilen

De Grieken ondersteunden de daken van tempels met zuilen

Er waren drie zuilen met drie soorten kapitelen (DIK):

Dorische zuilen

Eenvoudig met rechte lijnen

D

Ionische zuilen

Twee krullen bovenaan

I

Korintische zuilen

Versierd met gekrulde bladeren

K

D

I

K

Welke zuil is dit?

1. Dorische zuil
2. Ionische zuil
3. Korinthische zuil

Welke zuil is dit?

1. Dorische zuil
2. Ionische zuil
3. Korinthische zuil

Welke zuil is dit?

1. Dorische zuil
2. Ionische zuil
3. Korinthische zuil

Sleep de afbeeldingen naar de juiste bouwstijl

Dorisch

Ionisch

Korintisch

Tempel van Hephaistos in Athene

Tempel van Zeus in Cyrene (Libyië)

Tempel in Chersonesos (de Krim)

Tempel in Paestum (zuid-Italië)

Tempel van Zeus in Agrigento (sicilië)

Op basis van je waarnemingen bij de sleepvraag:
Wat vond eerder plaats: Het ontstaan van een Griekse vormcultuur of het ontstaan van Griekse koloniën in het Middellandse zeegebied?

griekse liefde voor de kunsten:

• Beeldhouwkunst: Nastreven perfectie (standbeelden) & vertellen verhaal (Fries) 
• Bouwwerken: Rechthoeken, driehoeken, zuilen en behalen symmetrie 

toneelstukken: Het toneelstuk heeft een boodschap of levensles 

1. Komedie: een toneelstuk met een vrolijk einde
2. Tragedie: een toneelstuk dat slecht afloopt

Schilderkunst 

Standbeelden

Nastreven van het perfecte lichaam

Weergeven van het lichaam in beweging

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Begrippen uit deze les

Dorisch, Ionisch, Korinthisch, architraaf, tympanon, fries, standbeeld

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen