4H econ M3 H3 overheid

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4H ECO Module 3

H3 overheid

Leer/lesdoelen

1. Je kunt positieve en negatieve externaliteiten uitleggen en beschrijven hoe externaliteiten leiden tot marktfalen.
   
   
2. Je kunt uitleggen hoe overheidsingrijpen marktfalen kan verminderen.

Vrijemarktwerking

Vrijemarktwerking

• De markt is vrij om tot een marktevenwicht te komen.
  

Beïnvloeding van de vrijemarktwerking, 3 redenen:

1. Ongewenst marktevenwicht
2. Politieke overwegingen
3. Het bestaan van externe effecten: negatieve en positieve effecten

Overheidsingrijpen (1)

• Ongewenst marktevenwicht
  
  
• De overheid kan het marktevenwicht beïnvloeden via subsidies.
  
• Subsidie= een geldbedrag dat de overheid bij een aankoop aan de consument of producent geeft om het marktfalen van een product met positieve extrne effecten te beperken
  

Overheidsingrijpen (2)

Politieke overwegingen

• Gevoelens van rechtvaardigheid: rechtvaardige inkomensverdeling via belastingheffingen
  

Politieke voorkeuren

• Bescherming agrarische bedrijven via minimumprijzen
• Stimuleren divers aanbod van boeken via vaste boekenprijzen

Belastingen

• Ontmoedigen van consumptie
  
  
• BTW en Accijns ('belasting op slechte dingen')
  
  
• Elke belasting heeft ontmoedigend effect => bijvoorbeeld arbeid

0

Externe effecten

• Positieve of negatieve effecten van productie of consumptie voor de welvaart van anderen (=extern)

      zonder dat hiervoor wordt betaald!

• Positief: onderwijs, zonnepanelen
  
  
• Negatief: milieuvervuiling, geluidoverlast

Toekomstige generaties

• Marktmechanisme/ prijs werkt op de korte termijn

• Grondstoffen raken op door productie
• Huizenmarkt ontoegankelijk voor jongeren
• Baankansen nemen af door verplaatsing productie/automatisering

Te hoge/lage prijs

• Maatschappij vraagt om hogere/lagere prijs
  
  
• Levensreddende medicijnen te duur
• Landbouwproductie te goedkoop, bijv. melk, uien

Hoe in te grijpen?

• Mogelijkheden zijn: regelgeving, kartelverbod, minimumprijs, maximumprijs, belastingen/accijns, subsidie
  
  
• Ingrijpen in een markt heeft weer eigen (ongewenste) bijeffecten!

Bepalen wat de juiste manier is om een markt aan te sturen is dus niet zo eenvoudig! ('market design')

Arbeidsmarkt en wettelijk minumumloon

Aan de slag

Wat? 3,1: 1 tm 3

• Hoe? > Eerste 5 minuten in stilte
• Daarna 10 minuten ZACHTJES fluisteren

Klaar?

• Ga verder met 4 t/m 12
• Straks nakijken (kan ook zelf in de online omgeving)