Grammatica zinsdelen H5 en start H6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Programma, lesuur 1

1ha: nieuwe plattegrond

1tho: plattegrond van Jeffrey

1) Stil lezen: het boek moet uit zijn op 22 november a.s.

2) Bespreken huiswerk: opdracht 1 Gramm.zinsdelen H5

2) Herhalen Theorie meew. voorwerp

3) Opdracht maken en bespreken

Lesdoel

Je leert wat het meewerkend voorwerp is en hoe je dit kunt herkennen.

Bespreken opdr. 1, blz. 148

Theorie Grammatica zinsdelen H5

Het meewerkend voorwerp.

Net als een lijdend voorwerp komt een meewerkend voorwerp niet altijd voor in een zin, maar als er een lijdend voorwerp is, dan kan er ook een meewerkend voorwerp in voorkomen.

Het meewerkend voorwerp

geeft aan voor wie iets bestemd is en heeft dus altijd een werkwoord nodig waarbij er sprake is van een ontvanger of een luisteraar.

Vlak voor sluitingstijd verkocht de juwelier nog een dure ring aan een klant.

Binnenkort zal de gemeente de verouderde wijk een opknapbeurt geven.

Ik vertelde het geheim aan mijn beste vriendin.

Het meewerkend voorwerp

begint meestal met 'aan' of 'voor' .

Het woordje 'aan' kun je ook weglaten (al verandert dan de volgorde van de zin vaak).

Ik geef het boek aan de meisjes.  -  Ik geef de meisjes het boek.

Bij 'voor' doet het onderwerp meestal iets voor een ander, het meewerkend voorwerp. Ik koop voor jou een boek.

Wat is het meewerkend voorwerp:

De rector overhandigde de leerlingen hun diploma.

1. de rector
2. de leerlingen
3. hun diploma

Wat is het meewerkend voorwerp:

Voor mijn moeder kocht ik een mooi kettinkje.

1. voor mijn moeder
2. ik
3. een mooi kettinkje

Wat is het meewerkend voorwerp:

Heel sportief gaf zij de bal aan de tegenpartij.

1. zij
2. de bal
3. aan de tegenpartij

Wat is het meewerkend voorwerp:

Ik zal hem nooit meer mijn geheimen vertellen.

1. ik
2. hem
3. mijn geheimen

Wat is het meewerkend voorwerp:

De artiest vertoonde zijn kunsten aan een enthousiast publiek.

1. de artiest
2. zijn kunsten
3. aan een enthousiast publiek

Wat is het meewerkend voorwerp:

De ober heeft voor Xavier een kop thee ingeschonken.

1. de ober
2. voor Xavier
3. een kop thee

Maken

Opdracht 2, blz. 148-149

Als je klaar bent, dan mag je gaan lezen.

Programma, lesuur 2

 

1) Bespreken opdracht 2

2) Uitleg bijwoordelijke bepaling (H6 grammatica zinsdelen)

3) Maken startopdracht en opdracht 1 blz. 178

Bespreken opdr. 2

via PP

Theorie Grammatica zinsdelen H6

De bijwoordelijke bepaling (bwb).

Als je een zin in de juiste volgorde goed hebt ontleed tot en met het meewerkend voorwerp, dan kun je zinsdelen overhouden: de restjes van de zin. Dat zinsdeel of die zinsdelen (want het kunnen er meer dan 1 zijn) is/zijn de bijwoordelijke bepaling(en). 

Met andere woorden: een zin hoeft geen bijwoordelijke bepaling te hebben, maar kan er ook meerdere hebben!

De bijwoordelijke bepaling

De bijwoordelijke bepaling kan tijd, duur, plaats, reden, oorzaak, manier, afstand enz. aangeven. 

De bijwoordelijke bepaling geeft dan ook antwoord op vragen als: wanneer, hoelang, waar, waarom, waardoor, hoe, hoever enz.

Deze vraagwoorden zijn zelf ook een bijwoordelijke bepaling!

Let op:

Niet alle bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op een vraag. Ook woorden als 'niet, misschien, zeker, wel, natuurlijk, absoluut, waarschijnlijk, vermoedelijk' zijn bijwoordelijke bepalingen!

Maken/huiswerk

Maak de startopdracht op blz. 178 van Grammatica zinsdelen H6.