NN 1 - Grammatica 3z - Het werkwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

NN 1 - Grammatica 3z - lesdoelen

Je herhaalt wat zinsdelen zijn.

Je herhaalt wat een persoonsvorm en een onderwerp is.

 Je leert wat een werkwoordelijk gezegde is.

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen:

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

Persoonsvorm [pv]

Wat weten jullie nog van deze zinsdelen?

Persoonsvorm [pv]

Hoe kun je de persoonsvorm vinden in een zin?

1. vraag maken, plaats en tijd veranderen
2. onderwerp en lidwoord veranderen
3. vraag maken, getal en tijd veranderen
4. zin maken, plaats en tijd veranderen

De persoonsvorm vinden: 3 manieren

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

1. Vraag maken: Heeft Jan vorige week een film gekeken?

2. Getal veranderen: Wij hebben vorige week een film gekeken.

3. Tijd veranderen: Jan had vorige week een film gekeken

Onderwerp [ow]

Wat weten jullie nog van deze zinsdelen?

Onderwerp [ow]

Hoe kun je het onderwerp vinden in een zin?

1. Stel de vraag Wie/Wat + persoonsvorm?
2. Het onderwerp is altijd het 1e woord in de zin
3. Het onderwerp is altijd een mens of dier
4. Stel de vraag Waarom + persoonsvorm?

Het onderwerp vinden

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

Stel de vraag: Wie/Wat + persoonsvorm?: 

Wie heeft vorige week een film gekeken? > Jan

Jan is het onderwerp.

Zinsdelen

Het onderwerp [ow] en de persoonsvorm [pv] zijn zinsdelen.

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

ow  |   pv    | vorige week | een film | gekeken.

Het werkwoordelijk gezegde [wg] is ook een zinsdeel.

Werkwoordelijk gezegde [wg]

Het werkwoordelijk gezegde [wg] is een zinsdeel dat:

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: heeft + gekeken
2. zegt wat het onderwerp DOET:  (Jan) heeft gekeken

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

ow  |   pv    | vorige week | een film | gekeken.
                   Jan |   wg   | vorige week | een film  |     wg    .                            

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'in/uit/op' KAN ook ook bij het werkwoordelijk gezegde horen

  Ik | sta | elke dag | om 7 uur | op.

ow | pv | elke dag  | om 7 uur | op.

             Ik | wg | elke dag | om 7 uur | wg.         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: sta + op (opstaan)

2. zegt wat het onderwerp DOET: (Ik) sta op                       

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'in/uit/op' KAN ook ook bij het werkwoordelijk gezegde horen
Maar niet altijd!

        Ik | heb | op de tafel | geschreven.

     ow |  pv  | op de tafel  | geschreven

  Ik |  wg  | op de tafel | wg.         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: heb + geschreven

    2. zegt wat het onderwerp DOET: (Ik) heb geschreven                      

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'te' hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde [wg] 

Mijn zusjes | zitten | hun huiswerk | te maken.

         ow      |   pv     | hun huiswerk | te maken.
     Mijn zusjes   |   wg   | hun huiswerk |       wg   .         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: zitten + te + maken

2. zegt wat het onderwerp DOET: (Mijn zusjes) zitten te maken                        

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'aan het' hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde [wg] 

De hond | is | met de katten | aan het spelen.

       ow     | pv | met de katten | aan het spelen.
  De hond | wg | met de katten |   wg                 .    

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: is + aan het + spelen

2. zegt wat het onderwerp DOET: (De hond) is aan het spelen                        

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'zich' hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde [wg] 

De hond | is | zich | aan het wassen.

     ow     | pv | wg |                  wg     .
  De hond | wg | met de katten |   wg                 .    

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: is + zich + aan het + wassen

2. zegt wat het onderwerp DOET: (De hond) is zich  aan het wassen

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

De kinderen gaan vanmiddag in het park spelen.

1. gaan
2. gaan + spelen
3. spelen
4. de kinderen

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Waarom heb je niet goed geluisterd?

1. heb + geluisterd
2. heb
3. heb je
4. geluisterd

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Zat je te slapen tijdens de uitleg?

1. zat
2. zat + slapen
3. te + slapen
4. zat + te + slapen

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Doordat ze ziek is, valt ze veel kilo's af.

1. is
2. is + valt + af
3. is + valt
4. valt + af

Jullie

hebben

goed

opgelet.

ow

pv

wg

wg

Zet zinsdeelstreepjes:

Zonder twijfel heeft Bas
de meeste records verbroken
op de jaarlijkse sportdag.

Antwoord:

Zonder twijfel | heeft | Bas |
de meeste records | verbroken
| op de jaarlijkse sportdag.

     ow = Bas         wg = heeft verbroken

Zet zinsdeelstreepjes:

De docenten hebben
voor hun jarige collega
het lokaal met vlaggetjes versierd.

Antwoord:

De docenten | hebben | 

voor hun jarige collega |
het lokaal | met vlaggetjes | versierd.

ow = De docenten wg = hebben versierd

Zet zinsdeelstreepjes:

Is je kleine zusje
helemaal alleen 
naar de stad gekomen?

Antwoord:

Is | je kleine zusje | 

helemaal alleen |
naar de stad | gekomen?

ow = je kleine zusje wg = is gekomen

Zet zinsdeelstreepjes:

Binnenkort zal de gemeente
het stadspark grondig
gaan vernieuwen.

Antwoord:

Binnenkort | zal | de gemeente |
het stadspark | grondig | 
gaan vernieuwen.
ow = de gemeente 

wg = zal gaan vernieuwen

Topverdieners weigerden salaris in te leveren tijdens de crisis. [wg] =

1. weigerden + in + leveren
2. weigerden + leveren
3. weigerden + in + te + leveren
4. in + te + leveren

Jullie gebrek aan medewerking stelt me echt teleur. [wg] =

1. stelt + teleur
2. teleur
3. stelt
4. stelt + me + teleur

Maak jij je veters goed vast voor de wandeling? [wg] =

1. maak
2. maak + vast
3. maak + goed + vast
4. maak + vast + voor

De ambitieuze atleet is alle dagen aan het trainen voor het NK. [wg] =

1. is + trainen
2. is + aan + trainen
3. is + het + trainen
4. is + aan + het + trainen

Hoe vind je deze zinsdelen?

onderwerp

persoonsvorm

werkwoordelijk
gezegde

Stel je zelf de vraag Wie/Wat + pv?

Noem ALLE werkwoorden uit de zin

Maak een vraag van de zin, of verander tijd/getal

Lesdoelen

Je weet weer wat zinsdelen zijn.

Je weet weer wat een persoonsvorm en een onderwerp is.

 Je weet wat een werkwoordelijk gezegde is.

-

Ik weet wat een zinsdeel is en hoe ik een zin moet verdelen.

1. ja
2. nee

Ik weet wat een onderwerp is en hoe ik dat kan vinden in een zin.

1. ja
2. nee

Ik weet wat een persoonsvorm is en hoe ik die kan vinden in een zin.

1. ja
2. nee

Ik weet wat een werkwoordelijk gezegde is en hoe ik die kan vinden in een zin.

1. ja
2. nee

Heb je nog een vraag?
Stel die dan hier.

Oefenen

Kijk of je alles goed geleerd hebt:

Maak opdracht 3 (blz. 89)

en controleer jezelf online!

-

Huiswerk

1. Leer de theorie op bladzijde 88

(of bekijk de video via NN online)

2. Maak opdrachten 1 en 2 (blz. 88)

online:
Hoofdstuk 3 - Grammatica Zinsdelen